zrzut ekranu 33

tj. B9 czw 26 lut, 12:17 (jfc. czytelnia (!)

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

i|

nii

EO

Pobrane - Przeglądark... <2) Facebook - Mozilla Fir... 0 Aleksander Radwański <2) Pobieranie plików

Znaczącym osiągnięciem psychoanalityków jest wykrycie nieświado. mej motywacji. Wprawdzie już przed Freudem niektórzy filozofowie i lekarze głosili pogląd, że człowiek nie zawsze zdaje sobie sprawę ze swoich dążeń i pragnień, to jednak dopiero psychoanalitycy próbowali opisać mechanizm funkcjonowania nieświadomości. Dzięki ich badaniom zgromadzono znaczną wiedzę na temat nieświadomych konfliktów motywacyjnych i na temat tego, jak działa mechanizm represji. Większość współczesnych psychologów przyjmuje hipotezę o nieświadomej motywacji, chociaż często znacznie ją modyfikuje.

Nie są to jedyne osiągnięcia psychoanalityków. Godne uwagi są ich prace poświęcone mechanizmom obronnym. Pewne znaczenie posiada również ich apel o humanizację wysoko uprzemysłowionego społeczeństwa. Żaden współczesny psycholog nie może ignorować tych osiągnięć.

3 Generalny zarzut, jaki można wysunąć przeciw tej koncepcji, polega na tym, że psychoanalitycy stworzyli prawie kliniczny portret człowieka, co zgodnie podkreślają zwolennicy koncepcji poznawczej, na przykład Tomaszewski, czy psychologowie humanistyczni, na przykład Maslow. Zdaniem psychoanalityków człowiek jest istotą niedoskonałą i słabą. Działają w nim potężne siły wewnętrzne, których nie kontroluje; powstają konflikty motywacyjne, z których nie zdaje sobie sprawy; doznaje lęku, przed którym nie zawsze umie się obronić. Często działa irracjonalnie. Taki człowiek potrzebuje opieki.

Jest to tendencyjne i dość zdeformowane spojrzenie na jednostkę. Geneza tej koncepcji człowieka jest jasna. Stworzyli ją lekarze psychiatrzy, psychologowie kliniczni i specjaliści od higieny psychicznej. Ludzie ci -zgodnie z celami swego zawodu — patrzą selektywnie na ludzkie zachowanie. Nie tyle interesują ich silne cechy człowieka, co jego wady i zaburzenia. Pacjent przychodzi do lekarza nie po to, aby ten stwierdził znakomicie funkcjonujący układ nerwowy, lecz po to, aby wykrył wadę serca. To kliniczne nastawienie w stosunku do psychologii miało decydujący wpływ na psychoanalizę i inne wersje koncepcji psychodynamicznej.

158

Niektórzy ludzie, politycy, naukowcy czy menedżerowie posiadają silną potrzebę władzy; dążą oni do zdobycia kierowniczych pozycji w administracji, szkolnictwie i przemyśle. Kierowanie innymi daje im dużą satysfakcję. Zgodnie z mądrością obiegową dążenie do władzy jest wskaźnik^¹¹¹ siły jednostki, jej nieugiętej woli, wytrwałej motywacji i z reguły dużej odpowiedzialności osobistej. K. Horney udowodniła³², że często szczególnie u neurotyków - dążenie do władzy związane jest ze słabością, lękiem, nienawiścią do innych, poczuciem niższości i dążeniem do mocy. A w naszym wieku nierzadko neurotycy należą do elity politycznej.

W podobny sposób patrzą oni na sprawę konsumpcji. Wbrew potocznym wyobrażeniom, że palenie papierosów, kupowanie modnych ubrań czy nabywanie gadżetów sprawia ludziom przyjemność, psychoanalitycy uważają, iż konsumpcja to z reguły obrona przed lękiem, beznadziejnością i pustką. Człowiek włącza się aktywnie w proces konsumpcyjny nie dlatego, aby zdobyć satysfakcję, ale dlatego, aby uniknąć uczuć negatywnych. Jest to całkowicie zgodne z klinicznym punktem widzenia.

W wielu okolicznościach ludzie broniąc się przed konfliktami i frustracją, lękiem i nerwicą, stosują różne mechanizmy obronne, takie jak wyparcie, racjonalizacja czy projekcja. Wydawałoby się, że zdolność ochrony własnego „ja” jest wskaźnikiem siły. Nie jest to w pełni słuszne. Obrona ta jest często doraźna i mało skuteczna. Co więcej nieraz wywołuje fatalne konsekwencje. Broniąc się przed lękiem pierwotnym, człowiek doznaje lęku wtórnego. Zatem nawet teoria mechanizmów obronnych jest zgodna z klinicznym spojrzeniem na człowieka.

Takie spojrzenie na jednostkę i społeczeństwo zdobyło znaczną popularność w wielu krajach. Ulegają mu często nauczyciele, prawnicy czy socjologowie. Wielu specjalistów uważa, że ludzie, którzy łamią prawo, którzy dokonują przestępstwa, są zawsze albo w przeważającej większości jednostkami o takich lub innych zaburzeniach osobowości. Zatem przestępstwo nie jest wskaźnikiem źle ukierunkowanej siły człowieka, jego umiejętności działania z zimną krwią, jego zdolności planowania i wnio-

⁵² K. Horney, Neurotyczna osobowoió naszych czasów>, Warszawa 1976.

b

Kozielecki Józef - Konc...