CV7 2

36 DZIECI, ALKOHOL I NARKOTYKI

znalazła Ricky'ego na podłodze łazienki ze strzykawką wiszącą w pachwinie; był martwy.

To prawda, że Ramona i Jim zwlekali z sięgnięciem po pomoc, która pozwoliłaby efektywnie stawić czoło nałogowi syna. To prawda, że nie do końca zastosowali się do terapeutycznych zaleceń. Ale prawdą jest też, że Ricky był chłopcem biernym, gotowym naśladować innych, a takie nastolatki łatwo poddają się wpływom rówieśników.

Tak, grupy rówieśnicze niosą ze sobą ryzyko. Jednak są też istotną i nie kwestionowaną częścią życia nastolatków. Dzięki takiej grupie mogą oni znaleźć odpowiedzi na pytania: „Kim jestem, jakiego rodzaju osobą?", „Co mogą robić dzieci w moim wieku?" czy „Na co mnie stać?" Grupa rówieśnicza stanowi dla nastolatka oparcie. Daje mu przekonanie, że jest w porządku. Pomaga czuć się rozumianym. Pozwala mu zrozumieć siebie, obdarza poczuciem przynależności i świadomością, że nie jest sam. Grupa rówieśnicza ukierunkowuje i stwarza odniesienia do identyfikacji. Pomaga też nastolatkowi zweryfikować jego widzenie świata.

Wewnątrz grupy nastolatek może wypróbować nowe role - początkującego fizyka czy wiecznego „mięśniaka", punka czy studenta. Może przybierać różne imiona, spróbować nowych sposobów ubierania się czy czesania. Oczywiście nastolatek sam ocenia te role czy style przed lustrem, ale najważniejsze są reakcje innych, a szczególnie rówieśników. Bo co w końcu wiedzą rodzice? Przecież są tylko rodzicami.

Wewnątrz grupy nastolatek może wypróbować nową rolę bez konieczności przyjmowania jej na stałe. Zarówno rówieśnicy, jak i rodzice widzą w tych eksperymentach raczej próby odcinania się od zależności okresu dzieciństwa niż poważne zobowiązania na przyszłość, ale rodzice najczęściej nie traktują ich zbyt serio - w przeciwieństwie do rówieśników.

Grupy rówieśnicze pomagają nastolatkowi w trudnym przejściu do odpowiedzialnego świata dorosłych. Jednak one same mogą stanowić poważne źródło konfliktów i stresów. Próbując odnaleźć własną tożsamość poza rodziną, nastolatek ryzykuje odrzucenie przez grupę. A starając się uwolnić od więzów rodzinnych, naraża się na usidlenie przez inny rodzaj norm kontrolujących zachowania. Nastolatek musi walczyć z naturalną tyranią grupy - „Potrzebujesz nas" - a także z siłą pochodzącą z wyśmiania lub odrzucenia, gdy nie przestrzega norm grupy. A pierwsza z nich brzmi: „Nie wolno się różnić od innych".

Brian łamał tę regułę przez to, że był inny, a potem znowu, gdy pod wpływem ojca wyrzekł się alkoholu i marihuany. Nie będąc narkomanem, /.ostał odrzucony przez przyjaciół, których znalazł dzięki środkom odurzającym. Zapytany, skąd brał siłę i wytrwałość, póki nie znalazł nowych przyjaciół, Brian nie bardzo wiedział, o co chodzi. Stwierdził, że zdaje sobie sprawę, że potrzebna mu była siła, z którą prawdopodobnie się urodził, ale zaskoczyło go, że istniała jakaś inna opcja prócz wytrwania. Brian gotów był zrezygnować z alkoholu i marihuany, by odzyskać aprobatę rodziców, ale nie oznaczało to, że chciał utracić akceptację rówieśników tylko dlatego, że przestał się narkotyzować. Na przykład, nigdy nie przyszło mu do głowy, by się poddać i zostać samotnikiem lub wejść na drogę narastającej autodestrukcji w celu zrobienia na innych wrażenia. A jednak w obliczu odrzucenia i wyśmiania przez rówieśników, a tego doświadczył Brian, wielu młodych ludzi - nie obdarzonych jego hartem - mogłoby zacząć tak postępować.

Jednostki nie mające takiej siły i wytrwałości potrzebują znacznej pomocy rodziców, by bezpiecznie przebyć okres dojrzewania. Sposoby udzielania takiej pomocy opisano w rozdziale 14.

Trzeba pamiętać, że grupa rówieśnicza może być albo siłą konstruktywną, pomagającą dziecku w dojrzewaniu ku dorosłości, albo siłą destruktywną. Zdrowe grupy pozwalają nastolatkowi wyraźnie rozwinąć poczucie społecznej tożsamości poza granicami rodziny. Stają się kontekstem różnych rodzajów aktywności związanych ze szkołą i szerszą społecznością. Członkowie zdrowych grup uczą się funkcjonować zgodnie z regułami i normami społecznymi.

Niestety, grupy niezdrowe przedłużają pozostałe z dzieciństwa zależności emocjonalne, które zaczynają się manifestować w kategorycznej odmowie przystosowania się i w nadużywaniu alkoholu i narkotyków. Niezdrowe grupy rówieśnicze zachęcają do zachowań dewiacyjnych i anormalnych; ich członkowie, często nazywani „przegranymi", mają skłonności do kłopotów w szkole i w społeczności oraz do konfliktów z prawem. Grupy takie, zamiast stanowić istotną część procesu dojrzewania do dorosłości, utrudniają emancypację nastolatka. Nie pozwól, żeby zdarzyło się to twojemu dziecku.