BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
1
Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej według
podręcznika nr AZ-12-01/1-12 zgodnego z programem nauczania nr AZ-1-01/1.
Recenzenci
Ks. dr Damian Bryl, Ks. dr Józef Kraszewski
Redakcja
Teresa Czarnecka, Ks. Władysław Kubik SJ
Zespół autorów
Ks. Krzysztof Biel SJ  Kraków Ks. Ryszard Lis  Rzeszów
Teresa Czarnecka  Bolesławiec Agnieszka Myszewska-Dekert  Kraków
Ewa Dybowska  Kraków Ks. Tadeusz Nosek  Kraków
Anna Duka  Katowice Edyta Polak  Rzeszów
Ewa DziaduS
 PrzemyS
l Barbara Rączka  Rzeszów
Beata Głowala  Rzeszów S. Margarita Sondej OSU  Kraków
S. Justyna KaraS
 PrzemyS
l Ks. Józef Stala  Tarnów
Ks. Władysław Kubik SJ  Kraków Iwona Szymusik  Rzeszów
Barbara Lis-Buczek  Rzeszów Beata Wawrzkiewicz  Kraków
Projekt okładki
Joanna i Piotr Panasiewicz
Projekt okładki
Joanna i Piotr Panasiewicz
Nihil obstat: Przełożony Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego
ks. Krzysztof Dyrek SJ, prowincjał, Kraków, dn. 29 maja 2003 r., l.dz. 107/03.
� Wydawnictwo WAM " Księża Jezuici, Kraków 2003
� Studio INIGO  CD  2003
Wznowienie 2010
ISBN 978-83-7318-162-5
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 " 31-501 KRAKÓW
tel. [phone] " faks 12 42 95 003
e-mail: [e-mail]
DZIAŁ HANDLOWY
tel. [phone] " faks 12 43 03 210
e-mail: [e-mail]
Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ:
http://WydawnictwoWam.pl
tel. [phone]
faks 12 62 93 261
Druk i oprawa:
Drukarnia Wydawnictwa WAM
ul. Kopernika 26 " 31-501 Kraków
wydawnictwowam.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy nie można do podręcznika tworzyć
żadnych materiałów pomocniczych.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
1
33. JEZUS WZYWA NAS DO NAWRÓCENIA I POKUTY
Wielki Post
1. Cele katechetyczne
Wprowadzamy dzieci w przeżywanie Wielkiego Postu, jako czasu szcze-
gólnego nawrócenia i okazywania miłoS
ci Bogu, innym i sobie. Kształtuje-
my postawę nawrócenia  trzema drogami powrotu (modlitwa, jałmużna
i post). Wychowujemy do podejmowania wyrzeczeń w duchu radoS
ci.
2. TreS
ci katechezy
Wielki Post to okres czterdziestodniowego przygotowania do S
wiąt wiel-
kanocnych jako pamiątki odkupienia. Życie religijne wiernych skupia się
w tym czasie głównie wokół trzech tematów: pokuty, chrztu i Męki Pańskiej.
Jest to szczególny czas modlitwy, pokuty i czynienia dobra. Uczestnicze-
nie często, nie tylko w niedzielę, we Mszy S
więtej oraz w nabożeństwach
drogi krzyżowej i Gorzkich Żali, czytanie i wsłuchiwanie się w słowo Boże
 to wymiar modlitewny postu. Pokuta wyraża się w takich praktykach jak
rezygnacja z zabaw, oglądania filmów, spożywania słodyczy i używek.
Celem tych praktyk jest kształtowanie postawy nawrócenia i gotowoS
ci do
1
Por. hasło: ks. Cz. Krakowiak, Wielki Post, w: Bóg, człowiek, S
wiat. Ilustrowana encyklo-
pedia dla młodzieży, pod red. ks. T. Loska SJ, ks. A. Zuberbier, Katowice 1991, s. 301.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
2 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
wyboru tego, co dobre i pożyteczne. Wierni służą także szczególnie w tym
czasie blix
niemu jałmużną, która wyraża się nie tylko darami materialny-
mi, ale także wspieraniem potrzebujących rady, odwiedzaniem chorych,
pomocą w zwalczaniu nałogów itp.1
W katechezie wprowadzającej w ten okres krótko powtarzamy wiadomo-
S
ci o roku liturgicznym i nawiązujemy do Wielkiego Postu oraz liturgii R
rody
Popielcowej. Uczniowie poznali już pojęcie nawrócenia jako drogi zbliże-
nia do Boga. Bóg ukazuje nam  trzy drogi powrotu : modlitwę (miłoS
ć do
Niego), jałmużnę (miłoS
ć do innych), post (miłoS
ć do siebie samego). Dzieci
w tym wieku nie potrzebują teorii na temat postu, modlitwy i jałmużny, ale
konkretnych przykładów. Przypominamy rodzaje modlitwy: przeproszenia,
proS
by, dziękczynienia i uwielbienia, ale nie tyle teoretycznie lecz przez
przykłady i zastosowanie.
Należy ująć pozytywne aspekty umartwienia: raczej coS
dobrego zrobię
 to ważniejsze niż samo wyrzeczenie. Mamy łączyć przygotowanie wiel-
kopostne z radoS
cią czynienia dobra:  Smutny S
więty, to żaden S
więty .
Wielki Post traktujemy jako integralną częS
ć obchodów męki, S
mierci
i zmartwychwstania Chrystusa: przygotowanie, przeżywanie wiary, przyj-
mowanie zbawienia.
3. Zadania nauczyciela religii
Nawiązanie do dotychczasowej wiedzy i doS
wiadczeń nawracania się.
WyjaS
nienie znaczenia obrzędu posypania popiołem. Ukazanie, że modli-
twa, jałmużna, post są związane z dwoma przykazaniami miłoS
ci.
4. Metody i S
rodki
Stosujemy metodę pogadanki, w której nawiązujemy do wiedzy i do-
S
wiadczeń dzieci, pracę z podręcznikiem i utrwalenie na bieżąco materiału
przez zamalowywanie wybranych napisów na otrzymanych karteczkach.
Pomoce: trzy kartki do umieszczenia na tablicy, na których są duże napisy:
1. POMAGAM POTRZEBUJĄCYM (JAŁMUŻNA)
2. POSZCZĘ
3. MODLĘ SIĘ.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
33. Jezus wzywa nas do nawrócenia i pokuty 3
Trzy karteczki dla każdego dziecka, na każdej narysowane serce z napi-
sami w S
rodku: w jednym sercu napis BÓG, w drugim LUDZIE, w trzecim
JA. Kredki.
JeS
li zdążymy przeczytać tekst ks. Jana Twardowskiego  Dusza , mo-
żemy rozmowę zacząć od pytań  Czy dusza może być głodna albo brudna? ,
 Jak mogę pomóc swojej, a jak �cudzej duszy?
O duszy mówimy jako o człowieku, który jest duchowo-cielesny, bez
zagłębiania się w teorie o jednoS
ci lub dualizmie człowieka.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
W pierwszej klasie mówiliS
my, że w ciągu roku, który nazywamy litur-
gicznym, wspominamy wydarzenia z życia Pana Jezusa. Przeżywamy je
razem, S
więtujemy i przyjmujemy wielki dar Boga  zbawienie. Jakie okresy
liturgiczne i uroczystoS
ci obchodziliS
my w tym roku?
Koncentrujemy się na Adwencie i Bożym Narodzeniu. Krótko powtarza-
my, czego dotyczyły wspomniane obchody.
Rozpoczynamy nowy okres roku liturgicznego. Jest to Wielki Post, któ-
ry trwa aż czterdzieS
ci dni. W tym czasie przygotowujemy się do najważ-
niejszej uroczystoS
ci, do obchodów męki, S
mierci i zmartwychwstania Pana
Jezusa.
Przeczytajcie pytania w ćwiczeniu na stronie 145.
Czytamy na głos pytania. Powtarzamy je i dodajemy pytania szczegóło-
we.
Przypomnijcie sobie jakieS
uroczystoS
ci w waszej rodzinie. Jak się do
nich przygotowujecie? Czy wystarczy posprzątać mieszkanie i zatroszczyć
się o jedzenie? Jak się staracie o zgodę i dobrą atmosferę w rodzinie?
Z jednej strony zwracamy uwagę na wysiłek włożony w przygotowanie
uroczystoS
ci, z drugiej na aspekt wewnętrznego przygotowania, tworzenia
atmosfery wzajemnej życzliwoS
ci.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
4 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
B. Odkrywamy wezwanie Boże
DziS
zastanowimy się, na czym polega przygotowanie w Wielkim PoS
cie.
Wielki Post rozpoczyna się w R
rodę Popielcową. Przyjrzyjcie się zdjęciu pod
ćwiczeniem na stronie 145. Kto z was wie, co przedstawia zdjęcie?
Wysłuchujemy ewentualnych odpowiedzi uczniów.
Podczas Mszy S
więtej w R
rodę Popielcową ksiądz poS
więca popiół,
posypuje nim nasze głowy i wzywa nas słowami Pana Jezusa:
 Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię (Mk 1, 15).
Zamiast modlitwy  Moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina...
przyjmujemy na głowę popiół. Jest to nasze przyznanie się do win. Potrze-
bujemy przebaczenia Bożego i prosimy o nie. Proch jest czymS
marnym
i nietrwałym. Można go nawet zdmuchnąć. Życie człowieka także jest kru-
che, łatwo je zniszczyć. Ale z prochu odrodzimy się do życia wiecznego,
powstaniemy z martwych jak Jezus Chrystus.
Otwórzcie podręczniki na stronach 101 i 104 (katecheza 23) i przypo-
mnijcie:
Kto i kiedy wzywał nas już do nawrócenia?
Co to znaczy  nawrócić się ?
Jak okazywaliS
my swoje nawrócenie w Adwencie?
JeS
li dzieci powiedzą o roratach lub bezpoS
rednio o modlitwie, umiesz-
czamy na końcu tablicy kartkę z napisem MODLĘ SIĘ. JeS
li dzieci powie-
dzą o dobrych uczynkach, pomaganiu w domu, przytwierdzamy na począt-
ku napis POMAGAM POTRZEBUJĄCYM (JAŁMUŻNA). JeS
li uczniowie
powiedzą o rezygnacji z zabawy (o czym była mowa w ćwiczeniu w czasie
Adwentu), umieszczamy w S
rodku tablicy kartkę z napisem WYRZEKAM SIĘ
 POSZCZĘ. Kartki wieszamy więc w kolejnoS
ci POMAGAM POTRZEBU-
JĄCYM, POSZCZĘ, MODLĘ SIĘ. Następnie rozdajemy dzieciom kartki
z trzema sercami i napisami w S
rodku: LUDZIE, JA, BÓG.
Przyjrzyjcie się ilustracji na stronie 146. Co robi chłopiec i dziewczyn-
ka? Czym możemy podzielić się z potrzebującymi?
Np. zabawkami, pieniędzmi, jedzeniem, czasem. Omawiamy przykłady
dzieci.
Skąd to wszystko, czym się dzielimy, mamy?
Pytaniami prowadzimy do wniosku, że wszystko, co człowiek posiada, jest
darem Boga. On dał nam życie, rodziców lub opiekunów, dał ludziom ro-
zum, by mogli pracować itd.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
33. Jezus wzywa nas do nawrócenia i pokuty 5
Dzieląc się z innymi przyznajemy, że nie jesteS
my prawdziwymi wład-
cami tego, co posiadamy. Wszystko należy do Boga. On jest naszym kocha-
jącym Panem. I On uczy nas miłoS
ci blix
niego.
Prosimy, by uczniowie znalex
li odpowiednie serce (prawdopodobnie
uczniowie domyS
lą się, że chodzi o serce z napisem LUDZIE) i pokoloro-
wali je czerwonym kolorem.
Aby podzielić się z kimS
, można oddać coS
, czego mamy za dużo. Po-
dajcie przykłady.
Np. ubrania, z których dzieci wyrosły.
Ale można także oddać coS
cennego dla nas, czyli wyrzec się tego. Moż-
na np. oddać do domu dziecka ładną zabawkę, oddać swoje oszczędnoS
ci
dla chorego dziecka, które musi mieć ciężką i drogą operację, podzielić się
z rodzeństwem swoimi słodyczami. Czasami najtrudniej jest wyrzec się przy-
jemnoS
ci: właS
nie słodyczy, oglądania telewizji, grania na komputerze.
Możemy takie wyrzeczenia dać Panu Bogu. One sprawiają, że stajemy się
lepsi, a nasze serca są czyste. Przez post okazujemy, że zależy nam na wła-
snej duszy, na tym, by oczyS
cić nasze serca.
Prosimy, by dzieci pokolorowały odpowiednie serce na fioletowo (JA).
Dzieląc się, okazujemy miłoS
ć nie tylko ludziom. Kto jeszcze jest wte-
dy przez nas kochany?
Dzieci powinny wiedzieć, że okazując pomoc potrzebującym, okazuje-
my miłoS
ć samemu Jezusowi (katecheza nr 4).
Potem zwracamy uwagę na ilustrację ze s. 145 w podręczniku.
Co robi dziewczynka?
Siedzi na kolanach Pana Jezusa. Rozmawia z Nim.
Tak, ona jest blisko Pana Jezusa, rozmawia z Nim, czyli modli się! Może
najpierw przeprosiła Go, że czasem o Nim zapominała. Poprosiła o zdro-
wie dla mamy i o dobre przeżycie Wielkiego Postu. Opowiedziała Mu, co
ją dzisiaj spotkało dobrego i złego, podziękowała za cały dzień. A potem mó-
wiła Mu, jaki jest dobry i kochany, czyli wielbiła Go.
Polecamy, aby dzieci pokolorowały ostatnie serce (BÓG) wybranym przez
siebie ulubionym kolorem.
Każdy z nas ma te trzy serca, trzy miłoS
ci, trzy sposoby przygotowania
się do S
więtowania zmartwychwstania Pana Jezusa: przez miłoS
ć do innych,
do siebie samego i do Boga.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
6 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
W Wielkim PoS
cie wspominamy, jak Jezus przez mękę i S
mierć dał nam
nadzieję zmartwychwstania. W parafii w każdy piątek możemy przeżywać
tajemnicę miłoS
ci Jezusa, uczestnicząc w nabożeństwie drogi krzyżowej.
W naszej parafii odbywa się ono o godz. ...
Piszemy godzinę na tablicy i prosimy, by dzieci przepisały w zeszycie:
DROGA KRZYŻOWA, Godz... ( godzina nabożeństwa).
Modlitwa
Wstańmy i powiedzmy Jezusowi, jak każdy z nas przygotuje się na S
więto
zmartwychwstania.
Panie Jezu, chcę zrobić coS
dobrego, aby pomóc potrzebującym.
Powiedzmy teraz w myS
lach Bogu, co spróbujemy zrobić. Może zaopie-
kujemy się z kimS
młodszym, może odwiedzimy babcię albo sprzątniemy
znowu swój pokój? Może poprosimy mamę, by przesłała nasze oszczędno-
S
ci na konto chorej osoby?
Zostawiamy czas na decyzję i modlitwę dziecka.
Powiedzmy także Panu Jezusowi, jaka przyjemnoS
ć przeszkadza nam
pamiętać o modlitwie, zająć się lekcjami albo sprzątaniem. Może przyobie-
camy Mu, że nie będziemy w Wielkim PoS
cie jeS
ć cukierków? Albo mniej
czasu spędzimy przed telewizorem? Niech każdy z nas powie Mu, co po-
stanawia.
Znowu chwila modlitwy w ciszy.
A jak chcemy okazać miłoS
ć Bogu? Jak możemy poprawić naszą modli-
twę? Może postanowimy, że będziemy chodzić na drogę krzyżową? Albo
pamiętać rano o modlitwie?
Chwila ciszy.
Oddajmy Panu Jezusowi nasze serca.
Prosimy, by dzieci trzy razy rękami zakreS
liły kształt serca:
W Wielkim PoS
cie oddaję Ci, Panie, wszystko, co mam najlepszego: moje
serce!
D. Utrwalenie  praca ucznia
Czytamy uczniom opowiadanie z podręcznika pt.  Dusza ze strony 148
i omawiamy je wspólnie. Omawiamy także z dziećmi i prosimy o wykona-
nie ćwiczenia w podręczniku na stronie 143.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
33. Jezus wzywa nas do nawrócenia i pokuty 7
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, że w Wielkim PoS
cie nawracamy się. Jest to nasze przygoto-
wanie do przeżywania z wiarą męki, S
mierci i zmartwychwstania Pana
Jezusa.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi powiedzieć, jakimi trzema drogami miłoS
ci nawracamy się
w tym okresie do Boga.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie się nawracać w Wielkim PoS
cie przez okazywanie miło-
S
ci Bogu, ludziom i sobie samemu.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Prosimy rodziców, np. przez krótki list rozdany uczniom, aby ułatwili
swoim dzieciom udział w nabożeństwie drogi krzyżowej i rekolekcjach.
