WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH372 I

donna (iiat-a ma około 5 stóp wysokości. szesć stóp szerokości lecz nie mniej jak sto stop długości, chociaż zdarzają się i takie, któie mają tylko siedmdziesiąt, lecz za to do dwudziestu {-szerokości. Podłoga składa się z pni bambusowych, dość rzadko ułożonych, tak że pomiędzy nimi widzieć można wodę, a chodzenie po nich znacznej wymaga wprawy. Dach, mający do dwudziestu śióp wysokości, pokryty jest liściem palmy sagowe’ i zwrócony szczytem wwższym ku wodzie. Z tej strony domu przybijają, do niego pralni (czółna) i tutaj mieszka również cała młódź męzka, aby w razie niebezpieczeństwa i napadu natychmiast mogła być na zawołanie i gotowa do obrony. Dnętrze takiego domu podzielone jest korytarzykiem na dwie golowy, a te z swej strony na mniejsze oddział w z których każdy ma osobne wejście i ognisko, prócz tego w kącie kupę liścia, służącą za łoże, drewniane poduszki postaci stołeczków’ pod nogi. kilka wydrążonych dyń, używanych do picia, palenia tytoniu i mnvch posług, worki, czasami plecionki z łyka i to wszystko stanowi cały sprzęt domowy M' niektórych okolicach znajdują się zaś mniejsze chaty, z nizkiemi dachami, które nie są na pałach zbudowane. Papuanie budują czółna (prahu) z wyżłobionych pni drzew, któremi za pomocą długich w: oseł szybko i zręcznie po wodzie uwij® się umieją. Takie czołno jest bardzo wązmir i ma niekiedy 50 —60 stóp długości. Poniewmż te czółna są nadzwyczaj wywrotne, więc każdy Papua musi umieć dobrze pływać, w czem też jako i w nurkowaniu od dzieciństwa jest mistrzem. Wal-lace kładzie na to wielki nacisk, że papua zdobi rzeźbami sw^Tój dom swoje czółno i swoje sprzęty i przez to swej dar i popęd artystyczny objawia, gdyż tego dam małajskiemu plemieniowi zupełnie odmawia ³). Lecz to się może odnosić chyba tylko do azyjatyckich Malajczyków, i da się u nich wytłomaczyć tą okolicznością, że sztuki i rękodzieła na nizkim stopniu kultury stojące, przy dłuższem obcowaniu i zw ązkacn z ludami wyższej kultury, zostają zaniedbane, upadają i w końcu zupełnie nikną. Natomiast Malajczycy polynezcy przewyższają w arty-stycznem rzeźbiarstwie i sztuce tatuowan a wszystkie ludy papuańskie. Ci ostatni odważyli się, jak tego obszerne ich rozprzestrzenienie na wyspy nawet odległe dow-odzi zapewnie wcześniej i przed Malaj cyczy-kami jeszcze, na wwdeczki i wyprawy na morzu; lecz później przewyższyli ich Maiajczycy znacznie w żeglarstwie. Od nich to zapewnie nauczyły się niektóre papuańskie pokolenia budować statki, mające do

i) Der mahmsche Archipel. T. II, str. 413,

http://rcin.org.pl