Magazyn60801

304

KOMUNIZM

Hipotetyczny obraz ustroju komunistycznego, skreślonego w „Utopji“ jest następujący: każda gmina wybiera delegatów do Senatu, który na podstawie odpowiedniej statystyki oblicza, ile czego potrzebować będą mieszkańcy państwa; stosownie do tego odbywa się wytwarzanie pożywienia i towarów niezbędnych do życia; produkcja zawsze nieco przewyższa najniezbędniejsze potrzeby mieszkańców, gdyż niektóre przedmioty muszą być sprowadzane z innych państw. Wszystko co się wyprodukuje nie należy do poszczególnych gmin, lecz do państwa, od którego mieszkańcy otrzymują to wszystko, co jest im potrzebne; na wsi są duże domostwa, w których żyją wielkie rodziny obejmujące od 30 do 40 osób i dwie osoby niewolne. Ludność rolnicza zmienia się częściowo co rok w ten sposób, że jedni odchodzą do miast, a inni z nich przychodzą. Praca trwa 6 godzin (na 24), trzy godziny przed południem, trzy godziny po południu, sen trwa 8 godzin, reszta przypada na spożywanie wspólne pokarmów, odpoczynek i t. d. Morus kładzie silny nacisk na wspólne spożywanie posiłków, wspólne zabawy, które mają zbliżać ludzi ze sobą w grupach. Wszyscy muszą pracować. Specjalni dozorcy pilnują, aby nikt nie próżnował. Od pracy wolni są tylko ci dozorcy, oraz nieliczni inni, oddani np. nauce, którzy otrzymują zwolnienie od prac zwykłych, czy to w rolnictwie, czy w rzemiośle.

W przeciwieństwie do Platona — Morus nietylko utrzymuje rodzinę, ale aby ją uchronić od rozkładu zaleca w „Utopji“ kary za naruszenie wierności małżeńskiej.

Organizacja polityczna opiera się na wyborach: 30 rodzin miast wybiera jednego naczelnika, dziesięciu naczelników z trzystu rodzinami — podlega jednemu zwierzchnikowi wyższego urzędu; wreszcie dwustu tych naczelników dokonywa wyboru, po złożeniu przysięgi, że wybiorą najgodniejszego — dokonywują go z pośród 4-rech kandydatów przedstawionych przez ogół, a tym wybranym jest książę. Miasto dzieli się na cztery okręgi i każdy z nich przedstawia senatowi swego kandydata. Zwierzchnicy wyższego rzędu wybierani być mieli raz na rok, ale bez powodów ważnych nie zmieniano ich. Pozostali wykonawcy władzy zmieniali się co rok. Zwierzchnicy drugiego rzędu wraz z księciem zbierać się mieli co dni trzy, a w razie potrzeby i częściej.

Wszelkie zebrania, mające na celu omawia nie spraw publicznych poza zebraniem Senatu i Zgromadzeniem Ludowem, było wzbronione i w razie ich dochodzenia do skutku — karane śmiercią ich uczestników.

W „Utopji“ panuje całkowita tolerancja religijna; nie było tam jednej religji nietylko na całej wyspie, ale nawet i w jednem mieście. Pomimo tej różnorodności wierzeń, wszyscy wyznawali Najwyższą Istotę, jako Stwórcę i Opatrzność.

„Utopja" była podstawą późniejszych teoryj komunistycznych. Przez czas dość długi zwolennicy ich, o ile chodzi o ustrój komunistyczny, nie wyszli poza pomysły Morusa w tym względzie. Campanella nic prawie nie dodał w swych poglądach w tym przedmiocie do tego, co autor „Utopji" powiedział. Komuniści francuscy i angielscy wieku XVIII, nadali komunizmowi charakter już całkowicie demokratyczny i zarazem bojowy. W roku 1729, w głuchej prowincji francuskiej, zmarł skromny proboszcz wiejski Jean Meslier, który walczył w interesie swych biednych chłopów — paraf jan ze szlachtą miejscową, broniąc ich przed nadmiernemi jej wymaganiami w formie czynszów i robót pańszczyźnianych; została po nim ciekawa książka w rękopisie, która ani za jego życia, ani po jego śmierci przez cały wiek zgórą nie była znana publiczności; w całości została wydrukowana dopiero w połowie wieku XIX.

Meslier zalecał komunizm w pracy i rozkoszach; jest to komunizm produkcji i spożycia. Wszyscy mieszkańcy parafji, czy miasta, powinni tworzyć jakby jedną rodzinę i żyć razem, odżywiać się tak samo, albo podobnie, ubierać się jednakowo, mieć mieszkania dobre i podobne do siebie; zarząd spoczywać winien w rękach ludzi starych i doświadczonych, wybranych przez mieszkańców; te oddzielne paraf je i miasta nie powinny stanowić zamkniętych tylko w sobie zbiorowości, lecz tworzyć związek federacyjny z innemi. Meslier sądził, że zaprowadzenie komunizmu podniesie ogromnie siły wytwórcze społeczeństw i spowoduje dobrobyt; ascetyzm był mu zupełnie obcy, jak również apostolstwo poddania się warunkom istniejącym i lekceważenie dóbr doczesnych. Przeciwnie zalecał walkę i solidarność uciśnionych wśród różnych narodów, opór bierny przeciwko warstwom wyższym i władzom.