Warto, by rodzice porozmawiali z dziećmi na temat ich postanowień wiel-
kopostnych.
Przypominamy dzieciom, gdzie i kiedy w parafii jest przeprowadzana
zbiórka ubrań i żywnoS
ci dla potrzebujących i zachęcamy do przygotowa-
nia w domu z rodzicami darów.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
8
34. JEZUS UMACNIA NAS W SAKRAMENCIE POKUTY
1. Cele katechetyczne
Kształtujemy umiejętnoS
ci związane z postawami pokutnymi sprzyjają-
cymi owocnemu korzystaniu z sakramentu pokuty. Wychowujemy do przyj-
mowania sakramentu pojednania z ufnoS
cią i radoS
cią, dzięki zawierzeniu
miłoS
ci Boga.
2. TreS
ci katechezy
Syn marnotrawny z ewangelicznej przypowieS
ci zgrzeszył, upadł nisko,
ale podniósł się i przeszedł drogę nawrócenia. Tę drogę powrotu do domu
Ojca  do Boga, charakteryzują pewne okreS
lone etapy, które każdy grzesz-
nik przeżywa, jeS
li naprawdę chce na nowo pojednać się z Bogiem. Jedni
przechodzą te etapy szybko, inni decyzję nawrócenia ciągle odsuwają na
póx
niej.
Najpierw grzesznik musi uznać zło w sobie, dostrzec prawdę grzechu
(rachunek sumienia). Następnie stara się zerwać ze złem, odejS
ć od zła, szuka
Boga (żal za grzechy). JeS
li ten akt woli odejS
cia od zła jest prawdziwy,
prowadzi do wyznania grzechu przed Ojcem (spowiedx
). Szczere odejS
cie
od zła połączone z głębokim żalem za grzechy oraz ich wyznaniem wyraża
się również w postanowieniu zmiany życia. Im bardziej to postanowienie
oparte jest na zawierzeniu Bogu, tym bardziej może być skuteczne i przera-
dza się w zadoS
ćuczynienie Bogu i ludziom.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
34. Jezus umacnia nas w sakramencie pokuty 9
Nasz powrót do Boga łączy się z wewnętrzną dyspozycją, która znajdu-
je zewnętrzny wyraz w wypełnieniu aktów przystępującego do sakramentu
pokuty (patrz: Akty penitenta, KKK 1450-1460).
Od najmłodszych lat trzeba pomagać dzieciom, aby uczyły się osobiste-
go powrotu do Boga czekającego na powrót tych, którzy od Niego odeszli.
Im lepiej dziecko nauczy się uznawać zło w sobie, właS
ciwie je oceniać i szu-
kać u Boga przebaczenia przez posługę KoS
cioła, tym łatwiej będzie prze-
chodzić tę drogę nawrócenia w życiu dorosłym. Katecheta musi zatem za-
dbać, aby dziecko dobrze zrozumiało sens i przebieg tej drogi i nie potrak-
towało jej na sposób mechaniczny, czysto rytualny. Dążymy, aby dziecko
przeżyło tę drogę jako rzeczywistą pełną miłoS
ci odpowiedx
na miłoS
ć cze-
kającego na jego powrót Ojca.
Żadnego chyba sakramentu nie nazywa się tak wieloma nazwami, przy-
jętymi nawet w mowie potocznej, jak sakramentu pokuty i pojednania.
Wszystkie nazwy: sakrament nawrócenia, pokuty, spowiedzi, przebaczenia,
pojednania  wyrażają jego istotne aspekty (Por. KKK 1423-1442).
3. Zadania nauczyciela religii
BezpoS
rednie przygotowanie do sakramentu pokuty i pojednania. Wpro-
wadzanie dzieci w osobowy wymiar sakramentu. Zapoznanie z etapami
sakramentu pokuty, które łączą się z gotowoS
cią do przyjęcia sakramentu
przebaczenia ze strony człowieka. Krótkie tłumaczenie znaczenia poszcze-
gólnych częS
ci sakramentu i wyjaS
nienie jego różnych nazw, z którymi dzieci
mogą się spotkać.
Wprowadzanie w radoS
ć, którą obdarza Bóg przez swoje przebaczenie.
4. Metody i S
rodki
Stosujemy inscenizację przypowieS
ci o kochającym ojcu i synu marno-
trawnym (pantomima) i rozmowę z dziećmi prowadząca do uS
wiadomienia
etapów nawrócenia syna marnotrawnego, a także pracę z podręcznikiem
(omówienie ilustracji, opowiadania  Dlaczego Tomek się S
mieje oraz
wykonanie ćwiczenia) i pogadankę na temat różnych nazw sakramentu po-
kuty i pojednania.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
10 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Pomoce: pięć kartek do umieszczenia na tablicy z napisami:
Rachunek sumienia
Żal za grzechy
i mocne postanowienie poprawy
Wyznanie grzechów  szczera spowiedx

ZadoS
ćuczynienie Bogu i blix
nim
Cztery napisy na kartkach do trzymania na S
rodku przez uczniów:
Sakrament pokuty i pojednania
Sakrament nawrócenia
Spowiedx

Sakrament przebaczenia
Zestaw czterech rysunków skserowanych dla każdego dziecka: 1. dziew-
czynka i chłopiec klęczą przed krzyżem, nad ich głowami dymki: chłopiec
bije się z mniejszym chłopcem, na podłodze leżą rozrzucone klocki, zbu-
rzona  budowla , a dziewczynka złoS
ci się na mamę w zabałaganionym
pokoju;
2. Chłopiec podaję rękę młodszemu, dziewczynka S
ciska serdecznie
mamę;
3. Jedno z dzieci klęczy przy konfesjonale, drugie odchodzi radosne;
4. Starszy chłopiec bawi się z drugim np. buduje mu wieżę z klocków,
dziewczynka odkurza, zabawki sprzątnięte.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Katechezę warto przeprowadzić na dwóch jednostkach lekcyjnych. Wtedy
po odegraniu przez dzieci scen z przypowieS
ci, wymyS
lamy z nimi podobną
historię z córką i matką. W czasie odgrywania utrwalamy pojęcia wypisa-
ne na tablicy. JednoczeS
nie powstaje w uczniach obraz miłoS
ci ojcowskiej
i macierzyńskiej Boga.
Wrócimy dzisiaj do przypowieS
ci o kochającym ojcu i synu marnotraw-
nym. Kto chce odgrywać rolę syna marnotrawnego, a kto ojca? Spróbuje-
cie pokazać bez słów, to o czym mówimy.
Polecamy, by  aktorzy pokazywali poszczególne sceny gestami i minami.
 Ojciec stoi smutny. Może chować twarz w dłoniach, jakby płakał.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
34. Jezus umacnia nas w sakramencie pokuty 11
 Syn z lekceważeniem wzrusza ramionami i, nie odwracając się, odcho-
dzi.  Ojciec zostaje smutny.
Prosimy, by  ojciec na razie usiadł na swoje miejsce w ławce, przypo-
minając, że w przypowieS
ci kochający ojciec często wychodził na drogę i wy-
patrywał, czy syn nie wraca.
Co złego uczynił syn marnotrawny?
Podsumowujemy odpowiedzi dzieci.
Syn bardzo zasmucił ojca. Odszedł i stracił swoją częS
ć majątku, czyli
dar ojca. Postąpił x
le, zgrzeszył.
Pokazujemy  aktorowi ilustrację, na której syn marnotrawny siedzi
smutny (podręcznik strona 149 ) i prosimy, by przyjął podobną pozę.
Co działo się w sercu syna, gdy został sam, opuszczony i poniżony?
Po wysłuchaniu odpowiedzi dzieci podsumowujemy.
Syn wspominał dobroć ojca i zastanawiał się nad sobą. Zrozumiał, że
postąpił x
le. Przypomniał sobie całe zło, które wyrządził ojcu i rodzinie.
Mówimy, że zrobił rachunek sumienia.
Umieszczamy na tablicy kartkę z napisem:  Rachunek sumienia .
Co czuł syn, gdy myS
lał o swoim złym postępowaniu?
Odpowiedzi dzieci, np. smutek, ból itp. podsumowujemy.
Syn żałuje swojego postępowania. Żałuje za swoje grzechy. Już wie, że
nie jest godzien nazywać się synem swojego dobrego ojca.
Umieszczamy pod poprzednią kartką napis:  Żal za grzechy .
Co postanowił syn marnotrawny?
Po wysłuchaniu odpowiedzi dzieci podkreS
lamy.
Syn nie liczył na wspaniałe przyjęcie i prezenty. Postanowił wrócić,
gorąco przeprosić i błagać o przyjęcie na służącego. Chciał się poprawić.
Obok kartki z napisem  Żal za grzechy umieszczamy kartkę z napisem:
 i postanowienie poprawy .
Proponujemy, by  syn wstał i  wyruszył w podróż powrotną. W tym
czasie  ojciec wychodzi na S
rodek, staje przodem do powracającego
 syna i przykłada dłoń do czoła, jak ktoS
, kto wpatruje się w dal.  Syn
pada przed  ojcem na kolana, a  ojciec podnosi go i S
ciska serdecznie.
Potem siadają do stołu i ucztują (bez słów, jak w pantomimie).
Co zrobił syn, gdy wrócił do ojca?
Dzieci odpowiadają. Podsumowujemy.
Nawrócony syn wraca do ojca i przyznaje się do winy. Wyznaje wszyst-
ko. Spowiada się przed ojcem z grzechów. A ojciec nie robi mu żadnych
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
12 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
wymówek. Przebacza z całego serca. Cieszy się z jego powrotu i obdaro-
wuje szczodrze.
W tym miejscu pytamy dzieci, czy wiedzą, co znaczy słowo  szczodrze .
W razie potrzeby, wyjaS
niamy je. Umieszczamy pod poprzednimi napis:
 Wyznanie grzechów  szczera spowiedx
 .
Proponujemy, by  syn wstał od stołu, zakasał rękawy, naS
ladował mycie
naczyń, potem kopanie w polu, rąbanie drzewa, dx
wiganie opału itp., po-
tem podszedł do  ojca i podał mu  na niby dzban z piciem i jedzenie. Gdy
 ojciec pije i je,  syn siada u jego stóp wpatrzony w  ojca . Sceny sym-
boliczne.
Jak, waszym zdaniem, powinien teraz postępować syn?
Zwracamy uwagę na poprawę syna.
Zapewne syn starał się wynagrodzić ojcu i rodzinie wyrządzoną krzyw-
dę, pracować uczciwie i często okazywać bliskim swoją miłoS
ć. Mówimy,
że starał się zadoS
ćuczynić ojcu i rodzinie.
Umieszczamy napis:  ZadoS
ćuczynienie Bogu i blix
nim .
Dziękujemy uczniom za odegranie ról. Zaznaczamy, że nie są ojcem ani
synem marnotrawnym lecz uczniami drugiej klasy.
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Każdy z nas, chłopcy i dziewczynki, panie i panowie, jesteS
my podobni
do syna marnotrawnego. Mamy kochającego Ojca, ale często od Niego
odchodzimy.
Wskazujemy na tablicę.
Poradx
cie, co powinien zrobić ktoS
, kto postąpił x
le?
Być może dzieci przeczytają albo opowiedzą swoimi słowami, na kon-
kretnym przykładzie, treS
ć poszczególnych częS
ci sakramentu pokuty. Wte-
dy prosimy, by dzieci otworzyły podręczniki na stronie 150 i opowiedziały,
co przedstawia ilustracja.
Jaki związek ma ta ilustracja z tym, o czym dzisiaj mówiliS
my?
Słuchamy odpowiedzi dzieci.
Już teraz powinniS
cie przeprosić tych, których skrzywdziliS
cie i starać
się poprawić oraz przeprosić Boga, od którego odwracacie się każdym złym
postępkiem. Ale niedługo przystąpicie do sakramentu, w którym Bóg sam
przebaczy wam grzechy. Jak on się nazywa?
Odpowiedzi dzieci
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
34. Jezus umacnia nas w sakramencie pokuty 13
Ten sakrament nazywa się sakrament pokuty i pojednania.
Prosimy, by jedno dziecko wyszło na S
rodek i trzymało kartkę z napisem
 Sakrament pokuty i pojednania . Wskazując na poszczególne słowa, tłu-
maczymy.
Pokuta oznacza, że wiele wysiłku wkładamy w naszą przyjax
ń z Bogiem,
w poprawę siebie i wynagrodzenie zła, które wyrządziliS
my. Pojednanie to
dar Pana Jezusa, który okazuje nam w tym sakramencie swoją miłoS
ć, pro-
wadzi z powrotem do swojego Ojca i godzi nas z ludx
mi.
Prosimy kolejno następne dzieci, by trzymały napisy:  Sakrament nawró-
cenia ,  Spowiedx
 ,  Sakrament przebaczenia , zadajemy za każdym ra-
zem odpowiednie pytanie i słuchamy wyjaS
nień, uzupełniając tylko wtedy,
gdy jest to konieczne.
Dlaczego ten sakrament nazywa się  nawrócenia ?
Dlaczego na sakrament pokuty i pojednania mówimy spowiedx
?
A dlaczego jest to także sakrament przebaczenia?
Przeczytam wam opowiadanie o spowiedzi Tomka, a wy pomyS
lcie, jak
ten sakrament mogła nazwać Kasia, co przez ten sakrament Bóg daje lu-
dziom. Słuchając opowiadania, przyglądajcie się ilustracji na stronie 150.
Być może dzieci nazwą spowiedx
sakramentem przynoszącym ulgę, ra-
doS
ć, wesołoS
ć. Zwracamy uwagę na skupienie ludzi na ilustracji przed
spowiedzią i ich radoS
ć po spowiedzi. Chodzi nam o to, by wytworzyć w dzie-
ciach poczucie bezpieczeństwa i dobra, w którym będą uczestniczyć przez
przystąpienie do spowiedzi.
Dodajemy kilka ważnych uwag.
Chcąc przygotować się do sakramentu pojednania, trzeba najpierw go-
rąco poprosić Ducha R
więtego o pomoc w osądzeniu swoich grzechów, czyli
w rachunku sumienia. JeS
li żałujemy złych postępków, zależy nam na przy-
jax
ni z Jezusem i bardzo chcemy się poprawić, jesteS
my gotowi do przystą-
pienia do sakramentu pokuty. Wyznajemy Bogu nasze winy, spowiadając
się z nich przed kapłanem. A on udzieli nam rozgrzeszenia w imieniu Boga
Ojca i Syna, i Ducha R
więtego.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Modlitwa
Prosimy, by dzieci wstały do modlitwy i proponujemy im zastanowienie
się w myS
lach nad pytaniami.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
14 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Kogo ostatnio zasmuciłam /zasmuciłem/ swoim złym postępowaniem?
Chwila ciszy, w której także my stajemy przed Bogiem i także zadajemy
sobie w myS
lach to pytanie. Takie  niewidzialne S
wiadectwo ma ogromne
znaczenie duchowe dla dzieci.
Czy potrafię przyznać się do winy? Przeprosić?
Chwila ciszy.
Każdy grzech krzywdzi nie tylko mnie i tych, z którymi się spotykam,
ale także oddala mnie od Boga. On na mnie czeka! Co zrobię, aby pojednać
się z Bogiem?
Chwila ciszy.
Wyobrax
sobie dobrego ojca, trzymającego w swoich ramionach syna
marnotrawnego. PomyS
l, jak bardzo ty chcesz być tak blisko kochającego
Boga, najlepszego Tatusia wszystkich ludzi. PrzeproS
Go gorąco za popeł-
nione grzechy: zaniedbania, złe czyny, słowa i myS
li.
Korzystamy z modlitwy w podręczniku na stronie 153. Kończymy ją tak
jak w podręczniku, prosząc, by dzieci głoS
no powtarzały co drugi wers,
zgodnie z liturgią Mszy S
więtej.
 Zmiłuj się nad nami, Panie.
 Bo zgrzeszyliS
my przeciw Tobie.
 Okaż nam Panie, miłosierdzie swoje.
 I daj nam swoje zbawienie.
Prosimy, by dzieci usiadły.
D. Utrwalenie  praca ucznia
Polecamy wykonanie ćwiczenia ze strony 151. Uczniowie wpisują (ko-
rzystając z napisów na tablicy) obowiązki przystępującego do sakramentu
pokuty.
