0202

Systemy polityczne współczesnego świata

polityczne: lewicowa, reprezentowana przede wszystkim przez Litewską Demokratyczną Partię Pracy (LDDP), oraz centroprawicowa, oparta na współpracy dwóch większych ugrupowań wyrosłych z antykomunistycznego ruchu społecznego Sajudis - Związku Ojczyzny/Litewskich Konserwatystów (TK/LK) oraz Litewskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej (LKDP). Parlamentarny system partyjny jest umiarkowanie sfargmentaryzowany. Do parlamentu wchodzi od 6 do 7 partii politycznych, ale po każdej elekcji (w 1992 i 1996 r.) pojawia się w Saimas ugrupowanie znacznie silniejsze od pozostałych, które kontroluje absolutną większość mandatów (np. LDDP po 1992 r.) lub bardzo zbliża się do tego poziomu (TK/LK w 1996 r.). Wpływa to na koncentrację systemu partyjnego i ułatwia proces formowania gabinetów. Po wyborach w 1992 r. wartość indeksu efektywnej liczby partii politycznych wynosiła 3,0, zaś po kolejnych - 3,4.

Systemy partyjne Polski oraz Węgier charakteryzuje również dwubiegunowy styl rywalizacji oparty na konwencjonalnym konflikcie lewica - prawica. Dwublokowość została jednak jakby złamana przez pojawienie się relatywnie silnych partii centrowych, które starają się odgrywać rolę ugrupowań obrotowych. Na Węgrzech po wyborach w 1994 r. liberalne Przymierze Wolnych Demokratów (SDS) weszło do rządu stworzonego przez Węgierską Partię Socjalistyczną (MSP), choć ta ostatnia dysponowała absolutna większością w parlamencie. Była to próba „przełamania” dwublo-kowego układu rywalizacji opartego przede wszystkim na zaszłościach historycznych. W Polsce obecność Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) w koalicjach gabinetowych utworzonych razem z Sojuszem Lewicy Demokratycznej (SLD) zdecydowanie podkreśla dominację dwublokowości, gdyż to właśnie podział historyczny „wymusił” tego rodzaju porozumienie. Unia Wolności (UW), ugrupowanie centrowe i liberalne, w dalszym ciągu dość wyraźnie ciąży ku opcji prawicowej, nawet po wyjściu z gabinetu koalicyjnego J. Buzka - koalicji Akcji Wyborczej „Solidarność” (AWS) oraz UW. Jednak można postawić hipotezę, iż ugrupowania klasycznie liberalne (SDS i UW) z powodu treści głoszonych przez nie haseł nie mogą liczyć na poparcie większej grupy elektoratu i prawdopodobnie w najbliżej przyszłości nie będą w stanie stworzyć relewantnej wyborczo opcji centrowej. Zmiana więc układu rywalizacji na konfigurację wielopołarną jest raczej wątpliwa. System partyjny Węgier od samego początku charakteryzował się umiarkowanym poziomem fragmentaryzacji i w parlamencie ustabilizował się 6-partyjny format. O poziomie koncentracji systemu świadczy chociażby wartość indeksu efektywnej liczby partii politycznych, która wynosi 3,4 (wartość średnia). W Polsce natomiast obserwujemy dość radykalnie postępujący proces koncentracji parlamentarnego systemu partyjnego. Po wyborach

198