FB IMG820929658305188

k) działa również detoksykacyjnie, „rozcieńczając” (większa objętość mas kałowych) substancje toksyczne, potencjalne karcinogeny i toksyny oraz skracając ich czas kontaktu ze ścianą jelita. Wiąże również niektóre trucizny, metale ciężkie (szczególnie pektyny warzyw), radioaktywny Sr⁹⁰, toksyny bakteryjne, mykotoksyny, niektóre leki¹².

Zdolność wiązania kationów dwu-wartościowych przez błonnik, poza funkcją odtruwającą (np. Pb, Cd) wywołuje również negatywny skutek w odniesieniu do biopierwiastków np. Ca, Fe, Mg, powodując (szczególnie u dzieci przy zbyt dużej podaży błonnika) ich ujemny bilans.

Witaminy

Witaminy to stosunkowo proste związki organiczne. Pełnią funkcję bio-katalizatorów podstawowych procesów życiowych. Wchodzą w skład enzymów i koenzymów, umożliwiając wiele przemian biochemicznych. Utrzymują prawidłowy stan zdrowia, wzrost i rozwój organizmu.

Ilościowe zapotrzebowanie na te związki mieści się w granicach kilku mikro- do kilkudziesięciu miligramów na dobę. Tak małe ilości nie stanowią materiału budulcowego ani źródła energii dla ustroju.

Witaminy dzielimy zwykle na:

- rozpuszczalne w tłuszczach: witaminy A, D, E, K,

-    rozpuszczalne w wodzie: witaminy grupy B, C.

Podział taki wskazuje na nośnik witamin w pożywieniu.

Na wykorzystanie witamin z pożywienia wpływa obecność:

-    innych witamin (np. niedobory jednej witaminy z grupy B powodują wyczerpanie się pozostałych¹³,

-    antywitaminy (np. hydrazyd kwasu izonikotynowego — antyniacyna)¹⁴,

-    substancje nieodżywcze wiążące witaminy (np. a widy na),

-    NNKT (zwiększają zapotrzebowanie na witaminę E),

-    nadtlenki, wolne rodniki, niektóre enzymy katalizujące reakcje utleniania (witaminy A, E, C, B,).

Sposób magazynowania i przetwarzania żywności (tab. 5.12).

Tylko niektóre witaminy syntezowane są w ustroju człowieka przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego (np. witaminy grupy B, witamina K). Z tego względu zaliczane są do niezbędnych lub względnie niezbędnych składników odżywczych, warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Nieprawidłowa podaż witamin w racji pokarmowej powoduje hipo- lub hi-perwitaminozy (częściej w przypadku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach) i prowadzi do zaburzeń w ustroju, niekiedy na poziomie subklinicznym. Brak witamin w pożywieniu z czasem wywołuje charakterystyczne schorzenia - awitaminozy typowe dla braku określonej witaminy, np. brak witaminy: B₁₂ powo-

| Zmniejsza skuteczność niektórych leków.

’    , wit. B.

"Np. tryptofan -macy na

^M Antywitaminy — substancje przeciwstawiające się biologicznemu działaniu witamin np. poprzez: wbudowanie antywitaminy w koenzym, współzawodnictwo chemiczne o swoiste białko między koenzymem a antywitaminą.