048a

COACHING1 MENTORING W PRAKTYCE

CZĘSC L CELE I EFEKTY

że w jego opinii drugi człowiek ma bądź nic ma cechy uznawanej za wartościową. Jeśli cenisz (przede wszystkim u siebie samego) punktualność, wyżej ocenisz osoby bardzo punktualne niż te niezbyt punktualne.

Błąd aktora/obserwatora³⁰

Polega na odmiennym interpretowaniu zjawisk w zależności od tego, czy się w nich uczestniczy, czy się je tylko obserwuje. Istotny jest tu mechanizm dysocjacji i asocacji, o którym jeszcze powiemy.

Efekt pierwszego wrażenia (efekt halo)³¹

To uogólniona ocena ludzi po kilku pierwszych sekundach spotkania. Polega na tym, iż ocena jednej cechy, na którą przypadkowo zwraca się uwagę (interpretowana skrajnie pozytywnie lub negatywnie), rzutuje na pozostałe cechy. Pojawia się wtedy skłonność do całościowej oceny drugiego człowieka przez pryzmat jednej cechy - zinterpretowanej pozytywnie bądź negatywnie. Taką cechą często jest budzenie sympatii, czyli miłe doznania w kontakcie. Nasze doświadczenia z pracy coachingowych w organizacjach dowodzą, że nawet słaby merytorycznie pracowmik, jeśli jest sympatyczny, będzie dobrze oceniony. Mechanizm ten polega na ocenie drugiego człowieka na podstawie własnego wzorca, a następnie na zgeneralizowaniu jednego zachowania. Jeżeli jakaś jedna z cech osoby ocenianej zyskała opinię pozytywną, mamy skłonność do przypisania tej osobie wielu innych cech pozytywnych, o których tak naprawdę z braku informacji nie powinniśmy wnioskować. Z efektem halo związane są:

•    Efekt aureoli³*

Jeśli ktoś spostrzegany jest w pewnej dziedzinie pozytywnie, ulegamy pokusie, by przypisywać mu pozytywne cechy również w innych obszarach działalności. Gdy zatem człowiek robi wrażenie zdyscyplinowanego, ludzie przypiszą mu zapewne również kompetencję, dobrą wolę, sumienność i uczciwość, a nawet rozszerzą pozytywne cechy na jego otoczenie, rodzinę, sąsiedztwo i szeroko pojęty styl życia. Miły człowiek mieszka przecież w sympatycznej dzielnicy i musi mieć uroczą żonę, słodkie dzieci i zabawnego, dobrze ułożonego psa.

•    Transfer stereotypu estetycznego³³

Szczególnie skuteczną aureolę uruchamia atrakcyjność fizyczna, zwiększając szanse na zatrudnienie, awans lub powodzenie społeczne. Osobom atrakcyjnym chętniej przypisujemy serdeczność, wrażliwość, walory towarzyskie, a także inteligencję.

•    Efekt diabolo³⁴

Czarną wersją mechanizmu aureoli jest efekt diabolo. Koncentracja choćby na jednej nieakceptowanej cesze sprawia, że możemy ocenianej osobie dopisać inne, tym razem negatywne

^M ftxórtTuj takŻB: ttlp: )poslrro^3ró-społECzn3.CTT^fc«z>btod atoora- obsowatow r*ir> (eriBja w .lnu 2it OB 2010;

• tafanijl.*fe taxrAS Bcber E.S Stern* psjcMjfow. W.*s&w.i 2C08. SCHCIAP, & SSs. Cdnwn AM Stern*W.i-k/.i V*12CCH. IW4. fi. 172.

^a tafcwwj t.*2o. Gobnan AM., tamże, s. 159.

^M taowmj u*2d: Wid: hitanEe.pl pracolT^a,t₎ftMbto£ł^<)oany-pr,»cx'inkcw (onsia w enu 29 Ge 2010,

⁸⁴ taewuj Mżc Oołrwi A.M., Stewa* psyctafcgp, s. 159

96