larsen0361

16. Postępowanie w chorobach towarzyszących 361

cach po wykonaniu spokojnego wydechu lub suma objętości zalegającej i objętości zapasowej wydechowej.

■ Wartos'ć prawidłowa ok. 2300 ml. Czynnościowa pojemność zalegająca zależy od aktywności mięśni oraz od równowagi pomiędzy elastyczną siłą retrakcji płuc, a przeciwnie do niej skierowaną siłą retrakcji ściany klatki piersiowej. W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc FRC jest zwiększona.

Oznaczenia statycznych pojemności płuc i podatności płuc nadają się przede wszystkim do oceny restrykcyjnych chorób płuc. W obturacyjnych schorzeniach płuc duże znaczenie mają dynamiczne pojemności płuc. Pomiar tych pojemności wykonuje się w określonym przedziale czasu, a ich wielkość zależy od natężenia wydechu. Z kolei natężenie wydechu zależy głównie od oporu dróg oddechowych i podatności miąższu płucnego. Dla anestezjologa wystarczające są oznaczenia małej spirometrii obejmujące pojemność życiową, natężoną pojemność życiową i natężoną objętość wydechową jednosekundową.

3.6.2 Natężona pojemność życiowa (FVC)

Natężona pojemność życiowa (FVC - forced vital capacity) (ryc. 16.3a-c) jest to objętość powietrza wydychanego całkowicie z płuc z maksymalną szybkością po maksymalnym wdechu. U osób zdrowych FVC po 4 s osiąga plateau, a u pacjentów z obturacją i „ pułapką powietrzną” brak plateau. Uniesienie krzywej na końcu wykresu świadczy o zmianach zaporowych. Zmniejszone wartości FVC mogą być wywołane zmianami zarówno ob-turacyjnymi, jak i restrykcyjnymi.

Znaczenie kliniczne. Natężona wydechowa pojemność życiowa zależy od siły mięśni oddechowych oraz od sprężystych sił retrakcji płuc oraz od nasilenia zmian obturacyjnych w płucach. W okresie pooperacyjnym ważne znaczenie kliniczne ma następujące spostrzeżenie: aby kaszel był skuteczny pojemność życiowa musi być co najmniej trzy razy większa od objętości wydechowej (wartość prawidłowa 7 ml/kg).

j Jeśli pojemność życiowa ptuc przed operacją jest mniejsza niż 50% wartości prawidłowej lub mniejsza niż 1,75-2 I, to u ponad 30% pacjentów należy się spodziewać wystąpienia niewydolności oddechowej w okresie pooperacyjnym.

3.6.3 Natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEVj)

Jest to objętość powietrza wydychanego z płuc w czasie pierwszej sekundy natężonego wydechu poprzedzonego maksymalnym wdechem (FEVj -forced expiratory volume). Wartość ta jest zwykle podawana jako % natężonej pojemności życiowej płuc: FEV,/FVC (%) i określana jest jako względna pojemność jednosekundową. FEV, jest miarą oporu dróg oddechowych, przy założeniu, że próba została wykonana z maksymalnym natężeniem wydechu. Osoby zdrowe w ciągu pierwszej sekundy wydychają 70-80% swojej pojemności życiowej, pozostałą zaś część w czasie dwóch kolejnych sekund. Obturacja dróg oddechowych powoduje zmniejszenie FEV,: pacjenci wydychają w pierwszej sekundzie znacznie mniejszą objętość powietrza, a na wydech całej pojemności życiowej potrzebują o wiele dłuższego czasu (zob. ryc. 16.3a-c). W restrykcyjnych schorzeniach płuc FEV, jest proporcjonalna do wielkości pojemności życiowej lub nieznacznie zmniejszona. Dlatego na podstawie ilorazu FEV,/FVC (względna pojemność pierwszosekundowa) można lepiej określić stopień obturacji niż z samej tylko FEV,. Jeśli FVC wynosi < 70%, a względna pojemność pierwszosekundowa (FEV,/FVC) również < 70%, to obecne są zaburzenia mieszane obturacyjne i restrykcyjne. (Do rozpoznania „restrykcji” konieczne jest jeszcze oznaczenie objętości płucnych, ponieważ FVC może być obniżona zarówno w schorzeniach obturacyjnych, jak i restrykcyjnych). Ważne:

f Objętość pierwszosekundowa jest najlepszym wskaźnikiem spirometrycznym do przedopera-cyjnej oceny stopnia zaawansowania choroby układu oddechowego.

Jeśli stwierdzi się nieprawidłową wartość FEV,, to badanie trzeba powtórzyć po 10 min po wziewnym podaniu leku fF-sympatykomimetycznego. Zwiększenie FEV, co najmniej o 15% świadczy o przynajmniej częściowo odwracalnym skurczu oskrzeli.

Znaczenie kliniczne. Objętość pierwszosekundowa świadczy bezpośrednio o stopniu obturacji. Wykonanie badania jest wskazane, gdy stwierdzi się istotne klinicznie objawy schorzenia układu oddechowego.

Rutynowe wykonywanie „małej spirometrii” u każdego pacjenta przed zabiegiem operacyjnym