8796960107

Recenzje, przeglądy wydawnictw i czasopism 203

równuje formy czci przodków na terenie Nigerii z obrzędami i kultami synkretycz-nymi, popularnymi wśród murzyńskiej ludności Brazylii.

W artykule zmarłej w r. 1965 H. Plazikowsky-Brauner (Die Schinascha in West-Athiopien) znajdujemy informacje dotyczące jednego z najmniej dotąd poznanych ludów zachodniej Etiopii, zebrane przez autorkę w latach 20- i 30-tych XX w.

Dwa artykuły poświęcone zostały problematyce nowogwinejskiej: E. Schlesier (Die Begriffe „Papua” und „Melanesier” in den anthropologischen Untersuchungen) zastanawia się nad dziejami terminów: Papuas i Melanezyjeżyk, ich zakresami oraz przydatnością w świetle współczesnych ustaleń językoznawczych, antropologicznych i etnograficznych; I. Schwidetzky (Papua und Melanesier nach anthropologischen Untersuchungen) kontynuuje te rozważania i uzupełnia ustalenia poprzedniego autora.

W omawianym tomie znajdujemy również dwie rozprawy, których tematyka zainteresować może każdego etnografa. Pierwsza z nich, to artykuł Hansa Fischera (Vólkerkunde: Ein Bild der Nachbarn), który opracował rezultaty ankiety mającej wykazać stopień znajomości problematyki etnograficznej w środowisku przedstawicieli pokrewnych nauk, takich jak socjologia, politologia, geografia, ekonomia itp. Pytania dotyczyły samego przedmiotu etnografii powszechnej (Vólkerkunde), jej miejsca w strukturze nauk społecznych, zainteresowań terytorialnych i problemowych. Autor słusznie zauważył, iż znajomość istoty badań etnograficznych w środowisku tych ludzi, którzy często decydują o rozwoju naszej dyscypliny, funduszach, jej potrzebach itp., jest niezbędna, aby móc przeciwdziałać mylnym sądom i podnosić faktyczną rangę badań etnograficznych. Przypuszczać można, iż przeniesienie doświadczeń pro!. Fischera na nasz grunt byłoby również pożyteczne, a wyniki podobnej ankiety dałyby środowisku etnograficznemu wiele do myślenia.

Cennym przyczynkiem do dziejów europejskiej myśli etnograficznej jest wnikliwe studium tego samego autora poświęcone analizie najwcześniejszych określeń ..nauki o kulturze’’ (Vólkerkunde, Ethnographie, Ethnologie. Kritische kontrolle der jruhesten Belege). Autorowi udaje się ustalić pochodzenie nazwy „Vólkerkunde”, która powstała na terenie północnych Niemiec w latach 70-tych XVIII w.; dokonuje także przeglądu dotychczasowych poglądów na temat pochodzenia nazwy „etnogra-ia’\ wreszcie ukazuje w jaki sposób doszło do narodzin terminu „etnologia”, który początkowo (1787-1839) przyjął się tylko we Francji, a następnie w XIX w. rozprzestrzenił się także na inne kraje Europy. Wnioski i stwierdzenia zawarte w tym artykule z pewnością okazać się mogą przydatne dla rozważań nad najdawniejszymi polskimi określeniami etnografii i ich związkami z nauką zachodnioeuropejską.

Aleksander Posern-Zieliński

Zeitschrift jur Ethnologie, Organ der Dcutschen Gesellschaft ftir Vólkerkunde und der Berliner Gesellschaft fur Anthropologie. Ethnologie und Urgeschiehte, Braunschweig, t. 96: 1971, zeszyt 1-2, ss. 316.

Dwa artykuły poruszają problematykę etnografii Europy: P. G. Brewster (The Foundation Sacrifice Motif in Legend, Folksong, Gamę and Dance) analizuje ślady tzw. ofiar zakładzinowych w folklorze południowoeuropejskim, głównie bałkańskim,