DSC23 (13)

Robert K. Merton

znawczą używane są całkowicie niezależnie od ich źródeł Pojęcia struktury władzy, kooptacji, dysfunkcji trwałych instytucji oraz związane z tymi pojęciami odkrycia wykorzystywane były w swoim czasie przez badaczy społecznych bez względu na ich przynależność polityczną i społeczną. Tak więc np. Nathan Hare, który pozostanie jednym ze zdecydowanych zwolenników doktryny przy. należności, próbując wyjaśnić, dlaczego organizacje kierowane przez czarnych mają trudności w działaniu wykorzystywał pojęcie samospełniających się przepowiedni*⁴ Pisał: „Biali ludzie są przekonani, że żadna z naszych instytucji, instytucji skupiającej czarnych, nie może dobrze pracować. Przeświadczenie to ma charakter sarao-spełniającej się przepowiedni, ponieważ jeśli ktoś sądzi, że jest rzeczą niemożliwą, by czarni potrafili sprawnie zarządzać bankiem, to nie powierzy takiemu bankowi pieniędzy. Wszyscy wybitni profesorowie opuszczają czarne uniwersytety z chwilą, gdy znajdą pracę na białych uniwersytetach. Podobnie postępują także naukowcy Murzyni. Tak więc przepowiednia, która zrazu nie była prawdziwa, zaczyna zbliżać się do prawdy.”⁶⁵ Takie przenikanie idei poza granice grup i statusów dostrzeżono już dawno. W jednej ze swych najbardziej wnikliwych analiz Mannheim sformułował ogólną prawidłowość dotyczącą powstawania i upowszechniania się wiedzy zdolnej wznieść się nawet ponad najgłębsze konflikty między-grupowe:

„Syntezy zawdzięczają swe istnienie tym samym procesom, które wywołują polaryzację; grupy przejmują sposoby myślenia i wyniki intelektualne swych przeciwników zgodnie z prostym prawem «rywalizacji opierającej się na konkurencji osiągnięć*... W zróżnicowanym pod względem sposobu myślenia społeczeństwie nawet przeciwnik jest ostatecznie zmuszony do przyswojenia sobie

grupy i

^ _t,te«orU i form intelektualny

i*. <*»«y

_fj jednym z mozliwycn skutk6

_np. ’ konieeznośó prze^cia P

ten sam sposób, ilekroć ^ _t    uznania dl a własnej

Ih -Ifl ■■BhA    3

Tniot

IB SaOEfc _

grup przejmuj

pewne płodne hipotezy l\x\> leate

^ obiecuje zysk poznawczy--- W toku

możliwe osiągniecie takiego stai sposoby myślenia mogą być skonf ściowej prawdziwości, jednaki wane jako a rs«du.^a,H

o±e    zdarzyć.

proces

że    ™

r>« siebie od dziatuj ą i np. skraj na doktry myślenia czamycb cają jej

któr

tego a wenie jest p6ł sadyzi