zrzut ekranu 4 2

tj. B9 czw 26 lut, 12:15 czytelnia (!)

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

_l0zorom nie jest to tak bardzo istotne. Znacznie ważniejszy jest pogląd

::

;|

Rozdział II

1

Popędy i tyrania nieświadomości

I

i

W

i

1 Jakie siły wewnętrzne aktywizują i ukierunkowują łudzicie działanie?

Dlaczego ludzie poświęcają się bez reszty realizacji wielkich celów społecznych, naukowych czy kulturalnych? Co powoduje, żc dążą do zdobycia władzy, że są agresywni lub ulegli, próbują nawiązać przyjazne stosunki z innymi? Zgodnie z poglądami współczesnych psychoanalityków działanie człowieka jest stymulowane i ukierunkowane przez wewnętrzne siły zwane popędami lub potrzebami czy dążeniami. Ponieważ psychoanalitycy nigdy nie grzeszyli zbytnią ścisłością ani precyzją, w pracach ich brak jest dokładnych definicji tych terminów. Niemniej nie ulega wątpliwości, żc odrzucają oni tezę behawioiystów, iż zachowanie człowieka jest całkowicie sterowane przez środowisko; to nie środowisko i system wzmocnień, lecz wewnętrzne siły motywacyjne warunkują to, do czego człowiek dąży i przed czym się broni.

Popędy są różnorodne. Mimo wielu prób nie udało się stworzyć ich uniwersalnej listy; klasyfikacja popędów czy potrzeb⁶ skonstruowana przez Sulhvana znacznie różni się od odpowiedniej klasyfikacji Fromma. Wbrew

⁶ Psychoanalitycy podobnie jak i inni psychologowie używają pojęć potrzeby i popędu niezbyt konsekwentnie. Najtrafniejsza byłaby definicja, zgodnie z którą potrzeby, jako względnie trwałe cechy człowieka, są źródłem popędów, czyli pewnych czynników energetycznych. W tekstach psychoanalitycznych z reguły te pojęcia są używane zamiennie.

100

współczesnych psychoanalityków, że większość popędów i potrzeb nie jest zaprogramowana przez naturę, że - przeciwnie - są one nabyte w procesie uspołecznienia; warunki społeczne, a więc sytuacja w rodzinie i w grupie rówieśników, struktura instytucji oświatowych czy wzorców kulturowych decydują o kształtowaniu się popędów.

W zależności od ich genezy psychoanalitycy z reguły wyróżniają dwie klasy popędów. Do pierwszej z nich zalicza się popędy pierwotne, które są siłami wrodzonymi. Klasa ta nie jest zbyt liczna; należą do niej takie popędy, jak dążenie do zdobycia pokarmu, pragnienie utrzymania optymalnej temperatury ciała, popęd seksualny, unikanie bólu, a także potrzeba odbierania bodźców i kontaktu ze światem. Zaspokojenie ich jest niezbędne do utrzymania życia.

Znacznie bardziej przeludniona jest klasa popędów wtórnych, które powstają w wyniku socjalizacji. Żadna z prób ich klasyfikacji nie zyskała powszechnego poklasku. W każdym razie ważną rolę odgrywają tu potrzeby bezpieczeństwa, a więc unikanie zagrożeń i sytuacji wrogich, poszukiwanie oparcia w drugiej osobie. Za bezpieczeństwo osobiste człowiek - zdaniem psychoanalityków - płaci często najwyższą cenę, jaką jest całkowita zależność od innych, utrata autonomii i swobody działania. Psychoanalitycy przywiązują ponadto dużą wagę do potrzeb społecznych, które są zaspokajane w kontaktach międzyludzkich; człowiek dąży do powiązań z innymi osobami, pragnie zakorzenić się w świecie, poszukuje miłości i często zafeży mu na zdobyciu władzy, czyli, kontroli nad jednostką, grupą lub społeczeństwem. Wreszcie, człowiek posiada potrzeby osobiste związane z własnym „ja”; chce zwiększyć orientację w świecie i wykroczyć poza swoją zwierzęcą naturę, stając się osobą twórczą, dąży do zaspokojenia potrzeby prestiżu i uznania; wielką wartość posiada dla niego poczucie tożsamości i integracji osobowości. Przykłady te dają ogólne wyobrażenie o rodzaju wewnętrznych sił dynamicznych.

Popędy, które pobudzają i ukierunkowują ludzkie działania, są z reguły nieświadome. Zdaniem psychoanalityków człowiek nie zna swojej motywacji; nie zdaje sobie sprawy z tego, jakie siły nim rządzą, nie

101

□

Pobrane - Przeglądark... <2) Facebook - Mozilla Fir... 0 Aleksander Radwański <2) Pobieranie plików

Kozielecki Józef - Konc...