1299076093

Społeczny wymiar obrzędowości pogrzebowej 179

Ostatnie pożegnanie na cmentarzu. Fot. Archiwum Stowarzyszenia Romów w Polsce (Oświęcim)

wie, a obecnie często pracownicy zakładu pogrzebowego składają trumnę do grobu (Pio. 2). W przemowie ocenia się życie zmarłego, podkreśla jego dobre uczynki, wielki honor, szczerość, prawdomówność, właściwe zachowanie. Mówi się także o szacunku i autorytecie, jakim powszechnie go obdarowywano.

Dawniej, a czasem również obecnie, zanim zasypie się (lub zamknie) grób, uczestnicy pogrzebu rzucają monety na opuszczoną trumnę. Ma to być, zdaniem respondenta, forma błagania o odpuszczenie przez zmarłego przewinień darczyńcy. Świadczą o tym chociażby prośby o przebaczenie, głośno wygłaszane przez osoby rzucające monety (Ber.l). Zacytuję w tym miejscu za Mirgą i Mrozem⁴¹ dwie wypowiedzi-zakłęcia towarzyszące rzucaniu monet do grobu: Alia tepucin će dro-ma! Tawesyerto! (Masz tu i zapłać za swoje drogi! Niech ci będzie wybaczone!) oraz Kadala lowe ka ćudaw tukę ćines so tu kames! (Rzucam tobie te pieniądze, abyś kupił sobie co chcesz!). Monety oraz zaklęcia mają, podobnie zresztą jak inne przedmioty wkładane do trumny, odwieść zmarłego od niespodziewanych odwiedzin. Osoba nieobecna na pogrzebie, ale skłócona wcześniej ze zmarłym i obawiająca się ewentualnych reakcji ducha, odwiedza grób, oblewa go odrobiną wina, piwa lub wody i mówi: Tawesyerto mandar! Na ker mange bajo! Dilosomas tusaf— co znaczy: Wybaczam ci! Nie czyń mi zła! Byłem głupi w stosunku do ciebie!⁴²

⁴¹    A. Mirga, L. Mróz, op. cit., s. 251.

⁴²    C. H. Tillhagen, FuneralandDeach CustomsoftheSwedish Gypsies, „Journal of the Gypsy Lorę So-ciety" 1952, nr 1-2; za: A. Mirga, L. Mróz, op. cit., s. 250.