Scan 110328 0070

71

PACJENCI PROBLEMOWI

na być coraz wyraźniejsze. Może ono przyjąć wiele różnych, subtelnych form. Czasami jest to ambiwalentna odpowiedź „tak, ale". Niekiedy rada zostaje przyjęta werbalnie, lecz pozostaje niewykorzystana; bądź też, jeśli pacjent spróbuje z niej skorzystać, na pewno nie poprawi to jego sytuacji, o czym nie omieszka zawiadomić grupy z lekko tylko skrywaną satysfakcją.

REAKCJA GRUPY

Wpływ takiego zachowania na grupę jest oczywisty. Pozostali uczestnicy, najpierw gotowi do pomocy, szybko się nudzą i irytują, tracą orientację i czują się sfrustrowani. Odrzucający pomoc cierpiętnik jawi się jako zachłanna czarna dziura skarg, wysysająca energię i rady grupy. A co gorsza, pacjent nie mówi wprost, czego chce. Trudniej budować zaufanie w grupie, gdy uczestnicy czują się bezsilni i tracą nadziej, że grapa zapnie się ich potrzebami. Zagrożona zostaje spójność grupy, pacjenci bowiem zaczynają opuszczać spotkania lub tworzyć podgrupy, dążąc do wykluczenia cierpiętnika.

Wzorzec zachowania cierpiętnika wynika z wysoce sprzecznych uczuć związanych z zależnością i potrzebą gratyfikacji. Z jednej strony, w sferze poczucia własnej wartości, pacjent czuje się bezradny, nieważny i totalnie zależny od innych, a zwłaszcza od terapeuty. Za każdym razem, gdy terapeuta go zauważy albo się do niego zwróci, jego szacunek do siebie na jakiś czas rośnie. Sytuacja odwrotna - wrażenie odrzucenia czy poczucie, że terapeuta go ignoruje -pogrąża pacjenta w głębokim przygnębieniu. Z drugiej strony, zależnościową postawę odrzucającego pomoc cierpiętnika ogromnie komplikuje stała nieufność i wrogość wobec wszelkich autorytetów oraz postawa rywalizacyjna wobec innych członków grupy.

PODEJŚCIA TERAPEUTYCZNE

Ciężki przypadek odrzucającego pomoc cierpiętnika jest skrajnie trudnym wyzwaniem dla terapeuty; wielu takich pacjentów odniosło pyrrusowe zwycięstwo nad terapeutą i jego grupą, ponosząc triumfalną porażkę w terapii. Pacjenci ci proszą o radę nie ze względu na jej potencjalną wartość, lecz po to, by ją odrzucić; terapeuta zatem popełnia błąd, uznając pomoc, o którą jest proszony, za tę, która jest potrzebna. Nie należy też okazywać zniecierpliwienia ani wyrażać pretensji, każdy bowiem odwet tego rodzaju napędza błędne koło i jeszcze bardziej obniża poczucie własnej wartości cierpiętnika.

Terapeuta musi najpierw zaprząc najważniejsze czynniki terapeutyczne terapii grupowej w służbę odrzucającego pomoc cierpiętnika, zachęcając go, by