Rozdajemy uczniom kartki z rysunkami przedstawiającymi poszczegól-
ne częS
ci sakramentu. Są one zamieszczone na oddzielnych stronach pod
koniec katechezy. Prosimy, by dzieci zastanowiły się, co przedstawiają ilu-
stracje. Polecamy, by przykleiły kartki na pasku papieru w odpowiedniej
kolejnoS
ci i podpisały słowami z ćwiczenia. Pasek papieru dzieci mają po-
zaginać tak, by powstała książeczka w formie harmonijki. Demonstrujemy
dzieciom taką harmonijkę z podpisami (bez rysunków). Prosimy, by ucznio-
wie nie kolorowali rysunków. Będą nam potrzebne na kolejnych katechezach.
Książeczkę mogą jedną stroną przyczepić spinaczem lub przykleić do okładki
zeszytu od wewnątrz.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
34. Jezus umacnia nas w sakramencie pokuty 15
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, jakie są akty przystępującego do spowiedzi (czynnoS
ci pe-
nitenta).
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi skojarzyć nazwy oznaczające sakrament pokuty i pojed-
nania.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie przeżyć radoS
ć z pojednania z ludx
mi i Bogiem w sakra-
mencie pokuty i pojednania.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Byłoby bardzo celowe, aby w czasie rekolekcji wielkopostnych młodzież
przygotowywała zawsze dla dzieci, które przygotowują się do Pierwszej
Komunii S
więtej, inscenizację przypowieS
ci o kochającym ojcu i synu mar-
notrawnym, po której odbywałoby się nabożeństwo pokutne.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
16
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
17
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
18
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
19
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
20
35. PROSZĘ JEZUSA O POZNANIE SAMEGO SIEBIE
Mój rachunek sumienia
1. Cele katechetyczne
Wprowadzamy dzieci w istotę rachunku sumienia, czyli budowanie re-
lacji dziecka z Bogiem w prawdzie. Kształtujemy umiejętnoS
ć dostrzega-
nia przez dziecko w sobie przejawów zła, jako podstawowego zadania na
drodze do nawrócenia i zjednoczenia z miłosiernym Bogiem. Wychowuje-
my do troski o własne sumienie oraz o własną wrażliwoS
ć wewnętrzną na
zło i krzywdę.
2. TreS
ci katechezy
W praktyce życia chrzeS
cijańskiego rozpoznawanie w sobie i swoim po-
stępowaniu zła nazywamy rachunkiem sumienia. Uznać swój grzech, do-
strzec w sobie zło  to pierwszy etap na drodze do nawrócenia, powrotu do
Boga. Człowiek, który w swej pysze i zarozumiałoS
ci nie potrafi przyznać
się, że jest grzesznikiem  jest zamknięty na miłoS
ć Boga i niezdolny do
prawdziwych relacji osobowych. W biblijnej modlitwie, psalmach, wyrax
-
nie występuje motyw uznania swego grzechu: Zmiłuj się nade mną, Boże
(...) Uznaję bowiem moją nieprawoS
ć, a grzech mój jest zawsze przede mną.
(...) przeciw Tobie zgrzeszyłem i uczyniłem, co złe jest przed Tobą (Ps 51,
3a. 5-6a). Tak samo w modlitwie liturgicznej, zwłaszcza podczas sprawo-
wania Eucharystii, stale jesteS
my wzywani do uznania naszych grzechów,
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
35. Proszę Jezusa o poznanie samego siebie 21
bez czego nie ma szczerego przeproszenia Boga i godnego stawania wobec
Niego. Dla chrzeS
cijan rachunek sumienia winien stanowić codzienną prak-
tykę. Przy czym praktyka ta nie polega na buchalterskim przeliczaniu wła-
snych uchybień i występków. Niefortunna nazwa  rachunek nie może nas
zmylić, że chodzi o jakieS
liczby. Istotą modlitwy zwanej  rachunkiem su-
mienia jest wgląd we własne sumienie i to nie tyle swoimi oczami, ale
przede wszystkim jakby  oczami Jezusa , zawsze w obecnoS
ci Boga Ojca
i zawsze wzywając pomocy Ducha R
więtego. WłaS
nie Duch R
więty, uoso-
biona miłoS
ć Ojca i Syna,  gwarantuje niejako poczucie bezpieczeństwa
dziecku: nie będę osądzony lecz będzie mi z miłoS
cią wybaczone. Jezus i tak
zna lepiej od nas nasze zalety i wady. Prosimy Go o pomoc w spojrzeniu na
siebie Jego oczami, w S
wietle Jego nauki, gdyż najbardziej zależy nam na
przyjax
ni z Nim. Prawda o złu, którego jesteS
my sprawcami, ma prawdzi-
wą  drugą stronę : Jezus zło zwycięża, także w nas, jeS
li Mu ufamy i za-
wierzamy bez granic.
Podczas wprowadzania dzieci w umiejętnoS
ć przeprowadzania rachun-
ku sumienia trzeba się starać, aby nie potraktowały one tej modlitwy czysto
mechanicznie. Dlatego należy poprowadzić katechezę tak, aby dzieci bar-
dziej się skupiły na odkryciu znaczenia rozpoznawania i uznawania w so-
bie zła, jeS
li chcą się zbliżać do Boga i ludzi, niż na samych szczegółowych
pytaniach. Pytania stanowią jedynie pomoc. Trzeba podkreS
lić, uS
wiadomić
dziecku, że zawsze może do nich sięgać, gdy będzie się przygotowywać do
sakramentu pokuty, a także częS
ciej np. podczas wieczornej modlitwy, aby
poznawszy zło popełnione, przeprosić Boga i prosić o pomoc w czynieniu
dobra.
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie istoty rachunku sumienia: patrzenie na siebie w S
wietle miło-
S
ci Boga i więzi z Nim. WyjaS
nienie pojęcia  wyrzuty sumienia  nasze
serce, które pragnie dobra, smuci się, gdy czynimy zło. Uczenie odpowie-
dzialnoS
ci za swoje sumienie: im bardziej nie chcemy słuchać głosu sumie-
nia, tym bardziej głos staje się cichy, niejako  zamiera w człowieku.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
22 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
4. Metody i S
rodki
Stosujemy ćwiczenie przed rachunkiem sumienia: patrzę na siebie oczami
bliskiego człowieka oraz pogadankę na temat opowiadania  Rachunek su-
mienia Łukasza celem zapoznania uczniów z rachunkiem sumienia.
Pomoce: książeczki złożone w harmonijkę, przygotowane przez dzieci.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Sprawdzamy zadanie domowe. Zaznaczamy, że książeczki złożone w har-
monijkę trzeba przynosić na lekcje, bo będą nam potrzebne.
Następnie prosimy, by dzieci przypomniały sobie osobę bliską, na której
im bardzo zależy, np. mamę, tatę, ciocię lub wujka albo babcię lub dziadka.
Potem prosimy, by wstały i zastanowiły się, jak zachowywały się w ostat-
nim tygodniu.
Wyobrax
sobie, że bliska ci osoba, o której myS
lisz, widziała wszystkie
twoje zachowania, słyszała wszystkie twoje słowa i myS
li.
Chwila na zastanowienie.
Czy są takie chwile, z powodu których odczuwasz wstyd przed kochaną
osobą? Wolisz, by nie dowiedziała się o nich? Być może były to złe myS
li,
słowa, czyny. Zastanów się, czy żałujesz ich?
Dzieci siadają i czytamy im opowiadanie  Rachunek sumienia Łukasza
(podręcznik ucznia strona 155). Prosimy, by dzieci zastanowiły się nad py-
taniem  Co gnębiło Łukasza? .
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Podsumowujemy odpowiedzi (podobnie jak w ćwiczeniu pod opowiada-
niem) i komentujemy opowiadanie w S
wietle wiedzy o sumieniu, zgodnie
z treS
cią podręcznika na stronie 155 przed opowiadaniem.
Łukaszowi nie dało spać sumienie. Każdy z nas ma sumienie. Ono spra-
wia, że czujemy się nieswojo, gdy mamy pokusę uczynienia czegoS
złego. JeS
li
słuchamy głosu sumienia, powstrzymujemy się od grzechów. Mówimy, że
mamy spokojne albo czyste sumienie. Gdy jednak mimo wszystko postąpi-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
35. Proszę Jezusa o poznanie samego siebie 23
my x
le, sumienie nie daje nam spokoju. Mamy wyrzuty sumienia. Sumienie
jest darem Bożym. Jednak, gdy jest ciągle  nieczyste , przesłania nam Boga.
To znaczy, że jeS
li nie żałujemy i nie poprawiamy się, zagłuszamy sumienie.
Polecamy, by uczniowie przyjrzeli się ilustracji na stronie 154 ( dziec-
ko patrzy na siebie oczami Jezusa ) i spróbowali ją zinterpretować.
Jaki, waszym zdaniem, związek ma ta ilustracja z rachunkiem sumienia?
Przypomnijcie sobie początek dzisiejszej katechezy.
Wysłuchujemy odpowiedzi dzieci.
Pan Jezus najlepiej zna nasze zalety i wady. I zawsze patrzy na nas z mi-
łoS
cią. Zawsze Mu na nas zależy, choćbyS
my nie wiem co zrobili! Przypo-
mnijcie sobie ostatnią katechezę. Co powinien uczynić człowiek, który ża-
łuje za wyrządzone zło i chce się poprawić, chce się pogodzić z Bogiem
i ludx
mi?
JeS
li dzieci nie powiedzą wprost, sam katecheta podsumowuje.
Zawsze taki człowiek powinien starać się przyjąć sakrament pokuty i po-
jednania. Przeczytajcie w waszych książeczkach, które przygotowaliS
cie, jak
nazywamy modlitwę przed przystąpieniem do tego sakramentu.
Uczniowie może zdziwią się, że rachunek sumienia nazwaliS
my modli-
twą. Należy to podkreS
lić.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Dzisiaj pomodlimy się i spróbujemy zrobić rachunek sumienia. Otwórz-
cie podręczniki na stronie 157. Przeczytajcie tytuł.
Zadajemy kilka pytań, za każdym razem wysłuchując odpowiedzi dzieci
i uzupełniając je w razie potrzeby.
Jak zatytułowane są poszczególne częS
ci rachunku sumienia?
Kto przypomni przykazanie miłoS
ci Boga? O co w nim chodzi?
Jak brzmi Nowe Przykazanie Pana Jezusa? Do czego Jezus nas w nim
wzywa?
O co chodzi w poleceniu:  Bądx
cie doskonali, jak Bóg Ojciec ?
Każdy z nas ma obowiązek rozwijać się: dlatego uczymy się (tak, ja też
uczę się  nawet od was, np. koleżeństwa, radoS
ci), staramy się poprawiać
wady. JesteS
my dziećmi Bożymi. Inni widząc nas, mają dostrzec odbicie
Boga, który nas stworzył na swój obraz i podobieństwo.
Przechodzimy do lektury pytań. JeS
li w klasie są uczniowie, którzy do-
brze czytają, możemy im kolejno zlecić czytanie. Prosimy, by dzieci  S
ledziły
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
24 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
tekst, pokazując czytane miejsce patyczkiem. Po każdej częS
ci pozwalamy
dzieciom zadać pytania, jeS
li coS
jest niejasne. Wsłuchujemy się także w ko-
mentarze dzieci.
Modlitwa
Prosimy, by dzieci wstały i patrząc na krzyż przypomniały sobie o obec-
noS
ci Boga. Mówimy własnymi słowami modlitwę do Ducha R
więtego przed
rachunkiem sumienia.
Warto rachunek sumienia zacząć od dostrzeżenia pozytywnych umiejęt-
noS
ci i cech w sobie.
Każdy z nas czyni i dobro, i zło. Przypomnijmy sobie, co dobrego zro-
biliS
my ostatnio: może ktoS
ucieszył kogoS
bliskiego, ciekawie i dobrze bawił
się na podwórku, uważał na lekcji?
Chwila na zastanowienie.
Boże, Ty wiesz, kiedy staram się czynić dobro. Udało mi się ... (Prosi-
my, by dzieci powiedziały w myS
lach Bogu, co dobrego zrobiły). Dziękuję
Ci, Boże, za dobro we mnie.
Następnie czytamy pierwszą częS
ć tekstu  Twój rachunek sumienia ,
zostawiając czas na zastanowienie się po każdym pytaniu. Rachunkiem su-
mienia na podstawie kolejnych pytań (drugiej i trzeciej częS
ci) można roz-
poczynać następne dwie katechezy.
Kończymy modlitwę przeproszeniem Boga i podziękowaniem, że pierw-
sza spowiedx
odbędzie się już niedługo.
D. Utrwalenie  praca ucznia
Prosimy, by uczniowie powiedzieli, co przedstawia pierwsza ilustracja
w ich książeczkach z zadania domowego i polecamy, by ją w domu pokolo-
rowali.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, co to jest sumienie i rachunek sumienia.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi podjąć rachunek sumienia.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
35. Proszę Jezusa o poznanie samego siebie 25
Uczeń nie ukrywa swoich grzechów przed sobą i pragnie patrzeć na sie-
bie w S
wietle miłoS
ci Jezusa.
6. Współpraca z rodziną
Prosimy usilnie rodziców, aby często mobilizowali dzieci do wieczor-
nego rachunku sumienia, wzajemnego przeproszenia się bliskich za wszel-
kie przykroS
ci oraz dziękowania Bogu za dar przebaczania i dobre zdarze-
nia dnia.
Pytania z rachunku sumienia można wykorzystać w wielkopostnych
nabożeństwach pokutnych: np. za każdym razem inną częS
ć.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
26
36. PROSZĘ JEZUSA O PRZEBACZENIE
Szczery żal za grzechy i mocne postanowienie poprawy
1. Cele katechetyczne
Pragniemy uS
wiadomić dzieciom, że prawdziwe uznanie, dostrzeżenie
zła w sobie powinno prowadzić do szczerej chęci odejS
cia od zła i zwróce-
nia się ku Bogu, który jest Najwyższym Dobrem. Inaczej mówiąc, chcemy
zapoznać dzieci z potrzebą żalu za grzechy i postanowieniem poprawy.
Wychowujemy do umiejętnoS
ci dostrzegania krzywdy, jakie czyni nasze zło
i żałowania za nie oraz do S
wiadomej rezygnacji z czynienia zła.
2. TreS
ci katechezy
Nikt nie czuje się dobrze, gdy skrzywdzi kogoS
bliskiego. Ludzie prze-
praszają się, proszą o przebaczenie i okazują wdzięcznoS
ć tym, którzy im
wybaczają. Każdy grzech, każde zło a nawet zaniedbanie dobra, jest zara-
zem odejS
ciem od Boga, zejS
ciem z drogi wskazanej przez Jezusa. US
wia-
domienie sobie zła w sobie, szczere uznanie własnej grzesznoS
ci, jeS
li ma
być początkiem nawrócenia, musi rodzić w człowieku żal i wolę zmiany,
decyzję odwrócenia się od zła i zwrócenia ku dobru, którego x
ródłem jest
Bóg. To właS
nie stanowi istotę aktu żalu (skruchy) i postanowienia popra-
wy. Człowiek nie jest w stanie udx
wignąć sam ciężaru swojego grzechu.
Modlitwa do Jezusa ukrzyżowanego jest najpiękniejszym aktem zaufania,
wyznaniem wiary, że miłoS
ć Jezusa jest większa od naszej słaboS
ci.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
36. Proszę Jezusa o przebaczenie 27
Żal za grzechy może być skutkiem strachu przed karą ludzką albo Bożą,
może wynikać też z miłoS
ci własnej:  zawiodłem się na sobie ,  inni wi-
dzą, że nie jestem dobry . Jest to żal niedoskonały, z pobudek egoistycznych.
Żal doskonały jest aktem wiary i miłoS
ci, wypływającym ze S
wiadomoS
ci,
że zlekceważyliS
my kochającego Boga, zapomnieliS
my o Nim, odeszliS
my
od Niego, a teraz pragniemy z całego serca być znowu blisko Niego, prze-
prosić Go i iS
ć wyznaczoną przez Niego drogą.
Wychowanie do aktu szczerego żalu, czyli do aktu wiary, że grzech od-
dziela od Boga i trzeba z nim zerwać, aby móc do Boga wrócić  jest w sensie
istotnym wychowaniem do chrzeS
cijańskiego wyboru i decyzji. Dziecko na
miarę swoich możliwoS
ci powinno sobie coraz wyrax
niej uS
wiadamiać, że
często dokonuje wyboru i podejmuje decyzje, że dzieje się to w jego my-
S
lach, pragnieniach i podejmowanych zachowaniach. Sprawa jest o tyle trud-
na, że dziecko w wieku lat oS
miu działa jeszcze ciągle bardziej spontanicz-
nie niż w sposób refleksyjny. JednoczeS
nie jednak coraz bardziej dojrzewa
w kierunku refleksyjnego działania, S
wiadomych wyborów i decyzji. Stąd
właS
nie podczas przygotowania do sakramentu pokuty, trzeba mu pomagać
w zdobywaniu zarówno bardziej dojrzałej wiary, jak i bardziej rozwiniętej
refleksji odnoS
nie do swoich zachowań.
