614373593

Wybrane zagadnienia opiniowania sądowo-informatycznego - Metodyka ekspertyzy-uwagi ogólne

Problematyczne jest zadawanie pytań z presupozycją, której wartość logiczna jest w chwili zadawania pytania nieznana. Dotyczy to, w szczególności, zjawiska quasi-uwiarygodniania zeznań świadków przez opinię biegłych. W - skrajnie uproszczonym - przykładzie świadek (którego prawdomówność podlega przecież swobodnej ocenie organu procesowego) zeznaje, że oskarżony uszkodził system komputerowy. Prokurator zadaje biegłemu pytanie „proszę wyjaśnić charakter dokonanych przez oskarżonego uszkodzeń systemu komputerowego" (zamiast „proszę wyjaśnić charakter uszkodzeń systemu komputerowego"), aby potem konkludować, że „zgodnie z zeznaniami świadka i opinią biegłego uszkodzenia dokonane przez oskarżonego miały taki to a taki charakter" (zatem: to oskarżony dokonał uszkodzeń, bo tak mówili zgodnie i świadek, i biegły). Z formalnego punktu widzenia, odpowiedz na tak zadane pytanie wymagałaby wydania przez biegłego opinii alternatywnej („jeżeli sąd zechce uznać zeznania świadka za prawdziwe, to charakter tych uszkodzeń był taki to a taki, w przeciwnym razie pytanie jest pytaniem żle postawionym, z fałszywą presupozycją").

Oczywiście w rzeczywistości sytuacje takie są znacznie bardziej złożone i znacznie bardziej subtelne (szczególnie jeśli występują sprzeczne zeznania świadków, wówczas biegły może otrzymać od stron pytania z presupozycjami wzajemnie się wykluczającymi). Stąd też należy pamiętać, że nie jest rolą biegłego wyręczanie organu procesowego w ocenie materiału dowodowego oraz że opinia biegłego nie może być źródłem materiału faktycznego. Biegły może i powinien natomiast poinformować organ prowadzący postępowanie, jakie są konieczne konsekwencje uznania za prawdziwe treści jednego bądź drugiego z wykluczających się zeznań (dokumentów), o fakcie, że treść zeznań (dokumentów) pozostają w sprzeczności ze sobą, bądź z ustaleniami dyscypliny, którą biegły reprezentuje; sam organ procesowy, nie dysponując wiadomościami specjalnymi, może bowiem takiej sprzeczności nie dostrzec.