NDIGCZAS00347625
39

Beskid Mały. 123

ze wschodu granicą jego jest Wilkowicka Brama z rzeczką Białą ; od południa północny brzeg kotliny Żywieckiej, po którym biegnie główny gościniec Karpacki z Biały przez Żywiec, Ślemień i Suchą; od północy zaś naturalną granicą są stoki tych gór, które stromym progiem dźwigają się nad Pogórzem, a po podnóżach których biegnie gościniec i tor kolejowy z Biały przez Kęty i Andrychów do Wadowic.

Górotwór ten ciągnie się w kierunku wschodnio-zachodnim, a długość . jego w linji powietrznej od Skawy do Biały wynosi 35 km., przeciętna zaś szerokość 10 km.; kształtem jest on zbliżony do zwężonego na wschodzie prostokąta, a obszar jego — po odliczeniu wciskających się gdzieniegdzie weń zatok nizinnych, jak w Porąbce i Rzykach — liczy ponad 250 km², jest więc sporym szmatem górskiej dziedziny, - równającym się swym spiętrzonym obszarem omal połowie powierzchni Tatr, a mniej więcej równym obszarowi Gorców.

W stosunku do głównego łańcucha Beskidów Zachodnich nie jest Beskid Mały ani jego ogniwem ani boczną odnogą, lecz zgoła izolowaną wyspą górską, na północ ku Pogórzu mocno od niego wysuniętą. Zachodzi pytanie, czy górotworu tego nie należałoby zaliczyć do Pogórza lub do typu gór niskich? Odpowiedzieć trzeba stanowczem — nie. Do typu gór niskich zalicza geografja wierchy poniżej 750 m. n. p. m.; skoro tedy nie zalicza się do nich ani Małych Karpat koło Preszburga, ani Beskidu Niskiego czyli Środkowego koło Duklańskiej przełęczy, to tern mniej uznać za nie można Beskid Mały, którego przeciętna wysokość sięga znacznie wyższego poziomu, a to 850 m., kilka zaś wierchów przenosi wysokość 900 m., zatem wiele, bo 200 m. przekraczają te góry granicę wysokości gór niskich. Beskid Mały jest górotworem średniego typu, mającym charakter i fizjognomję wybitnie średniogórską.

Przeciętny poziom kotliny Żywieckiej wynosi niespełna 400 m., a Pogórza po północnej stronie tych gór niespełna 300 m.; jeśli tedy zważymy, że wierzchołki Małego Beskidu ponad poziomy kotlin wystrzelają 500 do 650 m., to okaże się, że ta wyspa górska pomimo nieznacznej wysokości bezwzględnej ma wcale pokaźną wysokość względną, dzięki czemu z oddali przedstawia się ona dość okazale. Wrażenie okazałości potęguje ta jeszcze okoliczność, że zarówno z południowej, jak i z północnej strony stoki Beskidu Małego podnoszą się z równi jednym śmiałym, a często tak stromym progiem, iż zdaje się nieraz, że las z tych zboczy obsunąć się może. Gdy n. p. znacznie wyższy Turbacz 1311 m. w Gorcach lub Barania Góra 1214 m. wiele tracą na wrażeniu wysokości przez to, że są oto-