DSCN2342

704 J. ANDRZEJEWSKI, MIAZGA

HALICKI To czego się stawiasz? Tylko grałeś Powstanie!

ZAREMBA Ale jak!

HALICKI Ale tylko grałeś, więc znaczy, mogę do ciebie podciągnąć?

ZAREMBA Podciągaj, ja już jestem wrak. Eryk tylko ciebie widzi.

HALICKI On jest fajny.

ZAREMBA Ja dla niego też kiedyś byłem fajny —---

Pijacki monolog partyjnego aktywisty z terenu w obecności Andrzeja Wajsa?

sobota, 11 lipca

Po pracy, pod wieczór, grzebanie się w teczkach ze starymi notatkami. Zamiast tekstu poszukiwanego trafiłem m.in. na maszynowy odpis jednego z pierwszych artykułów, jakie napisałem: Myśli niespokojne, chyba z roku 1932. Przepisują pierwszy rozdziałek:

„ Sokrates wypił kielich cykuty¹⁵. Giordano Bruno zginął na stosie⁷⁶. Campanella przepędził dwadzieścia siedem lat w wię-

⁷⁵    Sokrates (469-399 p.n.e.) - filozof grecki, zainteresowany głównie zagadnieniami etyki. Został oskarżony o bezbożność i skazany na śmierć przez wypicie cykuty. Ze względu na szacunek wobec praw ateńskich, nie skorzystał z możliwości ucieczki, choć w mowie obrończej udowodnił własną niewinność.

⁷⁶    Giordano Bruno (1548-1600) - włoski filozof, dominikanin, przedstawiciel humanizmu, renesansowego panteizmu, zwolennik poglądów Kopernika. Po pierwszym oskarżeniu o herezję zrzucił habit i uciekł z Włoch. W 1592 roku schwytany i uwięziony przez inkwizycję, jako heretyk został spalony żywcem na placu Campo di Fiori w Rzymie.

zieniu¹¹. Spinoza najpierw wyłączony z grona współwyznawców, potem, nie chcąc krępować swojej myślowej niezależności, odrzucił zaszczytną i intratną katedrę na uniwersytecie w Heidelberguⁿ. Wielu filozofów Oświecenia okupywało swoją działalność więzieniem i wygnaniem. Zola, pisząc Oskarżam, daleko był od myśli o Panteonie¹⁹.

Jaka pasja, jaka siła wewnętrzna kazała tym ludziom różnych epok i różnych charakterów rezygnować dobrowolnie w obrocie swych myśli i idei już nie tylko z dobrobytu, zaszczytów i wolności, lecz w ogóle z życia? Duma? Fanatyzm? Heroizm?^m

Z dalszego tekstu, zresztą dość mętnego i na wysokich koturnach, nie wynika, abym potrafił na te pytania odpowiedzieć.

⁷⁷ Tommaso Campanella (1568-1639) - filozof włoski, dominikanin, oddający się między innymi studiom nad magią i kabałą. Czterokrotnie oskarżany przez inkwizycję o herezję, po dwóch procesach został jednak uniewinniony. Po nieudanym spisku politycznym, którego był przywódcą, został skazany na 27 lat więzienia. Uwolniony przez papieża Urbana VIII udał się do Francji, gdzie roztoczył nad nim opiekę kardynał Rjchelieu.

⁷⁸ Baruch Spinoza (1637-1677) - filozof pochodzenia żydowskiego osiadły w Niderlandach. Jego system filozoficzny był zainspirowany koncepcją racjonalności poznania Kartezjusza. Właśnie z powodu sympatii dla racjonalistycznego postrzegania świata w 1656 roku został wyłączony ze wspólnoty żydowskiej. Porzucił wtedy Amsterdam i z dala od miasta dzielił swój czas pomiędzy szlifowanie szkieł optycznych a medytację i filozofię.

⁷⁹ Emil Zola (1840-1902) - francuski pisarz, twórca i teoretyk europejskiego naturalizmu. W okresie, gdy Francuzów podzieliła sprawa Dreyfusa (oficera żydowskiego pochodzenia niesłusznie skazanego za szpiegostwo), Zola opublikował tekst Oskarżam! demaskujący błędy popełnione w czasie procesu Dreyfusa. Za tę wypowiedź został skazany na rok więzienia.

80. Tekst znajduje się w archiwum Jerzego Andrzejewskiego.