scandjvutmp1e01

Fryderyk Froebel. 27

pojmować mowę serca i rozumu. Czyż nie potwierdza tego dziecko odpowiedzią swą na życzliwe spojrzenie, na słowa współczucia? Troszczymy się głównie o dobrobyt cielesny, pomijając duchowy nastrój, zapominając, że obie te strony łączą się w jedno, dają harmonijną całość. Niemowlę, zoczywszy płaszczyk, zdradza pewne podniecenie, wyciąga rączęta, wskazuje drzwi wchodowe. Cóż je pociąga? — świeże powietrze, wygodna przechadzka na rękach mamki. Nietylko to jedno; umysł domaga się pokarmu, nęci je bogata swą różnorodnością przyroda. Dalej każdy sprawdzić może łatwo, że samą tylko fizyczną miłością nie usposobi dziecka odpowiednio, że im zdrowszem i bardziej normalnem jest ono, tern szlachetniejszą będzie jego natura, tern mniej ceni pieszczoty, a nawet ich unika. Zdrowy organizm dąży do działalności umysłowej, a nadto do swobodnej, samoistnej działalności, o ile pozwolą mu na to siły i umiejętność. Ale siły te i ta umiejętność są nieznaczne; dziecko odczuwa to, jeżeli nawet nie jest tego świadomem, i domaga się naszego współczucia, pragnie być przy nas, z nami, ucieka się do naszej pomocy — lecz przykrzy mu się, gdy ciągle wodzonem będzie „na pasku". Jakoż powinniśmy mu dopomóc, ale umiejętnie, ze świadomością rzeczy, kierując czynnościami dziecka, urządzając mu zabawy, podsuwając odpowiedni materjał; matka, wychowawczyni powinny jasno zdawać sobie sprawę, czego potrzeba w danej chwili, jakim jest stopień rozwoju wychowanka. Wszystko, cokolwiek zapoczątkujemy w przeszłości, w teraźniejszości i później, winno prowadzić ku wzmocnieniu zaufania do nas, a przez to ku miłości i poszanowaniu. Kluczem do takiego świadomego oddziaływania jest obserwacja — obserwacja trojakiego rodzaju. 1) Obserwowanie siebie samego (introspekcja tak