klsti458

m

K. MOSZYŃSKI

LUDOWA SI.OWTAŃ

żerdzi. Ostatnia odmiana, pospolita w Niemczech, znana jest na północnych krańcach Polski oraz na Białorusi. W wielu jednak okolicach, gdzie jej u nas dziś używają, zachowało sic wspomnienie o dawnem poszywaniu chaty snopeczkami. Może wice odmiana ta przyszła do nas i na Białoruś od północnego zachodu, z Niemiec. Pozostałaby w takim razie jako dawna tylko odmiana pierwsza. Posiada ona bar-' dzo charakterystyczny zasiąg, spotyka się bowiem z jednej strony na Wielkorusi, z drugiej zaś u Słowian bałkańskich w Bułgarji i Ser-bocliorwacji. Ten rozerwany zasiąg mógłby przemawiać za dawnością techniki. Jakoż za tem przemawiać się zdaje również jej prymityw-ność. Zresztą naogół u Słowian bałkańskich, gdzie to krycie występuje, panuje młócenie końmi (§ 205), więc technikę tu opisaną stosuje się tam niejako z musu, z powodu braku prostej słomy. Poza Wiel-korusią i południową Słowiańszczyzną krycie podobne spotkać można na ziemiach słowiańskich, o ile mi dotychczas wiadomo, tylko tu i owdzie u włościan bardzo biednych lub zdecydowanie leniwych.

Na półwyspie bałkańskim z kryciem tem jest związana pewna charakterystyczna właściwość; mianowicie na rozległych tcrytorjach, gdzie dach konstruuje się na półsochy, ślemiona i klucze (Bułgarja etc.), łat prawie niema; aby więc dać podłoże słomie, kładą na dach naprzód gęstą plecionkę z prętów, a na niej dopiero rozścielają słomę. (Na domach mieszkalnych, do krycia których odriawna używają dachówki wypalanej z gliny, pokrywają dach naprzód plecionką z prętów, po niej kaloną, to jest wymieszaną z gliną słomą, a dopiero po tej słomie — dachówką).

i

504. Poszywanie snopkami jest bardzo rozpowszechnione wszędzie na północy Słowiańszczyzny za wyjątkiem tych jej prowin-cyj, gdzie stosuje się rozścielanie (§ 503). U Słowian bałkańskich poszywanie spotyka się na zachodzie, ale naogół odgrywać się zdaje znacznie mniejszą rolę niż technika, opisana poprzednio. Ogromnie zato rozpowszechnione jest na Małorusi, Polesiu, w rdzennej Polsce, a poczęści także u Czechoslowaków. Dwa ąą główno rodzaje suppecz-^ ków, używanych przy poszywaniu dachu: ]fcakłośniaki i/głow-acz. Pierwszy jest wiązany w kłosiu i spuszczany otreiętemi Końcami na-dół; drugi — odwrotnie^ wiązany jest w obciętych końcach i spuszczany nadół kłosiem. Warstwy zakłośniaków, ułożone jedna nad drugą, tworzą schodki; warstwy głowaczów dają powierzchnię gładką. Najpospolitsze sposoby układania obu rodzajów snopeczków są następujące: 1) całe poszycie prócz najniższej warstwy, tworzącej strzechę i złożonej z zakłośniaków, składa się z samych tylko głowaczy i, co za tem idzie, cały dach jest gładki; cały bez wyjątku dach jest poszyty zakłośniakami i_skutkiem tego cały jest schodkowany (fig. 443, 8); 3) dach jest kryty przeważnie głowaczami,- ^a*^e nadstrzesze, grzbiet i narożnice — zakłośniakami (fig. 443,. 7).