zrzut ekranu 18

tj. B9 czw 26 lut, 12:16 czytelnia (!)

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Q Poprzednia ^ Następna 65    (65 z 132) Dopasuj do szerokości v

.ty i ’

Rozdział V

Anatomia lęku

IOd czasu Renesansu problem strachu i lęku był przedmiotem licznych refleksji. Wielu wybitnych filozofów i pisarzy, takich jak Spinoza, Pascal czy Kierkegaard, próbowało wykryć przyczyny i skutki tych emocji oraz drogi sterowania nimi. Uczucia lęku i strachu stały się również przedmiotem zainteresowań naukowej psychologii. Psychologowie klasyczni próbowali opisać strach i lęk jako pewne stany świadomości. Behawioryści zaś - zgodnie ze swoją pragmatyczną mentalnością - badali relacje istniejące między bodźcami zewnętrznymi a reakcjami lękowymi; dzięki wielu eksperymentom udało się im wykryć prawa rządzące uczeniem się i oduczaniem zachowań lękowych. Emocje te były ponadto przedmiotem rozważań fizjologów, socjologów, teologów i pedagogów. Strach i lęk jako stany psychiczne czy jako reakcje zewnętrzne zawsze budziły szerokie zainteresowanie. W każdym razie były częściej tematem badań i spekulacji niż nadzieja. Chociaż strach i nadzieja to - jak pouczał Spinoza — dwie strony tego samego medalu, to jednak ludzie więcej czasu i energii poświęcili analizie lęków, niepokojów i zagrożeń niż badaniu oczekiwań i nadziei jednostki. Takie rozłożenie akcentów wydaje mi się nieprzypadkowe, chociaż nie umiałbym wskazać jego prawdziwych przyczyn. Fakt ten jest jednak godny zasygnalizowania.

Teoria lęku stanowi ważną część psychoanalizy. Nie zawsze jednak

tak było. Początkowo Freud i jego uczniowie nie doceniali lęku; przyjmo-tvali» że jest on czysto fizjologiczną reakcją na frustrację związaną z organem seksualnym. Dopiero w roku 1926 Freud opublikował książkę, w której uznał lęk za ważny sygnał wewnętrznego niebezpieczeństwa i objaw ^burzeń neurotycznych. Teoria lęku to najmłodsze dziecko psychoanali-

które rozwija się zadziwiająco szybko. Badania współczesnych uczonych, takich jak Horney czy Fromm, rzuciły nowe światło na tego rodzaju emocje, na ich rolę, genezę i skutki. Psychoanalitycy próbują wykazać, że lęk wraz ze wszystkimi jego konsekwencjami jest źródłem największych nieszczęść i dramatów współczesnego człowieka. Jak stwierdził niedawno |^_ay: „Lęk [...] jest nowoczesną formą great white plague — potężną siłą niszczącą ludzkie zdrowie i dobre samopoczucie”²⁰; jest osiową cechą neurotycznej osobowości. Ponieważ stanowa on centralny problem nowoczesnego człowieka, psychoanalitycy przyznali mu centralne miejsce. Bez poznania źródeł i konsekwencji lęku i niepokoju nie można zrozumieć dążeń i konfliktów jednostki.

Czym jest lęk? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wiadomo jedynie, że nie należy go utożsamiać ze strachem. Strach jest nieprzyjemnym stanem emocjonalnym, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo. Wywołują go takie zdarzenia, jak dzikie zwierzęta, awaria siłowni atomowej, egzamin czy operacja chirurgiczna. Ponieważ przyczyny strachu znajdują się w środowisku fizycznym lub społecznym, i ponieważ są one znane, jednostka może się bronić przed tą emocją. Reakcją na strach bywa ucieczka przed niebezpieczeństwem lub zaatakowanie jego źródła. Psychologowie klasyczni z akademicką systematycznością opisali źródła, przebieg i konsekwencje strachu.

Inaczej przedstawia się sprawa lęku. Jest on sygnałem niebezpieczeństwa wewnętrznego, z którego człowiek niedokładnie zdaje sobie sprawę. Młoda dziewczyna doznaje ciężkich napadów lęku z wszystkimi jego fizjologicznymi objawami nie wiedząc, co jest jego przyczyną. Lęk - według psychoanalityków - jest zagrożeniem dla całej osobowości jednostki,

_ k

⁰ R. May, Mon s search for bimsełf, New York 1967.

128

129

□

Pobrane - Przeglądark... <2) Facebook - Mozilla Fir... 0 Aleksander Radwański <2) Pobieranie plików

Kozielecki Józef - Konc...