7648594479

1Ó2

Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja

fii niemieckiej kierunek, w którym poprowadził ją potem dalej Schel-ling, i który w końcu doszedł do celu w bezsensownej pseudomądro-ści heglowskiej"⁹⁴. W innym miejscu Schopenhauer pisze: „Co więcej, aż po dziś dzień nie brak autorów filozoficznych, którzy starają się narzucić nowemu pokoleniu tradycyjnie już przyjętą fałszywą sławę Fichtego i zapewniają całkiem na serio, że Fichte uskutecznił to, czego Kant tylko próbował; o n jest właściwie tym prawdziwym [filozofem — J.G.]”⁹⁵. Schellinga ocenia Schopenhauer jako kontynuatora filozofii Fichtego, natomiast najbardziej atakuje Hegla: „Po Schellingu przyszła teraz filozoficzna kreatura ministerialna, Hegel, ogłoszony za wielkiego filozofa w politycznym, od początku błędem obarczonym zamiarze, płaski, bezduszny, obrzydliwy ignorant i szarlatan, który z bezprzykładnym zuchwalstwem nabazgrał niedorzeczności i nonsensy, ogłoszone przez jego sprzedajnych zwolenników za nieśmiertelną mądrość, a przez głupców za nią przyjęte, przez co rozległ się chór tak pełen podziwu , j akiego nigdy przedtem nie słyszano"⁹⁶. Z kolei w innym miej -scu dodaje: „W Niemczech można było ogłosić obrzydliwego bezdusznego szarlatana i bazgracza bezprzykładnych nonsensów, Hegla, za największego filozofa wszechczasów i wiele tysięcy ludzi przez dwadzieścia lat wierzyło w to mocno i niezachwianie, nawet poza granicami Niemiec [...]"⁹⁷. Z perspektywy dziejów filozofii dodać można, że nie przebierający w środkach krytyki Schopenhauer był w pewnym sensie optymistą. Filozofia Hegla bowiem dominowała o wiele dłużej i nie zaszkodziła jej nawet Schopenhauerowska krytyka.

Za punkt wyjścia Schopenhauer przyjmuje filozofię Kanta, a powód tego jest prosty. „Rodzi się — pisze Schopenhauer — powszechne uświadomienie, że prawdziwa i poważna filozofia jest wciąż jeszcze tam, gdzie zostawił ją Kant. Ja w każdym razie nie uznaję, by między nim a mną cokolwiek w niej zaszło, dlatego nawiązuję bezpośrednio do niej"⁹⁸. Schopenhauer postępuje zatem analogicznie jak Hegel, w swych Wykładach z historii filozofii ustanawiający po wsze czasy znaną nam linię rozwojową filozofii idealizmu niemieckiego⁹⁹, chociaż oczywiście krytykuje cały idealizm niemiecki. Największym jednak przeciwnikiem

⁹⁴    Ibidem, s. 655—656.

⁹⁵    A. Schopenhauer: Urywki o histońi filozofii..., s. 126.

⁹⁶    Ibidem, s. 127.

⁹⁷    A. Schopenhauer: Świat jako wola i przedstawienie. Tłum J. Garewicz. T. 2. Warszawa 1995, s. 93—94.

⁹⁸    A. Schopenhauer: Krytyka filozofii Kanta..., s. 626.

⁹⁹    Zob. G.W.F. Hegel: Wykłady z histońi filozofii. Tłum. Ś.F. Nowicki. Przejrzał A. Węgrzecki. T. 3. Warszawa 2002, s. 568.