ET!0

210 Rozdział 12. Przedsiębiorstwo turystyczne

sposobem wspólnego celu gospodarczego. Dwa podstawowe kryteria podziału przedsiębiorstw - spółek to:

•    podstawa ekonomiczna utworzenia tych przedsiębiorstw i związany z nią zakres odpowiedzialności wspólników za zobowiązania przedsiębiorstwa - spółki,

•    źródło prawa regulujące powstanie i działalność przedsiębiorstwa spółki.

Przedsiębiorstwa - spółki dzieli się na:

•    osobowe, które swoją działalność opierają na osobistej pracy wspólników w danym przedsiębiorstwie; wspólnicy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania przedsiębiorstwa - spółki osobowej; do tego typu przedsiębiorstw zalicza się spółki cywilne, jawne, partnerskie oraz komandytowe;

•    kapitałowe, w których nic ma najczęściej więzi między działalnością przedsiębiorstwa - spółki kapitałowej a osobistą pracą wspólników; ci ostatni nie odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa wobec wierzycieli; przedsiębiorstwami - spółkami kapitałowymi są spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością.

Przedsiębiorstwa państwowe są podmiotami gospodarczymi, których właścicielem jest skarb państwa. W działalności turystycznej podmioty z udziałem własnościowym państwa mają niewielki udział na polskim rynku usług turystycznych. Nie przekracza on wartości 1% ogólnej liczby przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w turystyce. W latach 90. XX wieku większość turystycznych przedsiębiorstw państwowych, zarówno dużych, jak i małych (lokalnych), została sprywatyzowana. Przedsiębiorstwa funkcjonujące jako państwowe lub komunalne (będące w dyspozycji organów samorządowych) w gospodarce rynkowej są prywatyzowane poprzez przekształcanie ich w jednoosobowe spółki skarbu państwa, a następnie sprzedawane prywatnym właścicielom (krajowym lub zagranicznym)²⁷.

Przedsiębiorstwa - spółdzielnie są dobrowolnymi zrzeszeniami nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, który w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Utworzenie przedsiębiorstwa - spółdzielni wymaga uchwalenia statutu przez członków założycieli oraz zapisu w rejestrze sądowym. Przykładem działającego na polskim rynku turystycznym przedsiębiorstwa - spółdzielni jest działająca od 1937 roku Ogólnokrajowa Spółdzielnia Turystyczna Gromada. Przedsiębiorstwa - spółdzielnie nie są popularnie stosowaną formą organizacyjno-prawną na polskim rynku turystycznym.

12.3. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa turystycznego

Każda organizacja, w tym przedsiębiorstwo turystyczne, jest systemem utworzonym do realizacji określonych celów. Dla sprawnego funkcjonowania takiego systemu należy wszystkim komórkom organizacyjnym i stanowiskom pracy określić właściwe cele cząstkowe oraz zadania do wykonania, których realizacja ma prowadzić do osiągnięcia celów całości (przede wszystkim o charakterze ekonomicznym). Prowadzi to do

²⁷ A. Rapacz, Przekształcenia własnościowe i strukturalne w polskiej gospodarce turystycznej, w; „Prace Naukowe AE we Wrocławiu” 1996, nr 735, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław, s. 131-135.