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie znaczenia żalu za grzechy i postanowienia poprawy: jeS
li nie
żałuję, to uważam, że postępuję dobrze i nie chcę przebaczenia.
US
wiadomienie, że umierając na krzyżu, Jezus ukazał nam swoją wiel-
ką miłoS
ć. Nie musimy się bać przychodzenia do Niego ze swoimi grzecha-
mi  On już nas z nich wyzwolił. Trzeba nam tylko przyjS
ć do Niego, wy-
znać winy, żałować, że oddalamy się od Niego i niszczymy przyjax
ń, pra-
gnąć przy Nim pozostać  a On zgładzi nasze grzechy. Uczymy dzieci ser-
decznej modlitwy skruchy.
4. Metody i S
rodki
Stosujemy inscenizację opowiadania o Jacku i Mateuszu i wspólną pra-
cę z podręcznikiem.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
28 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Korzystając z tekstu  Przeczytajmy razem! , tłumaczymy dzieciom, że
ktoS
, kto w zagrożeniu życia otrzymuje rozgrzeszenie bez spowiedzi (wy-
znania win), powinien przystąpić do sakramentu pokuty, gdy tylko ma taką
możliwoS
ć.
Pomoce: książeczki złożone w harmonijkę, przygotowane przez dzieci.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Wyobrax
cie sobie taką sytuację: Jacek i Mateusz chodzą do jednej kla-
sy. Przyjax
nią się od dawna. Zazwyczaj S
wietnie się bawią. Jednak wczoraj
Jacek, chcąc się popisać przed kolegami z podwórka, w czasie zabawy w ber-
ka podstawił Mateuszowi nogę. Mateusz przewrócił się, potłukł kolano i po-
brudził się błotem. Poszedł zasmucony do domu. Nie wyszedł już w tym dniu
na podwórko. Wieczorem postanowił, że przebaczy przyjacielowi.
Pytamy, czy ktoS
chce odegrać to, co działo się w następnym dniu. Mu-
simy dbać o to, by dzieci grające role miały inne imiona. Dzieci odgrywają
to, co opowiadamy.
Na drugi dzień Mateusz podszedł do Jacka z wyciągniętą ręką. Jednak
Jacek schował ręce za siebie i powiedział:  Przecież nic się nie stało, nie
złamałeS
nogi. Wcale nie żałuję tego, co się wczoraj stało. Nie zależy mi na
takim niedorajdzie . Mateusz mógł się na niego pogniewać. Miał prawo.
Jednak tak zależało mu na koledze, że nie odszedł zagniewany. To Jacek
odwrócił się i odszedł. Mateusz postanowił, że nie będzie się mS
cił. Pocze-
ka, aż przyjaciel się opamięta. Przecież mu przebaczył. Po południu na po-
dwórku chłopcy znowu się spotkali. Jacek siedział smutny. JakoS
nie chcia-
ło mu się bawić. Gdy zobaczył Mateusza zrobiło mu się żal, że straci przy-
jaciela. Podszedł do niego i powiedział:  Nie wiem, dlaczego tak głupio
postąpiłem. Przepraszam cię. Czy zagramy w piłkę? Podali sobie ręce.
Koledzy patrzyli zdziwieni.
Dziękujemy za odegranie roli i zaznaczamy, że chłopcy już nie są Jac-
kiem i Mateuszem, ale zadajemy im pytania.
Jak czułeS
się w roli Mateusza? Czy łatwo było wytrwać w przebacze-
niu?
Czy przebaczenie Mateusza pomogło ci do niego podejS
ć?
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
36. Proszę Jezusa o przebaczenie 29
Pozwalamy uczniom grającym role powiedzieć o swoich odczuciach.
Prosimy, by uczniowie usiedli i pytania kierujemy do wszystkich.
A co wy myS
licie o przeżyciach chłopców z opowiadania? Czy chcieli-
byS
cie, aby ludzie, na których wam zależy, umieli wam tak przebaczać, jak
Mateusz Jackowi i czekać, aż się opamiętacie?
Rozmawiamy z dziećmi na zadany temat.
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Bóg także czeka na każdego z nas. Chce nam przebaczyć. Jednak jeS
li
nie żałujemy za złe postępowanie, nie możemy przystąpić do sakramentu
pokuty i pojednania. Jak myS
licie, dlaczego?
Odpowiedzi dzieci.
Bez żalu za grzechy nie przyjmiemy odpuszczenia grzechów. Odrzuci-
my przebaczenie Boga. Jest to jak zatrzaS
nięcie drzwi przed nosem przyja-
ciela. Ale Bóg czeka zawsze. I zawsze nam przebacza.
Może słyszeliS
cie takie okreS
lenia:  zatwardziały grzesznik ,  serce z ka-
mienia ,  serce skruszone ? Co one oznaczają?
Słuchamy odpowiedzi dzieci.
Człowiek, który popełnia zło i nie żałuje tego, staje się coraz gorszy.
Mówimy, że jego serce robi się z kamienia, jak martwe! Ale żal sprawia, że
serce z kamienia kruszeje, staje się żywe, znowu jest czułe i zdolne do ko-
chania i skłania człowieka do dobroci.
Prosimy, by uczniowie otworzyli podręczniki na stronie 159 i czytamy całe
ćwiczenie. Pytamy, czy zrozumieli polecenie i prosimy, by wykonały je sa-
modzielnie ołówkiem. Potem dzieci czytają odpowiedzi głoS
no. Może się
zdarzyć, że dzieci różnie, w zależnoS
ci od własnych doS
wiadczeń, wpiszą TAK
lub NIE. Każdą odpowiedx
szanujemy, ale pozwalamy na dyskusję. JeS
li ktoS

zmieni zdanie, może wymazać wpis i zmienić go.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Przechodzimy do ćwiczenia na stronie 160. Czytamy głoS
no polecenie
i propozycje odpowiedzi. JeS
li dzieci w klasie bardzo słabo piszą, można
przygotować odpowiedzi skserowane na paskach papieru (tyle, ilu jest
uczniów) i polecić je pociąć oraz wybrane odpowiedzi wkleić. Po wykona-
niu ćwiczenia wracamy do historii chłopców.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
30 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Wyobrax
cie sobie inne zakończenie historii Jacka i Mateusza. Mateusz
miał starszego brata, który na drugi dzień wyszedł z nim na podwórko. Ja-
cek zląkł się, że teraz starszy brat ukarze go za podstawienie nogi Mateuszo-
wi. Zrobiło mu się także wstyd, że starszy brat może go wziąć za łobuza.
Pożałował swojego postępowania. Szybko podszedł do Mateusza i powie-
dział:  Przepraszam za wczorajsze. Nie gniewasz się? . Przypominam, że
w pierwszej historii Jacek żałował, bo nie chciał stracić przyjaciela. Kiedy
żal Jacka był jakby  lepszy , a kiedy  gorszy i dlaczego?
Po rozmowie z dziećmi wyjaS
niamy.
Także wobec Boga żal może być doskonały, gdy ktoS
żałuje z miłoS
ci do
Niego  albo niedoskonały, gdy żałuje się ze strachu przed gniewem Boga
lub ludzi, bądx
ze wstydu za swoje postępki.
Przechodzimy do ćwiczenia na stronie 162, ale dorysujemy serduszka
tylko w ćwiczeniu na stronie 159. Czytamy polecenie i tym razem omawia-
my wspólnie, gdzie narysować serduszko w ćwiczeniu, w którym była mowa
o motywach żalu syna marnotrawnego.
Modlitwa
Rozkładamy szeroko ręce dłońmi w stronę dzieci, jakbyS
my chcieli je
ogarnąć i pytamy, jaki znak przypomina im nasza postać. Być może ucznio-
wie domyS
lą się, że krzyż. Można im podpowiedzieć, pokazując linię werty-
kalną i horyzontalną naszego ciała i rąk.
Jezus na krzyżu przygarnia nas do siebie z miłoS
cią, aby obdarzyć
życiem w radoS
ci. Rozłóżmy ręce i, patrząc na krzyż, pomódlmy się do Niego.
Prosimy o powstanie i podobne rozłożenie rąk. Zachęcamy, by dzieci
patrząc na krzyż w myS
lach powtarzały do Boga słowa modlitwy, którą
mówimy na głos (podręcznik, strona 162).
Panie Jezu, patrzę na Twój krzyż. Wiem, że Ty bardzo cierpiałeS
także
dla mnie. Nie zawsze udaje mi się postępować tak, jak Ty uczysz. Bardzo
żałuję i proszę, żebyS
mi znowu wybaczył. Chcę się poprawić. Pomóż mi
w tym. Bez Ciebie nic uczynić nie potrafię. Pomóż mi sprawiać radoS
ć To-
bie i ludziom.
Na zakończenie wspólnie głoS
no odmawiamy  Akt żalu ,  Ojcze nasz
lub  KtóryS
za nas cierpiał rany... i prosimy, by dzieci usiadły.
Rozmawiamy z dziećmi na temat witraża narysowanego na stronie 162
i proponujemy, by uczniowie pokolorowali go, pamiętając, że krzyż jest zna-
kiem, jak bardzo Jezus kocha każdego z nas.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
36. Proszę Jezusa o przebaczenie 31
D. Utrwalenie  praca ucznia
W domu dzieci uzupełnią odpowiednio serduszkami drugie ćwiczenie (na
stronie 160), to które dotyczyło ich osobistego żalu. Prosimy, by dzieci prze-
czytały sobie jeszcze raz swoje własne napisane lub wklejone odpowiedzi
i zastanowiły się, czy będą potrafiły zdecydować, gdzie narysować serduszko
oznaczające żal doskonały. W razie wątpliwoS
ci mogą zwrócić się o pomoc
do opiekunów lub do katechety.
Polecamy także pokolorowanie drugiego obrazka w ich książeczkach 
harmonijkach, przedstawiającego  Żal za grzechy .
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, co to jest skrucha.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi podać przykład żalu doskonałego i niedoskonałego.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie szczerze żałować za grzechy i chce się poprawić.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Można porozmawiać z rodzicami, czy w domu jest krzyż, przed którym
dzieci mogą się modlić.
Warto wykorzystać modlitwę z podręcznika ze strony 162 w czasie na-
bożeństwa drogi krzyżowej w parafii.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
32
37. WYZNAJĘ JEZUSOWI MOJE GRZECHY
I PRZYJMUJĘ ROZGRZESZENIE
Szczera spowiedx
i rozgrzeszenie
1. Cele katechetyczne
Wprowadzamy w praktykowanie szczerej spowiedzi. Wychowujemy do
odważnego i szczerego powierzania się Jezusowi w sakramencie pojedna-
nia.
Uczymy korzystania z formuły spowiadania się zgodnie ze sposobem,
jaki podają  Obrzędy Pokuty .
2. TreS
ci katechezy
Sprawowanie każdego z sakramentów posiada swój wyznaczony obrzęd
liturgiczny. Zapoznanie się z nim jest wymagane dla jego godnej celebra-
cji. Ten obrzęd ma znać i rozumieć nie tylko kapłan, ale każdy, kto chce
owocnie przyjmować sakrament oraz uczestniczyć S
wiadomie i aktywnie
w jego sprawowaniu  S
wiadomie przyjąć rozgrzeszenie. Odnowione po
Soborze Watykańskim II obrzędy sakramentów podkreS
lają bardzo ich per-
sonalny charakter. Ich sposób sprawowania ma pomagać w spotkaniu w wie-
rze człowieka z Bogiem. Odnowione sprawowanie sakramentu pokuty ma
także pomóc w korzystaniu z tego sakramentu, w głębszym uS
wiadomieniu
sobie, że jest to powrót grzesznika do Boga, najlepszego Ojca, za poS
red-
nictwem KoS
cioła reprezentowanego przez kapłana. Stąd to niebagatelną jest
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
37. Wyznaję Jezusowi moje grzechy i przyjmuję rozgrzeszenie 33
rzeczą właS
ciwe spojrzenie na poszczególne etapy dialogu w sprawowaniu
sakramentu pokuty, aby on stał się rzeczywiS
cie osobowym spotkaniem
człowieka z Bogiem  powracającego syna marnotrawnego z najlepszym
Ojcem.
Trzeba usilnie się starać, aby pierwsze przyjęcie sakramentu pokuty było
w miarę rozwojowych możliwoS
ci dziecka jego wyborem i jego decyzją
spotkania się w tym sakramencie z miłosiernym Bogiem. Dlatego cokolwiek
wytwarzałoby w powiązaniu z tym sakramentem sytuację lękową, trzeba
starannie usuwać.
Opowiadanie ma pomóc dziecku zrozumieć sensownoS
ć przystępowa-
nia do sakramentu pokuty nawet wtedy, gdy powtarzamy grzechy. Można
ten temat przybliżyć także inaczej: dziecko rozumie, że zawsze chce prze-
prosić mamę (kogoS
bliskiego), nawet gdy często ją obraża, np. złoS
cią albo
bałaganem w swoich rzeczach, i chociaż powtarza zły czyn czy nieodpo-
wiednie zachowanie  zawsze na nowo przeprasza jakby pierwszy raz. Po-
dobnie jest w naszych relacjach z Bogiem: przepraszamy Go i chociaż po-
pełniamy te same grzechy, zawsze jest inaczej, zawsze  teraz jest inne,
nowe, jak S
wieża rana, którą chcemy uleczyć.
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie, że nie można spowiadać się  na niby , nieszczerze. JeS
li nie
jestem szczery, prawdziwy  to tak, jakbym nie ja się spowiadał, dlatego
spowiedx
jest wtedy nieważna.
Usuwanie lęków i wątpliwoS
ci związanych ze spowiedzią. WyjaS
nianie
poszczególnych etapów obrzędu sakramentu pokuty i pojednania.
4. Metody i S
rodki
Stosujemy metodę inscenizacji  dialogu dwóch pacynek, opowiadania,
pogadanki oraz zabawę w porozumiewanie się za pomocą sznurka.
Pomoce: dwie dowolne pacynki oraz sznurek S
redniej gruboS
ci ok. 3-4
metrowy. Na każdą jednostkę lekcyjną potrzebny będzie osobny kawałek
sznurka, gdyż w czasie lekcji będzie pocięty.
Książeczki złożone w harmonijkę, przygotowane przez dzieci.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
34 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Przynosimy dwie pacynki i urządzamy małe przedstawienie.
To jest chory krasnal. Boli go ząb. Przyszedł do misia dentysty. Jednak
boi się powiedzieć prawdę, bo nie lubi wiertła dentystycznego.  Co ci jest
krasnalu?  CoS
mnie boli .  A co?  Palec ;  Krasnalu, ja leczę zęby .
 To... chciałem powiedzieć, że ząb mi krzywo roS
nie .  Nie widać, ale jeS
li
tak czujesz, założymy aparat na zęby i będzie rósł prosto .
Czy krasnala przestanie boleć? Wyleczy w ten sposób zęby?
Rozmawiamy z dziećmi i podsumowujemy.
Przy lekarzu, dentyS
cie  trzeba być szczerym, czyli mówić prawdę. Ina-
czej on nie pomoże.
A teraz wyobrax
cie sobie, że nasz krasnal wybił misiowi szybę swoją
piłką. Nie byle jaką piłką, nową.  Czy to ty zrobiłeS
? pyta miS
.  Nie, to nie
ja! .  Szkoda. Każdemu może się zdarzyć niecelnie kopnąć. A ja chciałem
właS
cicielowi oddać piłkę . I co teraz? JeS
li udajemy, że to nie my, to nikt
nam nie może przebaczyć...
Odkładamy pacynki.
Opowiem wam, co zdarzyło się pewnej dziewczynce. Kasia spóx
niła się
do domu po lekcjach, bo zagadała się z koleżanką. Powiedziała mamie:  Prze-
praszam za spóx
nienie, ale spotkałam babcię dx
wigającą zakupy i pomogłam
jej wnieS
ć je do domu, dlatego się spóx
niłam . I Kasia chciała z ulgą przytu-
lić się do mamy. Mama zasmucona odpowiedziała:  Martwię się. Rozmawia-
łam przed chwilą z babcią przez telefon i wiem, że nie spotkała ciebie .
Czy Kasia mogła radoS
nie przytulić się do mamy, gdy jej nieszczeroS
ć
wyszła na jaw?
Rozmawiamy z dziećmi prowadząc do wniosku, że mama czekała na
szczerą wypowiedx
Kasi. A dziewczynka, aby otrzymać pełne przebaczenie
od mamy, powinna powiedzieć prawdę.
