tpn w alpach i za alpami7301

68

dążący do podciągnięcia całego pod jedne prawidła i ustawy, musiał to połączenie Włoch w jedno ciało uznać niepodobnćm, kiedy trzymając cały półwysep w swój silnej dłoni, zostawił mu rozmaite jego barwy; kiedy część tylko sobie z niego zabrawszy, zezwolił na odrębne w jego łonie państwa.

Kraj ten rzeczywiście, prócz pięknego nieba, jednę ma tylko w swych częściach wspólność; — z niego sobie zesłaną religią. Może też jój zasady, wiążąc z sobą wieki, a zbliżając narody, sprowadzą kiedyś tę pożądaną jedność, która podług wielu, ma zwiastować dawnych Włoch odrodzenie. Przedstawić zaś je dokładnie i należycie pod wszelkiemi względami, takiemi jakiemi są dzisiaj, z całą ich przeszłością, a dla niektórych części z przewidzianą oddawca przyszłością, nie wiem kto się podejmie. Trzebaby zarazem być Daniem, Tacytem, Michał- Aniołem, Machiavelem, i jeszcze nowe do ich dodać zdolności

Większa część z tych co opisują Włochy, mniemają pod od głosem swych hucznych uniesień bezsilność swą utaić, gradem wykrzykników niedomiar w elu rozdziałów zapełnić. Lecz ty, Antosiu, i tego nie spodziewaj się po mnie. Nie mam ja zawsze i ciągle zapału na wszelkie zawołanie, a udawać nie umiem. Nie umiem także chwalić i unosić się jedynie dlatego, iż tam przedeniną chwalono, po mnie unosić się będą. Owszem, to zwyczajem poniekąd nakazane uwielbienie, często jego wyraz na mych ustach krzepi. Może z tej przyczyny, zbyt mię zimną w obec góry Białćj nazwiesz; może nieraz jeszcze na tę samą naganę od ciebie zasłużę. Wybacz, lecz mi niepodobna za innemi tysiąc już razy powtarzane jeszcze powtarzać słowa, w oceanie pochwał topić moje hołdy. Czasem także zdaje mi się, iż gdy donośniejsze już głosy przedemną jaki opiewały przedmiot, mójby tylko niezgra-bnem się wydał przedrzćźnianiem.

Nieraz słyszałam od ciebie, że w opowiadaniu nad wszystko lubisz prawdę. Ta, nawet w kraju poezji, nie może być zawsze estetyczną. Trzeba ci więc się przygotować na rzeczy często suche i twarde. Wreszcie wszystko jest na tym świecie względnóm; sama nawet prawda zpod tego ogólnego prawa wyłączyć się nie może. Co dla jednego jest prawdą, drugiemu się nieprawdą wydaje,