0164

138 Weseli kompani: Stalin i Kirów, 1932-1934

Żdanow, jeden z bardziej delikatnych koni pociągowych Stalina, był wyczerpany: Proszę o miesiąc urlopu w Soczi [...]. Czuję się bardzo zmęczony - napisał do Stalina. Oczywiście zamierzał pracować nad ich ukochaną historią: Podczas wakacji chciałbym pizejrzeć podręczniki do historii [...]. Przejrzałem już kilka drugorzędnych - nie są dobre. Pizesyłam Wam gorące pozdrowienia, drogi towarzyszu Stalin!²⁰

W jakim nastroju był Stalin podczas tej ciszy przed burzą? Irytowały go błędy NKWD i „skamlanie” partyjnych przywódców. 11 września poskarżył się Żdanowowi i Kujbyszewowi na złe metody pracy organów bezpieczeństwa, przykazując im znaleźć wszystkie błędy w metodach śledczych pracowników GPU[...]. Uwolnić aresztowanych, którzy są niewinni, jeżeli są niewinni [...] oczyścić OGPUz ludzi stosujących specyficzne „metody śledcze” i ukarać ich wszystkich - bez względu na to, kim są.²¹

Kilka dni później uciekł do Polski pewien marynarz.

Stalin natychmiast rozkazał Żdanowowi i Jagodzie zastosować represje wobec rodziny marynarza: Poinformujcie mnie bezzwłocznie, czy: 1. członkowie rodziny marynaiza zostali aresztowani, i 2. jeśli nie, to kto w naszych organach jest winny zaniedbania i czy winowajca został ukarany za zdradę ojczyzny. Rosło również napięcie w jego stosunkach z Kirowem.²²

* * *

Pierwszego września Stalin wysłał członków Politbiura na wieś, aby sprawdzili, jak przebiegają żniwa: Kirów pojechał do Kazachstanu, gdzie wydarzył się dziwny incydent, który mógł być próbą zabójstwa lub miał na taką wyglądać. Okoliczności są niejasne, ale kiedy wrócił do Leningradu, do jego ochrony przydzielono czterech dodatkowych czekistów: ogółem dziewięciu ludzi pełniło teraz służbę na zmianę. Tym samym Kirów stał się najlepiej strzeżonym spośród wszystkich radzieckich przywódców i nie był z tego zadowolony, wyczuwając kolejną próbę odseparowania go od zaufanych miejscowych czekistów, zwłaszcza od osobistego ochroniarza Boriso-wa, niemłodego i otyłego, ale lojalnego. Po wykonaniu swojej misji Sergo i Woroszyłow dołączyli do Stalina na wakacjach, natomiast Żdanow przeprowadzał kontrolę w Stalingradzie, skąd udało mu się wysłać kolejny trzy-nastostronicowy list, świadczący o jego zdecydowanej postawie: Niektórych tutejszych pracowników należałoby postawić przed sądem.

Kiedy 31 października Stalin wrócił do Moskwy, znów zapragnął zobaczyć się z Kirowem, występującym przeciwko jego planowi zniesienia systemu racjonowania chleba, który pozwalał wyżywić ogromną populację Leningradu. Kujbyszew był sojusznikiem Kirowa: Potrzebuję Waszego poparcia - napisał do niego Kirów z Leningradu. 3 listopada Maria Swanidze