B. Odkrywamy wezwanie Boże
JeS
li naprawdę pragniemy, by Bóg nam wybaczył winy w sakramencie
pojednania, musimy powiedzieć na spowiedzi prawdę. Bóg zna nas, nasze
grzechy i czeka, że szczerze przyznamy się do nich. Nie chce nam wyba-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
37. Wyznaję Jezusowi moje grzechy i przyjmuję rozgrzeszenie 35
czyć  tylko trochę , pragnie wymazania naszych wszystkich win! Dlatego
na spowiedzi musimy być szczerzy. To trudne, bo słyszy nasze wyznanie
ksiądz. Ale on nikomu nie powtórzy. Słucha w imieniu Boga, którego nie
widzimy. Nigdy nie powtórzy niczyich grzechów nikomu! Przygotowując
się do sakramentu pokuty pamiętajmy o tym, że musimy szczerze wyznać
wszystkie złe uczynki.
JeS
li jednak zdarzy się nam naprawdę zapomnieć o wyrządzonej sobie
lub komuS
krzywdzie albo zaniedbaniu lub złych słowach  Bóg nam wy-
baczy. On wie, że naprawdę zapomnieliS
my. Sakrament jest ważny. Przy
następnej spowiedzi powiedzmy o tej swojej winie. Jednak jeS
li ktoS
spe-
cjalnie zatai grzech, jest to rodzaj kłamstwa przy spowiedzi i wtedy jest ona
nieważna! Takie niepełne wyznanie win byłoby kolejnym złem, grzechem.
Dzisiaj nauczymy się, jak przystępować do tego sakramentu. Pan Jezus
czeka na nas, ale widzimy tylko kapłana.
Po kolei przedstawiamy uczniom sposób przystępowania do sakramen-
tu, zgodnie z treS
cią w podręczniku na stronach 164  165. Prosimy, by dzieci
otworzyły na tych stronach podręczniki i czytamy kolejno poszczególne czę-
S
ci. Pozwalamy dzieciom zadawać pytania. WyjaS
niamy wszystkie wątpli-
woS
ci.
Warto poS
więcić katechezę na pokazanie praktycznej strony spowiedzi,
najlepiej w koS
ciele, ale uprzedzamy uczniów, by podczas ćwiczenia nie wy-
znawały żadnych grzechów, nawet wymyS
lonych.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Gdy Bóg wybacza grzechy, to tak, jakby obmył łaską przebaczenia na-
sze serce. Staje się ono czyste. Czy umiecie mi powiedzieć, kiedy Bóg za
poS
rednictwem kapłana daje znak swojego przebaczenia tak wyrax
nie, że
słyszymy i widzimy ten znak. Znajdx
cie mi ten moment w opisie sposobu,
czyli obrzędu spowiedzi.
Pozwalamy, by dzieci znalazły treS
ć, gdzie jest mowa o udzieleniu roz-
grzeszenia.
Gdy ksiądz udziela rozgrzeszenia, czyni to w imię Ojca i Syna, i Ducha
R
więtego. Nie mówi tego więc od siebie, ale od samego Boga. To Bóg od-
puszcza nam grzechy.
Często słyszę od dzieci a nawet dorosłych pytanie, po co się spowiadać.
 Ja mam wciąż te same grzechy. Spowiedx
nic nie zmienia .
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
36 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Nawiązujemy do katechezy nr 6 z początku roku szkolnego, podczas której
dzieci bawiły się w  pajęczynę . Przypominamy, że każdy grzech niszczy
nasze związki z ludx
mi. Warto przygotować grubszy sznurek. Potrzebne są
nożyczki.
Czy pamiętacie zabawę z kłębkiem włóczki (albo nici)? MówiliS
my, że
przez grzech odchodzimy od Boga, zrywamy przyjax
ń.
Prosimy na S
rodek dwie dziewczynki. Stają one tyłem do siebie w odle-
głoS
ci np. trzech metrów i trzymają lekko napięte końce sznurka. Opowia-
damy.
Zabawa polega na tym, że przez potrząS
nięcie sznurka można informo-
wać przyjaciółkę o różnych sprawach np. jedno lekkie szarpnięcie oznacza:
 przyjdx
do mnie jutro , dwa szarpnięcia:  lubię się z tobą bawić , trzy
szarpnięcia  porozmawiamy . Zaczynasz ty.
Wskazana dziewczynka szarpie sznurek, koleżanka mówi na głos, co zro-
zumiała. Nagle przecinamy sznurek. Dziewczęta oczywiS
cie tracą kontakt.
Przecięcie sznurka oznacza, że pokłóciłyS
cie się. CoS
złego nie pozwala
wam się porozumieć. Przyjax
ń jest zerwana, ale zależy wam na sobie, więc
przepraszacie się.
Zawiązujemy węzeł wyrax
nie skracając sznurek. Dziewczęta zbliżają się
tyłem do siebie. Po trzech cięciach i węzłach powinny znalex
ć się blisko
siebie. Pozwalamy im się odwrócić i zauważamy, że pogodzenie zbliżyło je.
Dziewczęta siadają, a my czytamy dzieciom tekst z podręcznika  Przeczy-
tajmy razem!   Nitka z supełkami .
Modlitwa
Prosimy, by dzieci wstały.
Powtórzcie w myS
lach za mną: Kochany Boże, wiem, że czekasz na mnie
w sakramencie pojednania. Chcesz być blisko mnie. Postaram się często
przystępować do tego sakramentu.
Uczniowie siadają.
Będziemy jeszcze na następnych katechezach mówić o tym, dlaczego
dobrze jest spowiadać się przed przyjęciem Komunii S
więtej w każdy pierw-
szy piątek miesiąca. Dobrze jest także pojednać się z Bogiem w czasie re-
kolekcji. Być może widzieliS
cie, jak wielu ludzi stoi wtedy przed konfesjo-
nałami. Przystępujcie także do spowiedzi przed S
więtami koS
cielnymi, np.
Bożym Narodzeniem, Wielkanocą oraz przed S
więtami rodzinnymi: imie-
ninami, urodzinami, a także przed ważnymi wydarzeniami, np. pójS
ciem do
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
37. Wyznaję Jezusowi moje grzechy i przyjmuję rozgrzeszenie 37
szpitala. Zawsze trzeba szybko się wyspowiadać, gdy czujemy, że bardzo
x
le postąpiliS
my i odwróciliS
my się od Boga.
Warto, byS
cie się zawsze przy spowiedzi zastanowili, co otrzymaliS
cie
od Boga od ostatniej spowiedzi, umieli dziękować za Jego dary, a także które
postanowienie udało się wam od ostatniej spowiedzi zrealizować, a co się
wam nie udaje.
D. Utrwalenie  praca ucznia
Prosimy, by uczniowie pokolorowali kolejny obrazek w ich książeczce-
harmonijce. Polecamy, aby nauczyły się na pamięć tej częS
ci obrzędu spo-
wiedzi, która należy do penitenta. Nie wymagamy jednak tej umiejętnoS
ci
z lekcji na lekcję, lecz dajemy wystarczająco dużo czasu na przyswojenie
sobie dialogu spowiedzi. Nie zapominajmy, że nie każdy uczeń będzie w sta-
nie nauczyć się dokładnie formuł. Wskazane jest stosowanie przez dzieci
własnych słów, dla oddania tej samej treS
ci.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, co znaczy szczeroS
ć i rozgrzeszenie oraz że spowiedx
nie-
szczera jest nieważna.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi przystąpić do sakramentu pojednania.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie wyznać Jezusowi grzechy bez ukrywania ich i przyjąć
rozgrzeszenie.
6. Współpraca z rodziną i parafią
JeS
li idziemy z dziećmi do koS
cioła, aby tam sprawdzić u uczniów zna-
jomoS
ć obrzędu spowiedzi, warto zaprosić wtedy do pomocy kogoS
z ro-
dziców.
Prosimy także rodziców, aby w czasie spowiedzi wielkopostnej przypro-
wadzili dzieci do koS
cioła i pomodlili się z nimi w intencji ich pierwszej
spowiedzi.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
38
38. PROSZĘ JEZUSA O POMOC W NAPRAWIENIU ZŁA
ZadoS
ćuczynienie Bogu i blix
niemu
1. Cele katechetyczne
Budzimy potrzebę zadoS
ćuczynienia Bogu i blix
niemu za popełnione zło.
Kształtujemy postawę odpowiedzialnoS
ci za własne błędy i podejmowanie
się ich naprawiania.
Wychowujemy do wdzięcznoS
ci za dar pojednania w sakramencie po-
kuty oraz do wiernoS
ci podjętym postanowieniom.
2. TreS
ci katechezy
Przebaczenie, przyjęcie nas grzesznych przez miłującego Ojca, budzi
w nas poczucie wdzięcznoS
ci i zobowiązuje. Tym bardziej zobowiązuje, że
w naszym żalu wyrażamy przyrzeczenie  postanowienie poprawy nasze-
go życia. Nawrócenie jest pełne, gdy następuje po nim praca nad sobą, nad
pokonywaniem zła. Ten aspekt sakramentu pokuty jest zwłaszcza dziS
bar-
dzo ważny, gdy wiele sytuacji wokoło dziecka pobudza je raczej do bruta-
lizmu, do niszczenia, poniżania, górowania nad innymi itd. Panowanie nad
skłonnoS
cią do zła, przezwyciężanie siebie, naprawianie szkód  to wszystko
uważane jest dziS
za  słaboS
ć . Ostatnia częS
ć sakramentu pojednania musi
być więc szczególnie troskliwie wyjaS
niana i wdrażana w życie.
Podobnie jak poprzednie częS
ci sakramentu pojednania, zadoS
ćuczynie-
nie Bogu i blix
nim może być zrealizowane tylko na fundamencie S
wiado-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
38. Proszę Jezusa o pomoc w naprawieniu zła 39
mej, wolnej decyzji człowieka. Ma ono dodatkowo aspekt  nieustannego
wypełniania. Dziecko chętnie obiecuje poprawę, ale trwałoS
ć tego aktu woli
jest zagrożona zarówno zewnętrzną sytuacją, w której żyje dziecko, jak i we-
wnętrznym brakiem wytrwałoS
ci. Dlatego trzeba wkładać dużo wysiłku
w obudzenie w dziecku chęci, woli trwania w podejmowanych postanowie-
niach. WłaS
ciwe wychowanie, kształtowanie postawy zadoS
ćuczynienia,
niewątpliwie będzie rzutować na całą przyszłoS
ć dziecka.
Znakiem podjęcia zadoS
ćuczynienia jest wierne wypełnienie polecenia
kapłana, tzw. pokuty. Jest to modlitwa lub czynnoS
ci, które nie są istotą
pokuty, ale znakiem dla Boga i nas samych, że nawrócenie się w nas doko-
nuje i podejmujemy zadoS
ćuczynienie. Dlatego wiernoS
ć w ich wypełnie-
niu jest tak ważna.
Dzieci rozumieją, że zło, które uczyniliS
my zostało nam przebaczone, ale
szkody, które wyrządziliS
my nadal istnieją. CoS
zniszczyliS
my: miłoS
ć mię-
dzy ludx
mi, naszą więx
z Bogiem, jakieS
dobro w sobie. Rolą zadoS
ćuczy-
nienia jest współpraca w naprawianiu zniszczeń. ZadoS
ćuczynić, to znaczy
podjąć próbę naprawienia w sobie tego, co zaniedbałem lub zepsułem, pró-
bę wynagrodzenia Bogu i blix
nim. Trzeba dobrej chęci, wyobrax
ni i pomy-
słowoS
ci, aby zadoS
ćuczynić Bogu i blix
niemu.
3. Zadania nauczyciela religii
US
wiadomienie roli pokuty i zadoS
ćuczynienia. WyjaS
nienie znaczenia
pokuty.
4. Metody i S
rodki
Stosujemy wspólne czytanie opowiadania i dyskusję na temat sposobów
zadoS
ćuczynienia. Korzystając z opowiadania i ćwiczeń umieszczonych
w podręczniku, uczymy dzieci różnych form zadoS
ćuczynienia. Wsłuchu-
jemy się także w pomysły uczniów, nie zamykając im drogi do własnej  in-
wencji miłoS
ci względem skrzywdzonych i Boga.
Pomoce: książeczki złożone w harmonijkę, przygotowane przez dzieci.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
40 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Rozłóżcie wasze książeczki z częS
ciami sakramentu pokuty. Co przed-
stawia ostatni rysunek? W jaki sposób dzieci na ilustracji naprawiają popeł-
nione grzechy?
Rozmowa, w której utrwalamy nazwę  zadoS
ćuczynienie .
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Co to znaczy  zadoS
ćuczynienie ?
Podsumowujemy wypowiedzi dzieci.
ZadoS
ćuczynić, to naprawić zło i wynagrodzić pokrzywdzonym. Przy-
znajmy, że zadoS
ćuczynienie bywa bardzo trudne. JeS
li ktoS
wybije szybę,
naprawa po prostu kosztuje trochę pracy i pieniędzy. Ale są grzechy, znisz-
czenia, których nie da się naprawić. Podajcie przykłady.
Pomagamy w razie potrzeby przykładami, zwracając uwagę, by nie były
drastyczne: zniszczenie cennego przedmiotu, którego już nie można odku-
pić, np. ulubionego miS
ka dziecka, okłamanie i zrzucenie własnej winy na
kogoS
, kto stłukł kwiat w klasie: nawet, gdy w końcu przyznamy się do winy,
ktoS
niewinny już przez nas cierpiał itp.
Trzeba wiele pomysłowoS
ci i wysiłku, by zadoS
ćuczynić za grzechy, które
zawsze sprowadzają jakieS
zło: albo niszczą naszą więx
z Bogiem, np. gdy
opuS
cimy z lenistwa Mszę S
więtą w niedzielę lub wieczorną modlitwę, albo
niszczą dobro innych ludzi i w nas samych.
Czytamy opowiadanie  Przestań palić z podręcznika strony 167  170
i omawiamy z dziećmi, na czym polegało zadoS
ćuczynienie Tomka.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Pomóżcie mi wymyS
lić, jak można zadoS
ćuczynić w różnych sytuacjach.
Omawiamy z uczniami różne sytuacje, starając się pomóc wymyS
lić jak
najwięcej przykładów. Zwracamy uwagę na praktyczną stronę wynagrodze-
nia. Pokazujemy, że zawsze możemy pomodlić się za tych, których skrzyw-
dziliS
my. Gdy nie możemy naprawić krzywdy bezpoS
rednio, możemy także
poS
cić za niego, czyli wyrzec się jakiejS
przyjemnoS
ci i powiedzieć Bogu,
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
38. Proszę Jezusa o pomoc w naprawieniu zła 41
że właS
nie dla tej osoby to robimy. Można także pomóc komuS
innemu, np.
jeS
li ktoS
przezywał niepełnosprawną osobę i już jej nie widuje, może za-
doS
ćuczynić pomagając komuS
innemu niepełnosprawnemu. Nie pozwala-
my na żadne  osobiste wycieczki pod adresem innych dzieci. Można po-
dawać tylko ogólne przykłady albo pytać, jak zadoS
ćuczynić własny grzech.
Basia przezywała koleżankę. Jak waszym zdaniem powinna jej wyna-
grodzić?
Krzysiek przechodząc obok kolegów uderzał ich pięS
cią, tak dla zaba-
wy, ale było to dla nich bolesne. Jak może im zadoS
ćuczynić?
Wiesiek zniszczył pióro koledze. Co ma zrobić?
Ula skłamała mamę i nie przyznała się, że zgubiła czapkę. Jak ma zadoS
ć-
uczynić?
WieS
kowi nie chciało się iS
ć na Mszę S
więtą w niedzielę. Czy może to
naprawić? Jak?
Bernadetka zapominała ciągle wieczorem pomodlić się. A czasami po
prostu jej się nie chciało. Jak może zadoS
ćuczynić Bogu?
Maciek strasznie dokuczał koledze na koloniach. Już go nie spotka. Nie
ma do niego adresu. Jak może mu wynagrodzić?
Czy macie jeszcze pytania, jak zadoS
ćuczynić za grzechy?
Modlitwa
Prosimy dzieci o powstanie.
Co najbardziej chcielibyS
cie naprawić w swoim życiu?
Chwila ciszy.
Najpierw każdy z was po cichu poprosi Boga o pomoc w naprawianiu
zła, bo sami nie damy rady.
Wspólnie poprosimy Boga mówiąc do Niego  Ojcze nasz...
D. Utrwalenie  praca ucznia
Omawiamy i prosimy o wykonanie polecenia w podręczniku na stro-
nie 171.
