scandjvutmp4301

Fryderyk Froebel. 59

szem nieszczęściem, największą klęską, jakie genjusz złego na ludzkość zsyła, jest wiedza, pozbawiona wprawy i nałogu. Bogaci jesteśmy w poglądy, lecz nie mamy siły do zaciętej walki w celu przeprowadzenia ich. Ta wprawa i nałóg — zdaniem przytoczonego pedagoga — nie ukazują się w człowieku same, lecz nabytemi być muszą podobnież jak wiedza. Należy wynaleźć nowe abecadło, abecadło czynu, któreby, rozpocząwszy od pierwszych objawów siły człowieka, prowadziło go stopniowo ku zgodności myśli i postępków". Takie abecadło było właśnie najdroższem marzeniem Pestalozzi’ego; nie zdążył on wszakże urzeczywistnić go i zobaczyć najpierwszego zastosowania, jakiego dokonał Froebel. Nowe to abecadło spożytkowuje właśnie zabawę w celu wszechstronnego, harmonijnego rozwinięcia dziecka, które uważanem jest tutaj jako istota poznająca i tworząca; nauczenie się owego abecadła oparto na samodzielnej pracy uczącego się, a przeto o nauce tej stanowi jego usposobienie wewnętrzne i chęć własna. Stąd też należy starać się nie o to tylko, aby dziecko samo widziało, samo spostrzegało, robiło, lecz aby zajęcia jego były owocem dążącej na zewnątrz siły ducha; aby wyrobienie moralne zdobywane było drogą dobrowolnego pokonywania przeszkód; aby, nakoniec, nie stopnie szkolne, nie współzawodnictwo, próżność, zawiść, lub tym podobne dźwignie wychowania, lecz zadowolenie wewnętrzne było bodźcem do całej tej n a u k i. Nie poprzestając na samych tylko wskazówkach teoretycznych, Froebel próbuje zastosować je w praktyce i przychodzi do dziecka jako przyjaciel, jako starszy towarzysz, rozumiejący je i mogący nauczyć wiele. Nic nie narzuca: d o-póki dziecko znajduje sobie robotę, pozosta-