larsen1087

39. Znieczulenie u dzieci 1087

4.1.1 Przygotowanie psychologiczne

Choroba, pobyt w szpitalu, a zwłaszcza zabiegi chirurgiczne są zwykle źródłem poważnych zaburzeń emocjonalnych czy psychologicznych u dorastającego dziecka. Przyjęcie na oddział i związane z tym procedur}' medyczne u bardzo wielu dzieci wyzwalają następujące typowe reakcje:

-    cofnięcie w rozwoju,

-    depresję,

-    zamknięcie się w sobie, ucieczkę,

-    strach,

-    nadmierne uzależnienie i inne zaburzenia zachowania.

Rodzaj reakcji dziecka jest istotnie uzależniony od więzów rodzinnych, kanonów zachowań kulturowych oraz ekonomicznej sytuacji rodziny. Postawa personelu pielęgniarskiego i lekarskiego wykazuje silny modyfikujący wpływ na zachowanie większości dzieci.

H Troskliwe przygotowanie psychologiczne Muj dziecka do operacji ma szczególne znaczenie, często jednak pozostaje niedoceniane.

W miarę możliwości, na długo przed wizytą przedoperacyjną anestezjologa, dziecko powinno być objęte opieką psychologiczną, uwzględniającą następujące czynniki:

-    wiek dziecka,

-    stopień rozwoju,

-    typ osobowościowy,

-    specyfikę dotychczasowych przeżyć.

Okres niemowlęcy. Dla dzieci poniżej 6 miesiąca życia rozstanie z matką lub opiekunem oraz rodzinnym otoczeniem jest najważniejszą przyczyną zaburzeń zachowania. Nieprawidłowości te zazwyczaj objawiają się w następujący sposób:

-    depresją,

-    trudnościami w karmieniu lub nieprzyjmowa-niem pokarmów,

-    zaburzeniami rozwoju.

Już krótki pobyt w szpitalu może być przyczyną ostrych zaburzeń zachowania, nadmiernej pobudliwości i zaburzeń snu. Jeśli podczas dłuższego rozstania dochodzi do pogłębienia uczuciowej izolacji i braku osobistego kontaktu z personelem szpitala, dalszy rozwój psychologiczny i uczuciowy dziecka może zostać poważnie upośledzony.

Zapobieganie zaburzeniom zachowania polega na zapewnieniu matce możliwie największego kontaktu z dzieckiem. Dotyczy to szczególnie karmienia, czynności pielęgnacyjnych oraz zabawy. W razie braku takich możliwości, często skutki rozstania udaje się złagodzić pielęgniarce odgrywającej rolę matki zastępczej.

Małe dziecko (raczkujące). Okres ten obejmuje koniec 1 roku życia i 2 rok życia; bywa również określany mianem fazy autonomicznej, ponieważ w tym czasie zaczyna się rozwijać wiara w siebie, panowanie nad sobą i nad otoczeniem. Wszelkie doświadczenia z hospitalizacji i operacji są przeciwstawne potrzebom rozwojowym dziecka, które zostaje:

-    zmuszone do pasywnej postawy,

-    narażone na bolesne doświadczenia,

-    poddane znacznym ograniczeniom aktywności

ruchowej.

Te nieprzyjemne doznania, łącznie z zahamowaniem rozwoju zaufania do własnej osoby, mogą doprowadzić do regresji do wcześniejszych sposobów zachowania.

Ponieważ jak się zdaje, w omawianym okresie brak jeszcze rozwiniętego u dziecka uczucia wstydu i zakłopotania, w konsekwencji doznanego upokorzenia, obnażenia i traumatyzujących doznań związanych z pobytem w szpitalu, zaburzone zostaje dojrzewanie poczucia własnej wartości, prowadząc do odczuwania winy i wstydu. W dalszym ciągu ważną rolę w patogenezie odgrywa także rozstanie z rodzicami i rodzeństwem, należy więc bezwzględnie umożliwić matce obecność podczas wszystkich krytycznych momentów pobytu dziecka w szpitalu.

Wiek przedszkolny (2-5 roku życia). Wiek przedszkolny jest pod wieloma względami najbardziej krytycznym okresem dzieciństwa. Dzieci przedszkolne są bardzo wrażliwe, ulegają licznym lękom i walczą z kryzysami rozwojowymi. Są znacznie bardziej niż małe dzieci świadome rozstania, obcego środowiska szpitala i bolesnych zabiegów, nie dysponują jednak żadnymi mechanizmami obrony czy gotowości samodzielnego uporania się z oddziaływaniem obcego otoczenia.

U dzieci przedszkolnych poczucie rzeczywistości jest słabo rozwinięte. Ich świat jest pełen magii, potworów, przemocy i odwetu. Po raz pierwszy zaczynają uświadamiać sobie problem śmierci, która budzi wiele obaw; pozostają uwikłane w sieci agresywnych uczuć, skierowanych także przeciw rodzeństwu, a szczególnie przeciw rodzicowi tej samej płci, ponieważ są przekonane, że pobyt w szpitalu jest jakimś rodzajem kary zadanej przez rodziców. Szczególnie duża w tym wieku jest obawa przed okaleczeniem czy zranieniem ciała.