Poniżej przedstawione jest ćwiczenie wykonane prawidłowo. Dzieci
mogą po konsultacji wpisać własne pomysły.
Zniszczoną komuS
rzecz trzeba odkupić.
Okłamanemu trzeba przyznać się i powiedzieć prawdę.
Za obrażenie kogoS
trzeba przeprosić.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
42 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Gdy opuS
ci się z lenistwa Mszę S
więtą w niedzielę lub S
więto, trzeba się
wyspowiadać i na przykład pójS
ć w tygodniu na Mszę S
więtą.
Za sprawienie przykroS
ci słabszemu możemy zaprosić go do wspólnej
zabawy.
Za czas stracony na zabawie i przez to brak odrobionych lekcji trzeba
na przykład zrezygnować z ulubionej bajki w telewizji.
Przypominamy dzieciom, że został im ostatni rysunek do pokoloro-
wania w książeczce o częS
ciach sakramentu pokuty i pojednania.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, dlaczego ksiądz zadaje pokutę.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi podać przykłady zadoS
ćuczynienia Bogu i blix
nim oraz
wymienić czynnoS
ci spowiadającego się i częS
ci sakramentu pokuty.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie naprawić zło przez siebie wyrządzone i zadoS
ćuczynić
Bogu i blix
nim.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Dzieci lubią wysłuchać opowiadania drugi raz, dlatego warto w domu
przeczytać z nimi tekst z podręcznika  Przeczytajmy razem! i porozmawiać
jeszcze raz o zadoS
ćuczynieniu. Dziecko na pewno będzie mogło bardziej
osobiS
cie mówić o tych sprawach z bliskimi niż na lekcji w S
rodowisku
klasy.
Na początku nabożeństwa Drogi Krzyżowej zapowiadamy, że ofiaruje-
my tę modlitwę jako zadoS
ćuczynienie Bogu za nasze zaniedbania właS
nie
w modlitwie porannej oraz wieczornej i postanawiamy poprawę.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
43
39. JEZUS OFIARUJE SIEBIE ZA NAS
Ostatnia Wieczerza
1. Cele katechetyczne
Ukazujemy znaczenia daru i ofiarowania wskazując na Jezusa, który
podczas Ostatniej Wieczerzy staje się darem Boga dla człowieka.
Wychowujemy do umiłowania Eucharystii.
2. TreS
ci katechezy
W czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus dał się ludziom jako niezwykły dar,
ofiarował siebie za nasze grzechy. Pozostał z nami pod postaciami chleba
i wina, stając się w Eucharystii Bogiem bardzo bliskim każdemu człowie-
kowi. Ofiara Jezusa dopełnia się w Jego męczeńskiej S
mierci na drzewie
krzyża:  Ofiara Chrystusa jest jedyna; dopełnia i przekracza wszystkie ofiary.
Przede wszystkim jest ona darem samego Boga Ojca, ponieważ Ojciec
wydaje swego Syna, aby pojednać nas ze sobą. Jest ona równoczeS
nie ofia-
rą Syna Bożego, który stał się człowiekiem; dobrowolnie i z miłoS
ci ofiaru-
je On swoje życie Ojcu przez Ducha R
więtego, aby naprawić nasze niepo-
słuszeństwo (KKK 614).
Ludzie również potrafią nie tylko obdarowywać siebie nawzajem dara-
mi, ale i ofiarować swoje talenty na rzecz innych, w służbie dobra. Nowy
Testament mówi o ofierze duchowej:  wy również, niby żywe kamienie,
jesteS
cie budowani jako duchowa S
wiątynia, by stanowić S
więte kapłaństwo,
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
44 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystu-
sa (1 P 2, 5). W takim ujęciu ofiary każdy czyn chrzeS
cijanina, jeS
li speł-
niony jest ze względu na Chrystusa, ma wartoS
ć daru, ofiary przyjemnej
Bogu.
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie znaczenia daru otrzymanego od Boga, którym są sakramenty,
a szczególnie Eucharystia oraz prowadzenie do radosnego obdarowywania
innych miłoS
cią.
4. Metody i S
rodki
Wprowadzamy temat, posługując się metodą niedokończonych zdań.
Zachęcamy dzieci do swobodnych wypowiedzi.
Wspólnie odczytujemy zamieszczone w podręczniku ucznia opowiadanie.
Metodą pogadanki wyjaS
niamy znaczenie ofiarowania.
Zachęcając uczniów do wykonania rysunku (plakatu), utrwalamy wie-
dzę ucznia.
Pomoce: przygotowujemy paski z niedokończonymi zdaniami:
 Ludzie dają sobie prezenty z okazji...
 Dary, które składamy innym, to...
 Dary, które otrzymujemy od innych to...
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Katechezę rozpoczynamy od rozmowy z dziećmi na temat wzajemnego
obdarowywania się, wymiany przedmiotów między ludx
mi. W tym celu po-
służymy się metodą niedokończonych zdań. Na paskach brystolu przygoto-
wujemy kilka niedokończonych zdań, które odkrywamy stopniowo w trak-
cie rozmowy. Uczniowie uzupełniają zdania na kartkach, które im rozda-
jemy.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
39. Jezus ofiaruje siebie za nas 45
Pierwsze zdanie brzmi: Ludzie dają sobie prezenty z okazji...
NajczęS
ciej uczniowie odpowiedzą, że z okazji imienin, urodzin, różnych
S
wiąt, itp.
Staramy się pokazać, że wszystkie odpowiedzi są dobre, wartoS
ciowe.
Zachęcamy również wszystkich uczniów do wyrażenia swojej opinii, pod-
kreS
lając, że odpowiedzi mogą się powtarzać.
Kolejne niedokończone zdania brzmią: Dary, które składamy innym to...
oraz Dary, które otrzymujemy od innych, to...
Dzieci z pewnoS
cią wymienią różne przedmioty, które są im bliskie, które
otrzymali ostatnio itp. Po przytoczeniu kilku przykładów, zapraszamy dzieci
do lektury opowiadania o dwóch bukietach z podręcznika ucznia na stronie
172. Po przeczytaniu dzieci zastanowią się chwilę nad różnicą pomiędzy
dwoma bukietami: kupionym przez mamę i ofiarowanym przez Mateusza.
Następnie proponujemy kolejne zdanie niedokończone: Ofiarować to znaczy...
Uczniowie udzielą różnych odpowiedzi: podarować coS
komuS
, dać
komuS
coS
swojego itp.
Rozmawiając z uczniami staramy się ukazać, że ofiarowanie nie znaczy
wyłącznie podarowanie jakiegoS
przedmiotu i często ma znaczenie symbo-
liczne.
Ofiarować można nie tylko przedmiot, cenną rzecz. Można również ofia-
rować siebie, swoje zdolnoS
ci, swoje dobre uczynki itp. Kiedy Mateusz wraz
z tatą i siostrą ofiarował mamie bukiet kwiatów na imieniny, obdarzył ją
swoją miłoS
cią, wyraził wdzięcznoS
ć za jej trud i poS
więcenie. Jak widzi-
cie, ofiarować znaczy dać komuS
jakiS
drobny prezent, ale można też poda-
rować coS
najcenniejszego, co ma ogromną wartoS
ć, bo wyraża bliskoS
ć
i przywiązanie do drugiego.
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Wiecie już, że ludzie ofiarowują sobie nawzajem różne dary, że mogą
obdarować się miłoS
cią, poS
więcić coS
dla innych. Od najdawniejszych cza-
sów ludzie składali również ofiary Bogu. Przypomnijcie sobie, co ludzie kie-
dyS
ofiarowywali Bogu? Przyjrzyjcie się ilustracji w waszym podręczniku.
Widzicie ludzi zdążających do Jerozolimy z darami, które złożą Bogu na ofiarę.
Uczniowie opowiadają, co widzą na ilustracji. Następnie zachęcamy ich,
by podpisali rysunek kończąc podane w podręczniku zdanie: KiedyS
ludzie
składali Bogu w ofierze...
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
46 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Dzieci podpisują ilustrację. Można przypomnieć im, że w katechezie nr 27
była już mowa o baranku składanym w ofierze na S
więta Paschy. Następnie
ukazujemy, że każde dziecko, każdy człowiek również otrzymał od Boga dar.
KiedyS
ludzie składali Bogu w ofierze baranki, gołębie, aby w ten spo-
sób wyrazić swoje uznanie, swój szacunek dla swego Pana oraz aby wypro-
sić sobie potrzebne łaski, np. przebaczenie grzechów, zdrowie itp. A czy Bóg
też daje dary ludziom? Czy potraficie jakieS
wymienić?
Dzieci wymieniają różne dary otrzymywane od Boga. JeS
li żadne nie
wspomni o darze sakramentów, kierujemy ich uwagę na Eucharystię  dar,
do przyjęcia którego dzieci się przygotowują.
Największym darem, jaki ludzie otrzymują do Boga są sakramenty, bo
w nich On sam działa i nas ratuje. Jakie sakramenty wy do tej pory przyję-
liS
cie?
Dzieci odpowiedzą, że chrzest.
A teraz przygotowujecie się do przyjęcia kolejnego daru, w którym Je-
zus ofiarował nam swoje Ciało i Krew pod postacią chleba i wina. Czy
wiecie, o jaki dar chodzi?
Niektóre dzieci z pewnoS
cią potrafią podać, że chodzi o Eucharystię. JeS
li
tak, polecamy im przeczytanie tekstu z podręcznika ucznia o Ostatniej Wie-
czerzy na stronie 174.
Tym darem jest oczywiS
cie Eucharystia. Posłuchajcie tekstu, który opo-
wiada o tym, jak Jezus ofiaruje ten dar apostołom i zapamiętajcie, kiedy to
miało miejsce?
Po przeczytaniu pokazujemy uczniom kolejne zdanie niedokończone:
Jezus ofiarował nam swoje Ciało i Krew w czasie...
W czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus ofiarował nam swoje Ciało i Krew,
jako pokarm. Zapowiedział w ten sposób, że odda za nas swoje życie, że
umrze na krzyżu i zmartwychwstanie, abyS
my mogli żyć wiecznie.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Przed swoją S
miercią i zmartwychwstaniem Jezus dał nam swoje Ciało
i Krew jako pokarm. JeS
li będziemy się Nim karmić, Bóg obdarzy nas ży-
ciem na wieki. Wy teraz nie możecie jeszcze karmić się Ciałem i Krwią
Jezusa, ale przygotowujecie się już do Pierwszej Komunii, do pierwszego
przycięcia tego cennego daru. Natomiast możemy już dziS
wszyscy wyra-
zić naszą wiarę w to, że Jezus ofiarował nam ten wspaniały dar i w ten spo-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
39. Jezus ofiaruje siebie za nas 47
sób zapowiedział, że odda za nas swoje życie i zmartwychwstanie. Dlatego
teraz złożymy krótkie wyznanie wiary, w którym powiemy Jezusowi, że
wierzymy, że On dał nam siebie i wyrazimy pragnienie przyjmowania Jego
Ciała i Krwi.
Zadajemy dzieciom dwa pytania, na które odpowiadają:  wierzymy .
Można poprosić uczniów, by na tę chwilę wstały z ławek i zwróciły swój
wzrok na krzyż.
Drogie dzieci! Czy wierzycie, że w czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus
przemienił chleb i wino w swoje Ciało i Krew?
 Wierzymy.
Czy wierzycie, że Jezus ofiarował siebie Bogu Ojcu za nas, abyS
my mieli
życie wieczne?
 Wierzymy.
Mówiąc  wierzymy , my także chcemy ofiarować coS
Jezusowi. Wie-
my, że można ofiarować wiele i że każdy dar może mieć ogromne znacze-
nie. Dlatego pomyS
lcie teraz, co chcecie ofiarować Jezusowi Chrystusowi?
Dzieci zastanawiają się, jaki dar mogą złożyć Jezusowi i motywują, dla-
czego właS
nie to chcą ofiarować. Staramy się pochwalić wszystkie wypo-
wiedzi i pokazać, że każdy dar jest osobisty i nie można go porównywać
z innymi.
D. Utrwalenie  praca ucznia
Polecamy, by uczniowie narysowali to, co chcą ofiarować Jezusowi (ćwi-
czenie na stronie 173). Następnie dzieci podpisują swój rysunek. Potem
wypowiadają swoje ofiarowanie Jezusowi. Na zakończenie wszyscy razem
czynią znak krzyża podkreS
lając swoje ofiarowanie słowem:  Amen .
W zeszycie pod tematem dzieci mogą narysować symbole Eucharystii,
Hostię i kielich i podpisać: Przyjmuję dar Jezusa Chrystusa.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, że w czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus ofiarował siebie za
nas. Dał nam swoje Ciało i Krew na pokarm, który daje nam życie wieczne.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi powiedzieć, dlaczego ludzie obdarowują się nawzajem.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
48 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie ofiarowywać swoje dary Bogu i przyjmować Jezusa w Eu-
charystii.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Prosimy rodziców, aby w czasie Eucharystii, zwracali uwagę dzieci na
słowa przeistoczenia, moment, w którym Jezus ofiaruje nam swoje Ciało
i Krew jako pokarm.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
49
40. JEZUS ODDAJE SWOJE ŻYCIE ZA NAS
Wielki Piątek
1. Cele katechetyczne
Ukazujemy znaczenie S
mierci Jezusa na krzyżu. Przygotowujemy do
należytego przeżycia Wielkiego Piątku.
Wychowujemy do poszanowania krzyża i głębszego zrozumienia sensu
S
mierci Jezusa.
2. TreS
ci katechezy
Na Golgocie Jezus oddaje za nas swoje życie. Jego S
mierć jest wyrazem
najgłębszej miłoS
ci Boga do człowieka, do każdego z nas.  Umiłowawszy
swoich, do końca ich umiłował (J 13, 1). Ta miłoS
ć nadaje ofierze Chry-
stusa wartoS
ć odkupieńczą i wynagradzającą, ekspiacyjną i zadoS
ćczynią-
cą. On nas wszystkich poznał i ukochał w ofiarowaniu swego życia.  Mi-
łoS
ć Chrystusa przynagla nas, pomnych na to, że skoro Jeden umarł za
wszystkich, to wszyscy pomarli (2 Kor 5,14). Żaden człowiek, nawet naj-
S
więtszy, nie był w stanie wziąć na siebie grzechów wszystkich ludzi i ofia-
rować się za wszystkich (Por. KKK 616).
R
mierć Jezusa dokonała się na krzyżu  drzewie hańby. Przez krzyż
i zmartwychwstanie przyszło do nas zbawienie. Jezus umierający na krzy-
żu ocalił życie Boże w nas. Krzyż jest więc znakiem wybawienia i przeba-
czenia. Tym znakiem posługujemy się często oddając w ten sposób czeS
ć
Jezusowi, który nas zbawił.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
50 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
W Wielkim PoS
cie rozważanie S
mierci Jezusa na krzyżu jest nam
szczególnie bliskie poprzez nabożeństwo Drogi Krzyżowej, a w Wielki Pią-
tek w adoracji krzyża. KoS
ciół czci krzyż, S
piewając:  O Krzyżu, bądx
po-
zdrowiony, jedyna nasza nadziejo!
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie prawdy, że Jezus wybawia nas od grzechu przez swoją S
mierć
na krzyżu. PodkreS
lenie znaczenia krzyża, jako znaku naszej nadziei na życie
wieczne.
4. Metody i S
rodki
W przeprowadzeniu katechezy pomocna będzie metoda puzzli logicz-
nych. Na podstawie zdań-kluczy ułożonych przez dzieci, tłumaczymy im
główne prawdy zawarte w temacie. Często odwołujemy się do wiedzy
uczniów, prosimy ich o podanie przykładów z życia.
Utrwalamy pracę rysunkiem jednej ze stacji Drogi Krzyżowej
Pomoce: puzzle logiczne z czterema zdaniami podzielonymi na częS
ci
(na każdej częS
ci poszczególne słowa są zgodne z podziałem zaproponowa-
nym w katechezie).
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Katechezę rozpoczynamy od znaku krzyża. Dzieci potrafią już uczynić ten
znak. Przypominamy, że w klasie pierwszej uczniowie dowiedzieli się, że
krzyż jest znakiem miłoS
ci Jezusa do nas i że w czasie chrztu zostali nazna-
czeni znakiem krzyża.
Dzisiejszą katechezę rozpoczniemy znakiem krzyża. Wszyscy razem po-
patrzmy na krzyż wiszący na S
cianie. Powoli i głoS
no wypowiedzmy te krót-
ką modlitwę:  W imię Ojca i Syna, i Ducha R
więtego. Amen . Ten znak, znak
krzyża, czynimy bardzo często: zaczynamy nim dzień, żegnamy się na począt-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
40. Jezus oddaje swoje życie za nas 51
ku Mszy S
więtej i innych modlitw. Tego znaku nauczyli was rodzice oraz
katecheci. W czasie chrztu wasi rodzice i chrzestni naznaczyli was również
tym znakiem. Powiedzcie mi, z jakim wydarzeniem łączy się znak krzyża?
