16. Postępowanie w chorobach towarzyszących 407
Wirus namnaża się w komórkach T i niszczy je. Najpierw występują objawy nieswoiste, a później, po zniszczeniu większej części limfocytów pojawiają się zakażenia oportuni styczne i guzy nowotworowe.
Zespół zakażenia HIV trwa wiele lat. Można wyodrębnić cztery kolejne okresy kliniczne:
Okres pierwszy. U niektórych pacjentów po okresie inkubacji (2-6 lyg.) rozwija się obraz chorobowy przypominający mononukleozę. Jest to ostre zakażenie HIV, któremu towarzyszy:
- gorączka,
- złe samopoczucie przypominające grypę,
- wysypka skórna,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Jednocześnie można zazwyczaj po raz pierwszy wykryć przeciwciała anty-HIV w surowicy.
Okres drugi. Po ustąpieniu objawów pierwszego okresu rozpoczyna się okres utajenia. Zakażony nie ma żadnych objawów i nie wie, że ma infekcję. Okres utajenia trwa zwykle wiele lat. U większości chorych występuje zespół limfadenopatii (LAS), z powiększeniem (> I cm) co najmniej dwu węzłów chłonnych, w okolicy innej niż pachwinowa, utrzymującym się dłużej niż 3 miesiące.
Okres trzeci. Po okresie utajenia występuje zespól objawów zależnych od AIDS (ARC - AIDS related complex), czyli okres wstępny AIDS z nieswoistymi objawami klinicznymi i zmianami w badaniach laboratoryjnych. W ciągu kolejnych l-5 lat u pacjenta w stadium ARC rozwija się pełny obraz AIDS.
Okres czwarty. Ostatnim stadium zakażenia HIV jest zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) z zakażeniami oportunislycznymi. zmianami nowotworowymi lub zaburzeniami neurologicznymi.
Rozpoznanie potwierdza wykrycie w surowicy przeciwciał anty-HIV. Diagnozę można ustalić tylko wtedy, gdy są dodatnie: test wykrywający (zazwyczaj HIV-l/2 ELISA, 2 kontrole) i uzupełniający, wykonany inną metodą test potwierdzający (Western Biot lub pośredni test fluorescencji). Dopiero gdy wynik testu potwierdzającego jest dodatni można (i trzeba) poinformować pacjenta o wyniku badania. Po pewnym wykazaniu obecności przeciwciał anty-HIV należy wprowadzić diagnostyczny program minimum, służący do oceny stopnia defektu immunologicznego i klasyfikacji przypadku.
Współcześnie stosuje się zidowudynę (AZT). Hamuje ona wybiórczo odwrotną transkryptazę wirusa i wydłuża przeciętny czas przeżycia o 1-2 lata w przypadku pełnooobjawowego AIDS. Najważniejsze objawy niepożądane:
- niedokrwistość,
- leukopenia.
Poza tym konieczne są działania profilaktyczne zapobiegające zakażeniom oportunistycznym. Stosuje się 2-4-tygodniowe leczenie inhalacjami penta-midyny, które ma zapobiegać zapaleniu płuc wywołanemu przez Pneumocystis carinii oraz 2 razy w tygodniu podaje się pirymetaminę/sulfadiazynę zapobiegawczo przed toksoplazmozą mózgu. [Terapia farmakologiczna opiera się także na innych lekach - przyp. red.J. Poza pomocą medyczną chory wymaga opieki psychologa i pomocy socjalnej.
Każdy pacjent powinien być uważany za potencjalnie zakaźnego. Powinno to skłaniać lekarzy, pielęgniarki i inny personel medyczny do zachowania odpowiednich środków ostrożności.
► W celu ochrony przed zanieczyszczeniem materiałem zakaźnym (krew, mocz, ślina, plwocina itd.) przy wszelkich zabiegach inwazyjnych z nakłuwaniem żyły lub tętnicy oraz intubacji dotchawiczej należy stosować rękawiczki, maskę, fartuchy i okulary ochronne.
► Do znieczulenia, jeśli jest to możliwe, należy stosować sprzęt jednorazowego użytku; materiały i sprzęt używany przez chorego odizolować; ze względu na możliwość skaleczenia nie wkładać igieł z powrotem do osłon ochronnych; sprzęt wielokrotnego użytku starannie dezynfekować.
► Do dezynfekcji powierzchni i sprzętu używać środków na bazie alkoholu albo z podchlorynem sodu. Dokładnie przestrzegać zalecanych stężeń roztworów i czasu dezynfekcji.