8796960099

Recenzje, przeglądy wydawnictio i czasopism 247

jak i w kulturach zurbanizowanych. Przy tej okazji zostało wypowiedzianych sporo ciekawych uwag krytycznych na temat metody kartograficznej, która czyni tradycję dokładnie: zdarzeniem w przestrzeni. Autorka słusznie wyraża wątpliwość, czy można formalnie i obrazowo przedstawić dynamikę przemian przy pomocy konwencjonalnych tablic i map. Nie można również metodą kartograficzną pokazać mechanizmu działania tradycji, chociaż jej zewnętrzne stany da się graficznie zobrazować. Proponuje więc autorka podnieść wartość map przez obszerne towarzyszące im komentarze oraz prowadzenie „płynnych kart diagramowych'' w celu dynamicznego zobrazowania zjawisk.

Artykuł H. Hvarnera i A. Vilkuna, Tornedalen — a Divided Entity, traktuje o małym terytorium szwedzkim, leżącym w bliskim sąsiedztwie Finlandii, które pod wpływem geograficznych i politycznych uwarunkowań jest przykładem wytworzenia się pewnej specyfiki ludnościowej na jednorodnym etnicznym areale. Obszar Tornedalen jest dziś poddany wnikliwym badaniom etnograficznym i socjologicznym. Autorzy zwracają uwagę, iż aczkolwiek istnieją widoczne różnice kulturowe po zachodniej i wschodniej stronie, to jednak pokazanie owych barier na mapie jest stosunkowo trudne, gdyż wykazują one nieustanną zmienność.

Kolejny artykuł B. Hanssena zatytułowany: Common Folk and Gentlefolk, napisany został w oparciu o przeprowadzone badania na obszarze południowo-zachodniej Scanii. Badania objęły zarówno miasta, jak i szereg wsi, w celu pokazania różnic w systemie gospodarki, kontaktach wzajemnych, w stylu życia wynikającym z różnego charakteru owych środowisk. Artykuł głęboko sięga w procesy historycznych uwarunkowań tych środowisk.

Wreszcie ostatni artykuł, którego autorem jest T. J. Gjerdi, Konstruktion und Form im Tischlerhandwerk, dotyczy wiejsko-miejskiego rzemiosła stolarskiego w* Norwegii. Zasadniczy tok rozważań dotyczy technicznych rozwiązań i form meblowych. Gjerdi twierdzi, że ze wszystkich tradycyjnych rzemiosł stolarstwa posiada najwięcej i najbardziej skomplikowanych konstrukcji. Już ten fakt, a także różnorodność obrabianego surowica, wymaga dużych umiejętności fachowych. Zdaniem autora, wiadomości fachowe rzemieślnika warunkują następujące czynniki, jak: opanowywanie technik stolarskich, które odbywać się musi w procesie praktycznego nauczania oraz umiejętność wykonywania różnorodnych konstrukcji meblowych nabywana w toku wieloletniej praktyki. Autor podkreśla fakt, że tylko u nielicznych rzemieślników dochodzi do głosu indywidualna inwencja wyrażająca się w pewmych charakterystycznych cechach mebla. Sporo miejsca poświęcono formom i konstrukcjom niektórych mebli, uwzględniając przy tym aspekt zarówno czasowy, jak i rolę importów z kontynentalnej części Europy. W części dotyczącej spraw związanych z odczytywaniem chronologii i pochodzeniem wyrobów meblowych trudno zgodzić się z autorem, że narzędzia stanowią podstawę do datowania mebli, gdyż, jak wiadomo, główne zestawy narzędzi rzemieślniczych były zwykle w praktycznym użyciu przez kilka co najmniej pokoleń, a zatem daty na nich się czasami znajdujące nie pokrywają się z wykonanymi przy ich pomocy wyrobami.

Już na tych zaledwie kilku zaprezentowanych w roczniku artykułach można zorientować się w kierunku zainteresowań współczesnej etnologii skandynawskiej.

Bolesław Januszkiewicz