Dzieci zapewne potrafią udzielić już jakichS
odpowiedzi. Przywołają być
może S
mierć Jezusa na krzyżu. Po wysłuchaniu kilku odpowiedzi, wprowadza-
my temat katechezy i proponujemy metodę aktywizującą: puzzle logiczne.
Krzyż przypomina nam S
mierć Pana Jezusa. Dzisiaj postaramy się przy-
pomnieć sobie te wydarzenia i odczytać, co znaczy S
mierć Jezusa na krzy-
żu dla nas. W tym celu zachęcam was do wykonania pewnego zadania.
Dzielimy klasę na 5-6 osobowe grupy. Każdej grupie rozdajemy karto-
nowe karty, na których rozpisany jest we fragmentach tekst, jaki dzieci mają
ułożyć w całoS
ć. Dajemy im również kartkę z pełnym tekstem, do której grupa
zagląda w momencie, gdy powstaną trudnoS
ci z ułożeniem tekstu. UkoS
niki
pokazują, jak mają być zdania pocięte.
Dla potrzeb naszej katechezy podajemy następujące teksty:
  Jezus / umarł / za nas / na krzyżu, / bo bardzo / nas / kocha
  Krzyż / jest / znakiem / wybawienia / i przebaczenia
  Chrystus / przychodzi / z nieba / na ziemię / i przeprowadza / nas /
z ciemnoS
ci / ku S
wiatłu
  KtóryS
/ za nas / cierpiał / rany, / Jezu / Chryste, / zmiłuj się / nad
nami
Rozdam wam teraz karteczki. JeS
li ułożycie je w odpowiedniej kolejnoS
ci,
powstanie pełne zdanie. Gdyby zadanie było dla was zbyt trudne, możecie zer-
knąć na kartkę, gdzie macie zapisany cały tekst. Każda grupa, po wykonaniu
zadania poprawnie, zastanowi się, co oznacza zdanie, które powstało.
Przyglądamy się pracy uczniów, a w razie potrzeby staramy się pomóc
dyskretnie.
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Po wykonaniu zadania, posługując się tekstami, które dzieci ułożyły,
rozmawiamy z nimi, komentując każde zdanie.
Wszystkie grupy są już gotowe, więc nadszedł czas na prezentację wa-
szych zdań. Zacznijmy od pierwszej grupy.
Zdania podane wyżej są ułożone chronologicznie w stosunku do ich
omawiania.
Przeczytajcie głoS
no, jaki tekst powstał z waszych puzzli?
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
52 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Dzieci odczytują tekst, a katecheta stawia pytania, dzięki którym pozna-
my lepiej wydarzenie S
mierci Jezusa na krzyżu.
Czy wiecie, gdzie i kiedy Pan Jezus umarł na krzyżu?
Niektóre dzieci skojarzą może, że umarł On na Kalwarii, Golgocie. Być
może, potrafią również powiedzieć, że dzień Jego S
mierci nazywamy Wiel-
kim Piątkiem. JeS
li uczniowie nie potrafią odpowiedzieć na postawione
pytanie, proponujemy im przeczytanie tekstu z podręcznika ucznia (strona
175). Można wtedy postawić kolejne pytania lub po prostu opowiedzieć o wy-
darzeniu na Golgocie.
Jezus umarł na krzyżu na górze zwanej Golgotą. Nawet wtedy, gdy cier-
piał bardzo, gdy ludzie Go ranili, Jezus ciągle modlił się za nich, ciągle ich
kochał. W ten sposób pokazał, jak bardzo Mu na nas zależy, jak wielka jest
Jego miłoS
ć do każdego człowieka.
Dzień, w którym umarł Jezus, nazywamy Wielkim Piątkiem. W ten dzień
ludzie adorują krzyż Jezusa, który wystawiony jest każdym koS
ciele.
Następnie przechodzimy do kolejnej grupy i odczytujemy znaczenie dru-
giego zdania.
Teraz druga grupa przedstawi swoje zdanie i opowie nam, co ono ozna-
cza. Jakie znaczenie ma dla nas krzyż?
Dzieci z pewnoS
cią powtórzą wyrazy wybawienie i przebaczenie.
Krzyż jest dla nas znakiem wybawienia i przebaczenia. Czy wiecie, dla-
czego potrzebujemy wybawienia i przebaczenia?
Kierujemy uwagę uczniów na sytuacje, w których ludzie popełniają
grzechy.
Ludzie nie zawsze postępują dobrze, często zapominają, że są dla siebie
braćmi i wyrządzają jedni drugim krzywdę, popełniają grzechy, które ranią
Boga i ludzi. Krzyż i zmartwychwstanie (o którym powiemy sobie więcej
nieco póx
niej) Jezusa są znakiem, że Bóg przebacza ludziom ich grzechy,
że umiera za nas wszystkich i odnawia naszą przyjax
ń z Bogiem.
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Jezus, który umarł za nas na krzyżu, zachęca nas, byS
my powierzyli Mu
siebie, byS
my złożyli nasze grzechy u stóp Jego krzyża i prosili Go o prze-
baczenie, a On zgładzi je wszystkie natychmiast.
Odczytajmy teraz zdanie ułożone przez trzecią grupę:  Chrystus przy-
chodzi z nieba na ziemię i przeprowadza nas z ciemnoS
ci ku S
wiatłu .
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
40. Jezus oddaje swoje życie za nas 53
Staramy się naprowadzić uczniów, by zrozumieli, jaka sytuacja w ich
życiu odpowiada ciemnoS
ci, a jaka S
wiatłu. Następnie zachęcamy ich do
złożenia wyznania wiary, które jest parafrazą powyższego zdania.
Kiedy grzeszymy, nasze serce jest zabrudzone, co jest oznaką ciemno-
S
ci. Gdy jesteS
my grzeczni, spełniamy dobre uczynki, nasze serce jest czy-
ste, żyjemy w S
wiatłoS
ci.
Zobaczcie, że zdanie, ułożone przez trzecią grupę można przedstawić
w formie krzyża: Chrystus przychodzi z nieba (czoło) na ziemię (pierS
)
i przeprowadza nas z ciemnoS
ci (lewe ramię) ku S
wiatłu (prawe ramię).
Krzyż Jezusa i zmartwychwstanie jest więc dla nas znakiem przejS
cia z grze-
chu do dobrego życia, z ciemnoS
ci ku S
wiatłu. Wstańmy teraz i powiedzmy
Jezusowi, że wierzymy w Niego i chcemy bardzo, żeby On wyprowadził nas
z naszego grzechu, naszej ciemnoS
ci. Powtarzajcie za mną, czyniąc jedno-
czeS
nie znak krzyża:  Panie Jezu Chryste, wierzymy, że ty przyszedłeS
z nie-
ba na ziemię i przez swoją S
mierć i zmartwychwstanie przeprowadziłeS
nas
z ciemnoS
ci do S
wiatła, którym jesteS
Ty. Amen .
D. Utrwalenie  praca ucznia
Została nam jeszcze jedna grupa. Jak brzmi zdanie, które ułożyliS
cie?
 KtóryS
za nas cierpiał rany, Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami .
Czy pamiętacie, kiedy mówi się tę krótką modlitwę?
Dzieci, które uczestniczyły już w Drodze Krzyżowej, przypomną sobie,
że właS
nie w czasie tego nabożeństwa kilkanaS
cie razy powtarza się to zda-
nie. Aby utrwalić nasz temat, proponujemy wykonanie na stronie 177 pod-
ręcznika ucznia rysunku wybranej sceny Drogi Krzyżowej. Mogą np. zilu-
strować scenę z Pisma R
więtego Łk 23, 33-46 (strona 175 w podręczniku
ucznia). Najlepiej, by była to scena ukrzyżowania. Po wykonaniu rysunku,
dzieci podpisują go słowami zdania ułożonego przez ostatnią grupę.
Katechezę kończymy krótkim przypomnieniem wszystkich czterech zdań
i żegnamy się znakiem krzyża.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, dlaczego krzyż jest tak ważnym znakiem dla chrzeS
cijan.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
54 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Uczeń potrafi powiedzieć, czego pamiątkę obchodzimy w Wielki Piątek.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie bardziej miłować Jezusa i szanować krzyż  Jego znak.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Prosimy rodziców, by zabrali dzieci na nabożeństwo Drogi Krzyżowej
(najlepiej przeznaczoną dla dzieci, jeS
li taka jest odprawiana). W Wielki
Piątek rodzice powinni zabrać dzieci na krótką adorację krzyża.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
55
41. JEZUS OFIARUJE SIEBIE ZA NAS
Eucharystia
1. Cele katechetyczne
Ukazujemy sposoby obecnoS
ci Jezusa w Eucharystii.
Wychowujemy do przyjmowania Komunii R
więtej z szacunkiem i mi-
łoS
cią.
2. TreS
ci katechezy
Każdy człowiek potrzebuje regularnego pokarmu, żeby żyć. Podstawo-
wym pożywieniem jest chleb, który spożywamy codziennie. Eucharystia,
która jest pokarmem Bożym, utrzymuje w nas życie Boże, daje nam siły, by
chodzić Jego drogami.
W czasie Eucharystii, która sprawowana jest niemal nieustannie na ca-
łym S
wiecie, chleb i wino stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, który ofiaru-
je się za nas:  W centrum celebracji Eucharystii jest chleb i wino, które przez
słowa Chrystusa i wezwanie Ducha R
więtego stają się Ciałem i Krwią Chry-
stusa (KKK 1333). Podczas Mszy R
więtej (Eucharystii) Jezus jest obecny
pod postacią chleba i wina, które stają się Jego Ciałem i Krwią oraz w oso-
bie kapłana sprawującego sakrament.
Jezus zaprasza nas, byS
my przyjmowali Go często w sakramencie Eu-
charystii. Dzieci przygotowują się, by przyjąć Pana Jezusa do swego serca
po raz pierwszy. Przyjmując Boży pokarm, będą w sposób pełny uczestni-
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
56 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
czyły we Mszy S
więtej. Karmiąc się z wiarą Ciałem i Krwią Chrystusa, będą
umacniały przyjax
ń z Bogiem rozwijały życie łaski otrzymane w sakramen-
cie chrztu S
więtego.  Komunia S
więta w przedziwny sposób dokonuje w na-
szym życiu duchowym tego, czego pokarm materialny w życiu cielesnym.
Przyjmowanie w Komunii Ciała Chrystusa Zmartwychwstałego, �ożywio-
nego i ożywiającego Duchem R
więtym podtrzymuje, pogłębia i odnawia
życie łaski otrzymane na chrzcie (KKK 1392).
3. Zadania nauczyciela religii
Ukazanie roli Eucharystii w naszym życiu. WyjaS
nienie gestu i słów
przeistoczenia. Utrwalenie wiadomoS
ci o Eucharystii.
4. Metody i S
rodki
Wprowadzenie w katechezę przeprowadzamy metodą rozmowy z ucznia-
mi. Odwołujemy się do ich wiedzy. Następnie proponujemy wykonanie
piramidy priorytetów. W dalszej częS
ci posługujemy się metodą pogadanki
oraz pracą z podręcznikiem ucznia.
Pomoce: tablica, kreda.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Katechezę rozpoczynamy od przypomnienia wydarzenia z Wieczernika,
kiedy to Jezus spożył Ostatnią Wieczerzę ze swoimi uczniami. Zadając dzie-
ciom pytania, staramy się podkreS
lić wymiar ofiary Jezusa za nas oraz po-
lecenie, by powtarzać Jego gest, jako pamiątkę Jego S
mierci i zmartwych-
wstania.
Pamiętacie zapewne wydarzenie, które dokonało się w Wieczerniku.
RozmawialiS
my o nim niedawno. Co robił Jezus ze swoimi uczniami w Wie-
czerniku? Spożył posiłek ze swoimi najbliższymi. Ten posiłek, jak pamię-
tacie, nazywamy Ostatnią Wieczerzą. Dlaczego mówimy, że był to ostatni
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
41. Jezus ofiaruje siebie za nas  Eucharystia 57
posiłek? Jezus spożył Go przed swoją S
miercią na krzyżu, w której ofiaro-
wał się za nas.
W czasie tego posiłku Jezus podawał swoim uczniom chleb i wino mó-
wiąc, że jest to Jego Ciało i Krew, a następnie polecił im czynić to samo na
Jego pamiątkę. Czy wiecie, w jaki sposób KoS
ciół wypełnia to polecenie?
Dzieci mogą skojarzyć, że chodzi o Mszę S
więtą. JeS
li będą miały z tym
trudnoS
ci, zachęcamy je do zajrzenia do podręcznika ucznia (strona 178)
gdzie znajduje się ilustracja księdza odprawiającego Mszę S
więtą. Następ-
nie pytamy uczniów, jakie elementy, gesty, słowa Mszy S
więtej pamiętają?
Przypatrzcie się dobrze ilustracji w waszych podręcznikach. Co ona
przedstawia? Ksiądz odprawia Mszę S
więtą, którą nazywamy również
Eucharystią. UczestniczyliS
cie już nieraz we Mszy S
więtej. Jakie elementy,
częS
ci Mszy S
więtej pamiętacie? Które gesty wydają się wam najważ-
niejsze?
Uczniowie mogą wymienić: czytania, kazanie, Komunię S
więtą, znak
krzyża, umycie rąk przez kapłana, znak pokoju itp. Możemy naprowadzić je
również podpowiedziami (jeS
li będzie taka potrzeba) na te elementy Eucha-
rystii, które chcemy wyeksponować w sposób szczególny. Wypowiedzi dzie-
ci zapisujemy na tablicy, a następnie razem z uczniami staramy się ułożyć
piramidę priorytetów, podkreS
lając centralny moment Eucharystii, jakim jest
przemiana chleba i wina.
Oto przykład piramidy priorytetów:
przemiana chleba i wina
liturgia słowa Komunia S
więta
błogosławieństwo
początkowy znak krzyża
umycie rąk przez kapłana przekazanie znaku pokoju
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Omawiamy z dziećmi moment przemiany. Pokazujemy dzieciom znacze-
nie słów i gestów wykonywanych przez kapłana, który uosabia samego
Jezusa.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
58 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
Najważniejszą częS
cią Mszy S
więtej jest moment, w którym kapłan modli
się do Boga Ojca i wyciąga ręce nad darami chleba i wina:  UR
WIĘĆ TE
DARY MOCĄ TWOJEGO DUCHA, ABY STAŁY SIĘ DLA NAS CIA-
ŁEM I KRWIĄ NASZEGO PANA, JEZUSA CHRYSTUSA , a następnie,
biorąc kolejno do rąk hostię i kielich, powtarza słowa, które Pan Jezus
wypowiedział w Wieczerniku:
 BIERZCIE I JEDZCIE Z TEGO WSZYSCY: TO JEST BOWIEM CIA-
ŁO MOJE, KTÓRE ZA WAS BĘDZIE WYDANE.
BIERZCIE I PIJCIE Z NIEGO WSZYSCY: TO JEST BOWIEM KIE-
LICH KRWI MOJEJ NOWEGO I WIECZNEGO PRZYMIERZA, KTÓRA
ZA WAS I ZA WIELU BĘDZIE WYLANA NA ODPUSZCZENIE GRZE-
CHÓW. TO CZYŃCIE NA MOJĄ PAMIĄTKĘ .
Gdy kapłan wypowiada słowa konsekracji, sam Jezus staje się obecny
poS
ród nas, jak wtedy, gdy podawał chleb i wino apostołom w Wieczerni-
ku. Chleb i wino staje się Jego Ciałem i Krwią. Chociaż nie widzimy Jezu-
sa w ludzkiej postaci, to jednak wierzymy, że jest On obecny w osobie ka-
płana, który sprawuje Jego pamiątkę oraz w swoim Ciele i Krwi, najcenniej-
szym darze. On sam staje się dla nas pokarmem, który utrzymuje w nas życie
Boże. Podobnie jak chleb, który spożywamy codziennie, tak Ciało Jezusa,
które przyjmujemy w Komunii S
więtej sprawia, że nabieramy sił, by postę-
pować dobrze, by wykonywać dobre uczynki, by nie popadać w grzechy.
Dzięki Komunii S
więtej umacnia się nasza przyjax
ń z Panem Jezusem.
Gdy słyszymy te najważniejsze słowa wypowiadane przez kapłana, po-
myS
lmy, jak bardzo Jezus nas kocha, jak bardzo Mu na nas zależy. Jezus chce
być jak najbliżej nas, chce mieszkać w naszych sercach, chce, byS
my żyli
dzięki Niemu.
