0128

110 Weseli kompani: Stalin i Kirów, 1932-1934

tak potrzebował. Stalin chętnie przebywał w towarzystwie Kirowa, który, jak powiedział, „troszczył się o mnie jak o dziecko”.⁷

Promieniejący radością i chłopięcym entuzjazmem Kirów lubił śpiewać na głos arie operowe i należał do tych nieskomplikowanych ludzi, którzy łatwo zdobywają przyjaciół. Drobny, przystojny, z głęboko osadzonymi, brązowymi, lekko tatarskimi oczami, śladami po ospie, ciemnymi włosami i wystającymi kośćmi policzkowymi, cieszył się sympatią wszystkich, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Miał żonę i dzieci, lecz mówiono, że jest kobieciarzem, gustującym szczególnie w młodych tancerkach z Baletu Maryjskiego w Leningradzie.¹ Z pewnością interesował się baletem i operą, słuchając muzyki we własnym mieszkaniu dzięki specjalnemu łączu. Kirów, który podobnie jak jego towarzysze był pracoholikiem, lubił wypoczynek na świeżym powietrzu i często jeździł na wycieczki i polowania ze swym wesołym kompanem Sergo. Tak jak Andriejew, z zapałem uprawiał wspinaczkę - odpowiednie hobby dla bolszewika. Był bardzo bezpośredni. I zapewne to czyniło go tak atrakcyjnym dla Stalina, którego przyjaźnie przypominały zaloty - i tak jak zaloty mogły się łatwo zamienić w gryzącą zawiść. Teraz Stalin chciał być z nim bez przerwy: po pogrzebie Nadii Kirów przychodził do jego gabinetu po pięć razy dziennie.

Kirów urodził się w 1886 roku jako Siergiej Kostrikow, syn drobnego urzędnika, który go osierocił, w Urżumie, osiemset kilometrów na północ-ny-wschód od Moskwy. W szkole cerkiewnej osiągnął bardzo dobre wyniki i dzięki finansowemu wsparciu towarzystwa dobroczynności podjął naukę w szkole zawodowej w Kazaniu, którą ukończył z wyróżnieniem. Rewolucja 1905 roku pokrzyżowała jego plany zapisania się na uniwersytet - wstąpił do partii socjaldemokratycznej i został zawodowym rewolucjonistą. Pomiędzy jedną zsyłką a drugą poślubił córkę żydowskiego zegarmistrza, ale jak w przypadku wszystkich dobrych bolszewików, jego życie osobiste „było podporządkowane sprawie rewolucji”, wedle słów jego żony. Przed wybuchem wojny został dziennikarzem w burżuazyjnej gazecie, czego normy partyjne surowo zabraniały i co stało się czarną plamą w jego bolszewickim życiorysie. W 1917 roku działał w rewolucyjnych władzach w Tereku na północnym Kaukazie. Podczas wojny domowej był, obok Ordżonikidzego i Mikojana, jednym z zawadiackich komisarzy. W marcu 1919 roku wprowadził władzę bolszewicką w Astrachaniu, nie cofając się przed rozlewem krwi: zginęło ponad cztery tysiące ludzi. Kiedy pewnego burżuja przyłapano na „kradzieży” własnych mebli, Kirów kazał go rozstrzelać. On i Sergo, dwaj bezwzględni bolszewicy z pokolenia wojny domowej, których losy

1

Było zatem jak najbardziej na miejscu, że Balet Maryjski przemianowano po jego śmierci na Balet Kirowa.