scandjvutmp4001

Fryderyk Froebel. 57

ność, powtarzając z tymże Besserem: „Froebel uczyniłby niezrównanie więcej, gdyby poprzestał na praktyce, urządzając ogródki dziecięce, bawiąc się, zbierając materjał". Ale samo owo usiłowanie, jako początek, jest już zasługą; krytyk zaś niech osądzi, czy dziś jeszcze posiadają jaką wartość karty, przytoczone tu z „Menschenerziehung^a.

Froebel najpierwszy poważniej spojrzał na wiek, który przed nim pozostawiono niemal na wolę losów; dał szerszą podstawę zagadnieniu wychowania przedszkolnego, wskazując jego wielką doniosłość; powierzywszy zaś tę wielką sprawę matce, tern samem podnosi ludzką godność kobiety. Powołując do dzieła, jednocześnie wskazuje, jak brać się do niego. „Idźcie ślad wślad za przyrodą — powiada — starajcie się ją zgłębić; zabawa — to życie dziecka w okresie przedszkolnym; oprzyjcie więc na niej waszą działalność wychowawczą. Osłaniajcie zabawę, kierujcie nią". Wskazywana przez Froebla nieodzowność kierowania ma być właśnie głównym przeciwko niemu zarzutem. „To wtrącanie się, godzenie na wolność zabawy — mówią przeciwnicy — ubezwładnia umysł, nie zaś rozwija". Czy jednak słusznym jest ten zarzut w stosunku do naszego wielkiego mistrza? Czegóż on żąda? Aby wychowawca pojął znaczenie działań dziecka, zaznaczał ich momenty kształcące, tworzył odpowiednie warunki, dopomagał radą, udziałem, nie zapominając jednak, że „Das freie Spiel hat vor Allen sein Recht — gełreue, sorgsame Kinderpflege soli das Kind so lange, ais es nur immer will, still und sinnig fur sich selbsł spielen lassen“ (Wolność zabawy to prawo naj-pierwsze — iście troskliwe wychowanie dziecka pozostawia mu wolność spokojnego i dorzecznego a samoistnego bawienia się, dopóki tego zechce). Nie jest to mustra, obowiązek przejścia takiego lub innego kursu, bu-