DSCF0560

Zachowanie prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym 489

dramatycznych okolicznościach dzięki cudzej pomocy możemy osiągnąć swoje cele — na przykład, jeśli niezbyt radzimy sobie z wykładanym materiałem, udzielenie nam kilku dodatkowych lekcji umożliwi zdanie egzaminu. Paradoksem jest jednak, że pomoc w pewnych okolicznościach może mieć większe znaczenie nagradzające dla osoby, która jej udziela, niż dla osoby, która ją otrzymuje.

świadczy o tym między innymi fakt, że ludzie często niechętnie proszą o pomoc. Wielu studentów, doświadczając kłopotów z nauką, woli zmagać się z nimi samodzielnie niż prosić o wyjaśnienie kolegów lub pracowników naukowych. Czasem nie chcemy, aby nam pomagano, ponieważ uzyskanie pomocy to jakby obosieczny miecz — sprzyja osiągnięciu postawionych sobie celów, ale obniża naszą samoocenę i sprawia, że czujemy się nieadekwatni i zależni. Prośba o pomoc jest dla innej osoby informacją, że nie potrafimy poradzić sobie sami. Ludzie nie chcą okazać się niekompetentni, często wybierają cierpienie w milczeniu, mimo iż obniża to ich szanse na poradzenie sobie z zadaniem, które mają do wykonania (DePaulo, 1983; Nadler, 1991; Nadler, Fisher, 1986).

Ponieważ ludzie wykazują ambiwalentny stosunek do prośby o pomoc, nie zawsze będą reagować pozytywnie na ofertę pomocy. Wyobraź sobie, że gdy pewnego popołudnia ćwiczysz na ścianie odbicia tenisowe, podchodzi do ciebie nieznajomy człowiek, mówiąc: „Zauważyłem, że masz problemy z bekhendem. Myślę, że mógłbym ci pomóc. Czy chcesz parę wskazówek?" Co byś uczynił w obliczu takiej propozycji? Według Arie Nadler i Jeffrey Fisher (1986) zależałoby to od tego, na ile zagrażająca byłaby dla ciebie ta propozycja, co z kolei jest uwarunkowane podobieństwem między tobą a nieznajomym. Gdyby mężczyzna ten był zawodowym tenisistą powracającym właśnie z Wimbledonu, fakt, że gra lepiej od ciebie, nie budziłby twoich obaw. Ostatecznie nie każdy może zmierzyć się z profesjonalistą, żaden to więc wstyd, że twój bekhend w porównaniu z jego wygląda żałośnie. W takim przypadku prawdopodobnie z wdzięcznością przyjąłbyś pomoc i nie przyniosłoby to żadnego uszczerbku twojej samoocenie.

Otrzymanie pomocy nie zawsze ma wydźwięk pozytywny. Jeśli udzielają jej tobie osoby podobne do ciebie, może to wywołać u ciebie poczucie niekompetencji i stanowić zagrożenie dla samooceny.