Chociaż jest to dosyć trudne, staramy się pokazać dzieciom związek
między wydarzeniem w Wieczerniku, na Golgocie i sprawowaniem Eucha-
rystii. Pokazujemy, że jest to ta sama ofiara, która uwalnia nas od grzechu
i daje nam życie wieczne.
Może trudno nam zrozumieć to wszystko, co wydarzyło się kiedyS
Wie-
czerniku, na Golgocie i co dzieje się codziennie w czasie Eucharystii. Nie
wszystko musimy już teraz zrozumieć, trzeba jednak żebyS
my wierzyli, że
przyjmując Jezusa w Eucharystii, uczestniczymy w ofierze, którą Jezus zło-
żył za nas Bogu Ojcu: ofiarujemy Bogu to, co mamy najcenniejszego  na-
sze czyste serca.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
41. Jezus ofiaruje siebie za nas  Eucharystia 59
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
Uczniowie przygotowują się dopiero do przyjęcia Jezusa w Eucharystii.
Dowiadują się, że jest to dar niezwykły, który można porównać do skarbu.
Poznają słowa i gesty, które stanowią całoS
ć Mszy S
więtej. Już teraz należy
wzbudzać w dzieciach pragnienie przyjmowania Jezusa w Komunii S
więtej
oraz szacunek dla Eucharystii i miłoS
ć do Jezusa.
Proponujemy uczniom lekturę tekstu z podręcznika ucznia ze strony 181
i uczymy, jak godnie przystępować do Komunii S
więtej.
Przeczytajmy teraz opowiadanie, które znajduje się w waszym podręcz-
niku na stronie 181. Posłuchajcie, jak wygląda udzielanie Komunii S
wię-
tej? Pana Jezusa przyjmujemy klęcząc, co wyraża nasz szacunek, przyjmu-
jemy Go do ust, by wyrazić, że Jezus jest nam potrzebny jak chleb, przyj-
mujemy Go z czystym sercem, by pokazać, jak bardzo Go kochamy.
Zachęcamy teraz dzieci, by wykonały ćwiczenie ze strony 181. Po wpi-
saniu w odpowiednie miejsca słów  Wierzymy, Jezu, nasz Panie! , propo-
nujemy dzieciom, by już teraz wyraziły swoją wiarę w obecnoS
ć Jezusa w Eu-
charystii i pragnienie przyjmowania Go jak najczęS
ciej.
Wykonamy teraz ćwiczenie, w którym wpiszemy w odpowiednie miej-
sce podane w podręczniku zdanie.
Gdy dzieci skończą, prosimy je, by powstały i w krótkiej modlitwie zło-
żyły wyznanie wiary w Jezusa, który swoim pokarmem nas zbawia.
Modlitwa
Wstańmy teraz i powiedzmy Jezusowi, że bardzo chcemy Go przyjmo-
wać z szacunkiem i miłoS
cią, że zawsze chcemy być gotowi na spotkanie
z Nim i że wierzymy mocno w Jego obecnoS
ć w Eucharystii w osobie ka-
płana oraz szczególnie w swoim Ciele i Krwi.
Powtarzajcie za mną słowa, które wyrażają waszą wiarę:  Wierzymy,
Jezu, nasz Panie!
K.: W czasie każdej Mszy S
więtej widzimy kapłana i słyszymy wypowia-
dane przez niego słowa, lecz wierzymy, że to Ty, Panie Jezu, jesteS

wS
ród nas obecny:
Dzieci odpowiadają:  Wierzymy, Jezu, nasz Panie!
K.: Wierzymy, że przemieniasz chleb w swoje Ciało, a wino w swoją
Krew:
Dz.:  Wierzymy, Jezu, nasz Panie!
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
60 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
K.: Wierzymy, że pod postaciami chleba i wina składasz Bogu Ojcu sie-
bie w ofierze dla naszego zbawienia,
Dz.:  Wierzymy, Jezu, nasz Panie!
D. Utrwalenie  praca ucznia
Jako podsumowanie i utrwalenie treS
ci katechezy, polecamy, by dzieci
wykonały ćwiczenia z podręcznika ucznia ze strony 180. Staramy się nawią-
zać do ostatnich trzech katechez, w których była mowa o ofierze Jezusa
w Wieczerniku, na Golgocie, w czasie zmartwychwstania oraz w codzien-
nej Eucharystii.
Zwracamy szczególną uwagę na słowa-klucze, które dzieci wpisują
w wolne miejsca. Prosimy uczniów, by zaznaczyli te wyrazy na kolorowo.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, że pokarm Boży utrzymuje w nas życie Boże.
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi powiedzieć, w jaki sposób Jezus jest obecny w czasie
Eucharystii. Wie, jak zachować się podczas przystępowania do Komunii
S
więtej.
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń pragnie przyjmować Jezusa w Eucharystii.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Zachęcamy rodziców, by rozmawiali z dziećmi o znaczeniu Eucharystii
w ich życiu oraz by umożliwiali dzieciom pełne uczestnictwo we Mszy
S
więtej przez przyjęcie Komunii S
więtej.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
61
42. JEZUS DLA NAS ZWYCIĘŻA R
MIERĆ  ALLELUJA!
1. Cele katechetyczne
Ukazujemy tajemnicę zmartwychwstania Jezusa. US
wiadamiamy
uczniom, że zostaliS
my stworzeni nie dla S
mierci, ale dla życia.
Wychowujemy do ufnoS
ci i wiary w zmartwychwstanie.
2. TreS
ci katechezy
Trzeciego dnia po swojej S
mierci Jezus zmartwychwstaje do nowego
życia ukazując w ten sposób, że jest Panem życia i S
mierci. EwangeliS
ci
opisując to wydarzenie, wskazują na pusty grób oraz ukazanie się Zmar-
twychwstałego niewiastom i apostołom.
 Zmartwychwstanie Chrystusa nie było powrotem do życia ziemskiego,
jak to miało miejsce w przypadku wskrzeszeń, których dokonał Jezus przed
Paschą: córki Jaira, młodzieńca z Naim, Łazarza. Te fakty były wydarzenia-
mi cudownymi, ale osoby cudownie wskrzeszone mocą Jezusa powróciły do
 zwyczajnego życia ziemskiego. W pewnej chwili znów umrą. Zmartwych-
wstanie Chrystusa jest istotowo różne. W swoim zmartwychwstałym ciele
Jezus przechodzi ze stanu S
mierci do innego życia poza czasem i przestrze-
nią. Ciało Jezusa zostaje w Zmartwychwstaniu napełnione mocą Ducha R
wię-
tego; uczestniczy On w Boskim życiu w stanie chwały tak, że S
w. Paweł może
powiedzieć o Chrystusie, że jest  człowiekiem niebieskim  (KKK 646).
Chrystus zmartwychwstały jest x
ródłem naszego przyszłego zmartwych-
wstania:  Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy,
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
62 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
choćby i umarł, żyć będzie (J 11,25b). ChrzeS
cijanie głęboko wierzą, że
powstaną do nowego życia w Chrystusie. Zmartwychwstały Chrystus już
teraz żyje w sercach wiernych, którzy przez chrzest mają udział w Jego
zmartwychwstaniu.
Każdego roku KoS
ciół przeżywa prawdę o zmartwychwstaniu Jezusa
obchodząc uroczystoS
ć Wielkanocy. Zapalony Paschał i uroczyste  ALLE-
LUJA oznajmiają zwycięstwo Jezusa nad S
miercią, które jest dla nas x
ró-
dłem radoS
ci i nadziei.
3. Zadania nauczyciela religii
WyjaS
nienie, czym jest zmartwychwstanie. Ukazanie, że człowiek jest
stworzony dla życia, a nie dla S
mierci. US
wiadomienie, że my też zmartwych-
wstaniemy do nowego życia.
4. Metody i S
rodki
W katechezie stosujemy metodę skojarzeń,  papieru lakmusowego oraz
pogadanki. Najpierw na zasadzie skojarzeń przywołujemy znane symbole
wielkanocne. Następnie metodą  papieru lakmusowego wydobywamy klu-
czowe słowa, które objaS
niamy metodą pogadanki. Na zakończenie propo-
nujemy uczniom pracę indywidualną  rysunek.
Pomoce: S
wieca, zeszyt ucznia.
5. Propozycja katechezy
A. Wprowadzenie do katechezy
Katechezę zaczynamy od przypomnienia najbardziej znanych symboli
związanych z Wielkanocą. W tym celu posłużymy się metodą skojarzeń.
Proponujemy dzieciom, aby wymieniały spontanicznie wszystko, co kojarzy
im się ze S
więtami wielkanocnymi.
Często jakieS
rzeczy, zwyczaje czy symbole związane są ze S
więtami,
uroczystoS
ciami, które obchodzimy w ciągu roku. Jakie symbole kojarzą
wam się z Wielkanocą, ze S
więtami wielkanocnymi?
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
42. Jezus dla nas zwycięża S
mierć  Alleluja! 63
Dzieci zapewne wymienią kolorowe pisanki, baranka z cukru, kurczacz-
ki, rzeżuchę itp. Być może potrafią też przywołać jakieS
zwyczaje lokalne,
które są specyficzne dla parafii, rodziny itp. Polecamy, by dzieci narysowa-
ły jeden z wymienionych symboli w zeszycie.
Wszystkie te symbole związane są z jednym bardzo ważnym wydarze-
niem. Czy pamiętacie, o jakie wydarzenie chodzi?
B. Odkrywamy wezwanie Boże
Dzieci mogą już wiedzieć, że S
więta wielkanocne są pamiątką S
mierci
i zmartwychwstania Jezusa. Polecamy im przeczytać z podręcznika ucznia
fragment Ewangelii Łukasza 24, 2-6a. Posługując się metodą  papieru lak-
musowego , zachęcamy dzieci, by podkreS
liły kolorem trzy wyrazy lub zwro-
ty, które ich zdaniem są najważniejsze w tekS
cie. Przykładowe zwroty pod-
kreS
lone: kamień od grobu, dwóch mężczyzn w lS
niących szatach, zmar-
twychwstał.
Na podstawie tekstu, staramy się dzieciom wyjaS
nić, na czym polega
zmartwychwstanie. Posługujemy się przy tym podkreS
lonymi przez dzieci
zwrotami.
Wiecie już, że Pan Jezus został zabity na krzyżu i złożony w grobie. Na
trzeci dzień po S
mierci Jezusa, kobiety wybrały się do grobu, gdzie Jezus
został pochowany, ale nie znalazły tam Jego ciała. Kamień, który zakrywał
wejS
cie do grobu-groty był odsunięty. Gdy weszły do S
rodka, nie znalazły
ciała Jezusa, ale spotkały dwóch mężczyzn w lS
niących szatach (aniołów),
którzy oznajmili im, że Jezus zmartwychwstał, że nie ma go w grobie.
Jezus zmartwychwstał. Zmartwychwstanie to powrót do życia, to poko-
nanie S
mierci. Jezus zmartwychwstały żyje i już nigdy więcej nie umrze.
Jezus zwyciężył S
mierć przez zmartwychwstanie, ciemnoS
ć stała się S
wia-
tłem, a smutek zamienił się w radoS
ć.
Następnie ukazujemy nasz związek z Jezusem zmartwychwstałym.
Pan Jezus obiecał, że my także zmartwychwstaniemy. Znaczy to, że nie
musimy się bać S
mierci, bo Jezus czeka na nas, by dać nam nowe życie,
piękniejsze, bez zła, bez cierpienia, bez chorób. Gdy zmartwychwstaniemy,
będziemy blisko Jezusa, będziemy razem z nim żyć na wieki.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
64 V. Jezus przebacza nam grzechy i ofiaruje siebie za nas
C. Odpowiadamy na wezwanie Boże
US
wiadamiamy dzieciom, że przez chrzest to nowe, wieczne życie już
w nas się rozpoczęło. Obchodząc co roku S
więta zmartwychwstania, odna-
wiając nasze przyrzeczenia chrzcielne, uczestniczymy już tu na ziemi w zmar-
twychwstaniu Jezusa.
PrzypominaliS
my sobie na początku katechezy symbole, które kojarzą
się ze S
więtami wielkanocnymi. OdkryliS
my, że S
więta te są pamiątką S
mierci
i zmartwychwstania Jezusa. W czasie tych S
wiąt przypominamy sobie, że
jesteS
my ochrzczeni i że przez chrzest staliS
my się dziećmi Bożymi. W Wi-
gilię Paschalną wszyscy chrzeS
cijanie, trzymając zapalone S
wiece, wyzna-
ją, że wierzą w zmartwychwstanie Jezusa oraz w to, że my też będziemy żyć
wiecznie dzięki Jezusowi.
Przypominając, że znakiem Jezusa zmartwychwstałego jest paschał,
S
wiatło, które oS
wieca naszą ciemnoS
ć, zachęcamy dzieci do wyrażenia
w formie modlitwy naszej wiary w zmartwychwstanie. Można zapalić na ten
moment S
wiecę, która będzie wyrażać obecnoS
ć Jezusa.
Ludzie ochrzczeni wierzą, że Jezus zmartwychwstały jest obecny wS
ród
nas. Znakiem tego jest S
wieca, którą nazywamy paschałem. Ta S
wieca pali-
ła się w czasie waszego chrztu. Co roku zapalamy ją, gdy wspominamy
S
mierć i zmartwychwstanie Jezusa, ona będzie nam towarzyszyć także
w chwili naszego pogrzebu, żeby wyrazić, że Jezus zmartwychwstały obecny
jest w całym naszym życiu. Dlatego wstańmy teraz i podziękujmy Bogu za
to, że Jezus zmartwychwstał i że nam też obiecał życie wieczne. Zapalimy
teraz S
wiecę i wszyscy razem wypowiemy modlitwę, która znajduje się
w waszym podręczniku na stronie 183.
 Dziękujemy Tobie, Boże, nasz Ojcze, bo Ty jesteS
Panem wszystkie-
go, co żyje. Ty nas powołałeS
do życia i chcesz, abyS
my cię cieszyli szczę-
S
ciem wiecznym. Jako pierwszego z ludzi wskrzesiłeS
Jezusa Chrystusa i da-
łeS
Mu życie. To samo obiecałeS
także nam: życie bez końca, bez niedostat-
ku i bez cierpienia .
Możemy zakończyć modlitwę słowem:  Amen .
D. Utrwalanie  praca ucznia
Polecamy, by uczniowie narysowali w podręczniku na stronie 183 pas-
chał. W czasie kontrolowania pracy uczniów przypominamy i utrwalamy że
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
42. Jezus dla nas zwycięża S
mierć  Alleluja! 65
jest to znak Jezusa Zmartwychwstałego. Możemy również przypomnieć, że
wszystkie inne symbole, o których mówiliS
my na początku katechezy, mają
znaczenie tylko wtedy, gdy wierzymy mocno w to, że Jezus jest Panem życia
i S
mierci.
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Wiedza  co uczeń wie?
Uczeń wie, że wyznajemy wiarę w zmartwychwstanie Chrystusa i nasze.
Wie co oznacza  Paschał .
UmiejętnoS
ci  co uczeń potrafi?
Uczeń potrafi wyjaS
nić słowo  zmartwychwstać .
Interioryzacja wartoS
ci  co uczeń ceni?
Uczeń coraz bardziej pragnie ufać Jezusowi i żyć razem z Nim.
6. Współpraca z rodziną i parafią
Prosimy rodziców, by w okresie S
wiąt wielkanocnych wyjaS
niali dzie-
ciom znaczenie poszczególnych symboli, ukazując ich sens w Chrystusie
zmartwychwstałym. Przy innych okazjach (chrzest, pogrzeb) niech zwracają
uwagę dzieci na obecnoS
ć Paschału, jako znaku obecnoS
ci poS
ród nas Jezu-
sa zmartwychwstałego.
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
Notatki 41
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
Notatki 41
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
BLISCY SERCU JEZUSA. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy II szkoły podstawowej
� Wydawnictwo WAM, 2003
66
Spis treS
ci
33. Jezus wzywa nas do nawrócenia i pokuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
34. Jezus umacnia nas w sakramencie pokuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
35. Proszę Jezusa o poznanie samego siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
36. Proszę Jezusa o przebaczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
37. Wyznaję Jezusowi moje grzechy i przyjmuję rozgrzeszenie . . . . . . 32
38. Proszę Jezusa o pomoc w naprawieniu zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
39. Jezus ofiaruje siebie za nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
40. Jezus oddaje swoje życie za nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
41. Jezus ofiaruje siebie za nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
42. Jezus dla nas zwycięża S
mierć  Alleluja! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61