106096454

Recenzje, przeglądy wydawnictw i czasopism 171

sze Podkarpacie małopolskie, tak głównym chyba tworzywem były intensywne studia nad strukturami osadniczymi. Dlatego i w tym tomie nie zabrakło tematyki struktur osadniczych i ich regionalnego uwarunkowania (M. Dobrowolska), ani prac o tradycjach kulturowych Podkarpacia (M. Karaś, E. Pietraszek, R. Reinfuss).

Prace składające się na omawiany tom reprezentują różny szczebel uogólnienia. Obok rozważań metodologicznych są i przyczynki naświetlające ogólniejsze problemy, zgodnie ze stale powtarzanymi ostrzeżeniami Profesora przed niecierpliwością zbyt szybkiej syntezy. Zawsze jednak są to prace dążące, w myśl jego zaleceń, do pionierskiego podejmowania tematów nowych, a przynajmniej do wskazania ich nowych aspektów, do dostrzeżenia ogólniejszych nawiązań szczegółowych tez.

Tak jak niełatwa jest charakterystyka tomu ze względu na tematykę i problematykę składających się nań prac, tak i trudno jest zawyrokować o ich wyłącznych związkach z socjologią, etnografią, historią, albo zdecydować się na wyeksponowanie w poszczególnych artykułach ich warstwy opisowej, refleksji, która jej towarzyszyła, metody budowy, czy podbudowy teorii. Nie można również ograniczyć się do refleksji nad znaczeniem badań naukowych, jako podbudowy działania tylko do prac zawartych w dziale piątym, bo właśnie Profesor uczył dostrzegać zalążkowe choćby możliwości takiej podbudowy w każdym właściwie badaniu. Może owo wnikliwe doszukiwanie się wielorakich implikacji każdej, rzetelnie skonstruowanej tezy, a jeszcze bardziej pisanie z nadzieją na taką interpretację własnego tekstu nie jest zgodne z przyspieszającym się rytmem naszej epoki. Niemniej pozostanie chyba zgodne z zawsze niedopowiedzianą konfrontacją, którą nazywamy poznaniem.

Być może, uwagi niniejsze nie są wystarczająco informujące. Może i powinno to stanowić zachętę do lektury. Ale trudno było wyrzec się okazji do zanotowania kilku skojarzeń, które nie będą mogły powstawać w najmłodszych pokoleniach badaczy, a których nie mogą zastąpić uprzejme, okolicznościowe wyrazy. Dotyczą one osobowości uczonego, który wskazywał, jak unikać zaburzeń równowagi podmiotu, procesu i przedmiotu poznania, a nie zatrzymywać się na martwym punkcie, ostrzegał, a zachęty uczył szukać w sobie i w życiu, proporcjonalnie nie do tego, co się otrzymało, ale do tego, co można dać. I chyba księga, czcząca jego jubileusz, dobrze temu daje świadectwo.

Krzysztof Kwaśnieroski

Yolkskunde. 1'akten und Analysen. Kestgabe fur Leopold Schmidt zum 60 Ge-bu.rtstag. Sondcrschriften des Vereins fur Yolkskunde in Wien. B. 2, Wiedeń 1972, ss. 524, iluslr. 77.

Publikacja zawiera 44 wypowiedzi europejskich etnografów, poświęcone 60 rocznicy urodzin austriackiego muzeologa i badacza sztuki ludowej, Leopolda Schmidta. Każda z nich w większym lub mniejszym stopnju nawiązuje do rozwijanej przez jubilata problematyki badawczej, w tym prawie połowa dotyczy sztuki iudowej. Artykuły i komunikaty nie tworzą jakiejś określonej całości. Stanowią zbiór różnej wartości przyczynków. Kilka z nich zasługuje na szczególną uwagę. Wśród autorów, poza Austriakami, głos zabierają znani naukowcy z RFN, jak T. M. Greverus, G. Heilfurth, H. Moser, M. Zender, z NRD — U. Stein mann, Szwaj-