8857686363

Stosunki rosyjsko-ukrainskie w latach 1991-2002

następnie zapisany w kolejnych dokumentach uchwalonych przez Radę Najwyższą (np. "Głównych kierunkach ukraińskiej polityki zagranicznej z 2 lipca 1993 r. oraz "Doktrynie wojskowej" z 19 października 1993 r.). Ale po pierwszych deklaracjach,    Ukraina

postanowiła wstrzymać się z oddawaniem broni nuklearnej. Chciała w ten sposób wzmocnić swoją pozycję międzynarodową i skłonić państwa zachodnie oraz USA do zmiany polityki wobec niej.

Do tej pory bowiem Ukraina była traktowana przez nie w sposób drugorzędny - Zachód wszystkie swoje interesy na obszarze postradzieckim starał się załatwiać poprzez Rosję, którą uznawał za spadkobiercę całej spuścizny geopolitycznej po ZSRR. Teraz Ukraina za pozbycie się broni jądrowej zaczęła domagać się gwarancji politycznych dla swej suwerenności. Wprawdzie do maja 1992 r. przekazała Rosji całą taktyczną broń jądrową, ale wstrzymała się z oddaniem strategicznej. Stanowisko to znalazło odzwierciedlenie podczas ratyfikacji przez Radę Najwyższą Ukrainy 18 listopada 1992 r. Układu START-1 i dołączonego do niego Protokołu Lizbońskiego z maja 1992 r., w którym Ukraina zgadzała się na przekazanie Rosji w ciągu siedmiu lat całej broni atomowej. Parlament ukraiński ratyfikował te dokumenty, ale wniósł do nich kilkanaście zastrzeżeń, w których domagał się przyznania odpowiednich gwarancji bezpieczeństwa przez państwa zachodnie oraz zabezpieczenia środków finansowych na demontaż arsenału jądrowego. Deputowani przyjęli też zawężoną interpretację Protokołu Lizbońskiego stwierdzając, że Ukraina nie czuje się zobowiązana do przystąpienia do NPT jako państwo nieatomowe.

W lipcu 1993 r. Rada Najwyższa zadeklarowała przejęcie przez Ukrainę władania arsenałem jądrowym pozostawionym na jej terytorium. Ta warunkowa ratyfikacja wywołała burzę zarówno w USA, jak i w Rosji. Kijowowi groziło wtedy niebezpieczeństwo stania się symbolem destabilizacji bezpieczeństwa w Europie, co mogło doprowadzić do kolejnej izolacji młodego państwa na arenie międzynarodowej. Wyjściem z tego impasu stało się dopiero podpisanie porozumienia trójstronnego przez prezydentów USA, Rosji i Ukrainy 14 stycznia 1994 r., na mocy którego Ukraina zobowiązywała się do przekazania Rosji wszystkich 176 międzykontynentalnych rakiet balistycznych SS-19 i SS-24 oraz 1500 głowic nuklearnych.

Na początku lutego 1994 r. Rada Najwyższa ratyfikowała ostatecznie START-1, a Ukraina przekazała do lipca większość z zaplanowanej liczby głowic zdemontowanych z rakiet strategicznych. 16 listopada 1994 r. Ukraina ratyfikowała układ NPT, zastrzegając przy tym, że nabierze on mocy prawnej dopiero po udzieleniu jej gwarancji bezpieczeństwa "przez państwa nuklearne". Warunek ten został spełniony 5 grudnia 1994 r., gdy USA, Wielka Brytania i Rosja w    Mem

orandum

w sprawie gwarancji bezpieczeństwa w związku z przystąpieniem Ukrainy do układu NPT, przyznały Ukrainie te gwarancje.

8/19