klsti498

I. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDÓW;

526

wian. Z pomocą poznanego dotychczas materjału możemy się już dość gruntownie orjentować w prymitywnych jednownętrznych domostwach mieszkalnych oraz w rozmaitych budowlach gospodarskich. Ostatnie przeważnie pozostają jednownętrznemi. Choć bowiem i one (zwłaszcza spichrze) otrzymują niekiedy piętro albo i wewnętrzny podział, ale podział ten bywa pospolicie bardzo niezupełny. Jako przykład mogą służyć typowe stodoły polskie z ich boiskiem, oddzielonem od sąsieków zapomocą niskiej ścianki. Natomiast dom mieszkalny rozwija się dalej i nieraz dość znacznie komplikuje przez rozrost wszerz i wzdłuż.

Przegląd budowli, używanych przez włościan słowiańskich, rozpoczniemy od budynków gospodarskich. Ich przeznaczenie bywa nader rozmaite. Służą więc do przechowywania zapasów żywności dla człowieka i hodowanych przez niego zwierząt, jako schro- _ nienie dla zwierząt domowych i sprzętów gospodarskich (wozów, na-. rzędzi rolniczych etc.), wreszcie do suszenia zboża etc. W luźnym związku z budynkami gospodarczemi pozostaje łaźnia, używana niekiedy jako suszarnia dla lnu: i t. p. (o niej § 552). O ziemiankach, używanych przez tkaczki bułgarskie wspominaliśmy już wyżej (§ 479); dodajmy, że analogje dla tych zajmujących urządzeń możnaby wskazać nietylko w dawnej i dzisiejszej Europie środkowo-zachodniej, czy zachodniej, lecz także we wschodniej Azji (w północnych Chinach). £

543. Do przechowywania żywności i innych zapasów służą rozmaitego rodzaju spichrze, od jam (piwnic etc.) i platform palowych począwszy, a na doskonalszych, krytych budynkach kończąc. O różnorodnych tych budowlach była już poczęści mowa wyżej w rozdziale o przechowywaniu żywności i surowców (§§ 225 i n.) oraz w ustępie

0    fundamencie z pali i płozów (§ 521). Daleko częściej niż palowe

1    płozowe, spotykają się u Słowian spichrze wznoszone wprost na ziemi. Jako oddzielne budynki widzimy je na Wielko- i Białorusi; w postaci bardzo charakterystycznej i typowej także na Polesiu; w niektórych, zwłaszcza północno-wschodnich (ale i w innych), okolicach Polski (szczególniej u zamożniejszych włościan i drobnej szlachty); tu i owdzie na Małorusi, a dalej w Czechach i na Słowaczyźnie oraz u Serbochorwatów i Bułgarów (fig. 465). Na znacznych obszarach Słowiańszczyzny zachodniej zostały one całkowicie zastąpione przez komory, znajdujące się pod jednym dachem z izbą mieszkalną. To samo widzimy zresztą i na Małorusi oraz w dużej części innych ziem ruskich. Wogóle spichrz, oddzielnie stojący, niegdyś bardzo rozpowszechniony na ziemiach słowiańskich a także i poza granicami Słowiańszczyzny, w zachodniej i południowej Europie wychodzi dziś coraz bardziej z użycia. W obrębie Słowiańszczyzny przetrwał na większą skalę tylko w krajach, które, jak naprzykład Polesie, znaczna część