Hajduk, Pomoc i opieka 1

odnośnie do systematyzacji norm moralnych dokonujemy podziału instytucji opieki i pomocy (rozdział IV). Zakładamy, że instytucje opieki i pomocy prowadzą działalność podporządkowaną realizacji ważnej normy moralnej np. „każdy człowiek powinien być wspierany w trosce o zdrowie swoje”. Proponowany podział jest typologią, co sprawia, że niektóre instytucje uznać można za instytucje opieki i pomocy wszak realizują różne normy moralne. Czytelnik osądzi czy proponowany podział instytucji wzbogaca jego wiedzę, czy też takich oczekiwań nie spełnia. Przedstawiając propozycję oddzielenia myślowego opieki i pomocy, można przypuszczać, że wywołają one wątpliwości lub zachęcą do przedkładania innych propozycji. Aby Czytelnikowi ułatwić dokonanie wyboru sporządzimy krótki przegląd sposobów osłabiania sporów słownych, wszak rozbieżność propozycji taki spór może zapoczątkować.

W wielopodmiotowych gremiach prowadzących ten sam rodzaj aktywności (działalności) regulatorem decyzji są normy, dyrektywy praktyczne, znane podmiotom. Tak jest w meczu szachowym, w konkursie muzycznym czy w przypadku poruszania się kierowców po drogach publicznych. Tak chyba nie jest w gremiach uczestników konferencji naukowych.

Rozpowszechnione jest głosowanie jako sposób kończenia sporów słownych, niektóre decyzje są wyznaczone przez losowanie, np. na boisku piłkarskim. W różnych grupach społecznych stosuje się normę: czyja władza, tego racja, a w bezpośrednich kontaktach osób móżna odwołać się do perswazji. W sporze o to,, jak jest?” ustalenie stopnia zgodności zadań z tym, co one opisują i respektowanie reguł logiki ma pomóc jego zakończeniu. Cztery pierwsze sposoby są przydatne w sporze o to co jest piękne a co brzydkie, co godziwe a co niegodziwe, co słuszne a co nie.

W sporach słownych, także w nauce, stosowane są klątwy, ale nie są one przez nas rekomendowane. Pozostałe sposoby nie naruszają naszego przekonania

0    ich niezbędności, wszak zapewniają one ład społeczny i przewidywalność zachowań ludzi. Czytelnik rozsądzi, czy i które sposoby są przydatne w redukowaniu wątpliwości, które propozycje adresowane do niego akceptować a które oddalić. Rejestr sposobów osłabiania lub eliminowania sporów słownych jest też deklaracją że przedkładamy presję ładu nad presję chaosu gloryfikowanego przez wyznawców maksymy: „wszystko wolno”.

Całość jest efektem wielogodz.innychdyskusji jej autorów, ale udział i odpowiedzialność są rozłożone. Rozdział pierwszy jest pomysłem pierwszego, drugi

1    trzeci — drugiego autora pracy, a rozdział czwarty stanowi rezultat uzgodnień.

Publikacja adresowana jest do studentów pedagogiki, pracowników instytucji pomocy, nauczycieli akademickich poszukujących literatury polecanej studentom kierunków humanistycznych i... do kogo jeszcze?

Rozdziali

O pomaganiu

Człowiek jest istotą gromadną. Pojęciu temu można nadać różne znaczenia. Człowiek żyje w skupiskach, co wymusza określenie reguł użytkowania przestrzeni, ziemi, wody, powietrza, bogactw naturalnych. Wymaga uzgodnienia reguł wzajemnego odnoszenia się, współpracy gdy trzeba stanąć w obronie zagospodarowanej przestrzeni lub gdy trzeba podejmować działania wielopodmiotowe z zamysłem zdobywania, wytwarzania lub Konserwowania i przechowywania dóbr potrzebnych grupie społecznej. Gromadne życie narzuca też konieczność tworzenia reguł komunikowania się i uczenia sposobów ich stosowania (J. Diamond 1996, s. 196-232; V.B. Dróscher 1996, s. 51-60). Takie życie osobników gatunku ludzkiego wymaga od nich respektowania cudzych potrzeb, uznawania prawa każdego z nich do ochrony dóbr legalnie pozyskanych. Wzajemne pomaganie jest wymogiem gatunkowym. Osiąganie samodzielności przez jednostkę ludzką wymaga pomocy innych realizowanej przez długi okres jej życia. Pomocy innych wymaga podtrzymywanie aktywności człowieka, który zakończył działalność publiczną i traci zdolność do rozwiązywania własnych problemów we własnym zakresie. Realizacja pierwszego wymogu jest określona genetycznie a także regulowana wzorami kultury. Natomiast respektowanie drugiego wymogu oznacza respektowanie norm moralnych, co wyróżnia gatunek człowieka od innych gatunków, które nie sprawują opieki nad osobnikami już niezdolnymi do radzenia sobie z problemami egzystencjalnymi. Osobnicy gatunku ludzkiego mogąpodejmować działalność motywowaną nakazami innych, posiadających jakiś rodzaj uprawnień do formułowania nakazów albo mogąpodejmować działalność motywowaną przekonaniem, że skutki działalności sąprzydatne komuś dokładnie znanemu działającemu podmiotowi, potrzebne kategorii osób znanych albo wykorzystywane mogą być przez kategorię użytkowników trudną do myślowego wyodrębnienia lub fizycznego oddzielenia od innej kategorii. Jedynie osobnicy gatunku ludzkiego podejmują działalność motywowaną owymi przekonaniami, osądowi moralnemu podlegają obie kategorie

7