klsti500

528

i. M0SZYŃ8KI: KULTURA LUDOWA SLOW]

gradzie, — w całej Serbji północnej. Opisuję je tu według modelu, który widziałem i odrysowałem w belgradzkiem muzeum (fig. 466). Spichrze te drzwi nie posiadają; po drabinie wchodzi się na poziom a (ob. rysunek); ten poziom jest uformowany przez klapę, która może być podejmowana dogóry; pod nią znajdują się dwa sąsieki, obejmujące cały przód śpichrza. Powyżej klapy a jest otwór w rodzaju okna; za nim, w głębi podłogi :    niema, tylko szeroka belka, sytuo

465. Spichrz, kumarica pod Sofją, Buł-garja. Rys. autor.

wana wzdłuż głównej osi budynku. Po jej obu stronach zieją po dwa otwory sąsieków, sięgające dna budynku; tak, że w przekroju rzecz przedstawia się jak na figurze 466, 4. Ściany są z desek zarzuconych w czworograniasto ociosane łątki (fig. 466, 3); dach — trzyspadkowy (fig. 466, 2), kryty na krokwie, łączone bantami.

466. Model spichrza, używanego w Szu-madji, Serbja. Muz. etn. w Belgradzie. 1. Śpichrz. 2. Dach widziany zboku. 3. Przekrój przez łątkę. 4. Przekrój poziomy przez spichrz poniżej klapy a. Rys. autor. (Uwaga. Dach winien być na rysunku nieco stromszy).

546. Spichrze ciepłe, służące do przechowywania warzyw, nie-znoszących mrozu, takich jak kapusta, buraki, kartofle i t. p., są, jak się zdaje, specjalną własnością Słowian północno-zachodnich, a i to nie wszystkich. U Białorusów bywa w nich piec z kamieni albo sam tylko trzon, t. j. pierwotne ognisko (rysadnik ob. § 534), na którem w miarę potrzeby palą ogień, grzejąc w ten sposób śpichrz. Gdzie indziej na Białorusi a także na Polesiu noszą do takich śpichrzów zimą naczynia gliniane z ż arem, co zastępuje napalony piec, czy rozniecone ognisko.

Jednem słowem są to budynki z reguły ogrzewane, choć, rzecz prosta, ogrzewane tylko podczas większych mrozów, które mogłyby zaszkodzić warzywom. Dla lepszego utrzymywania ciepła ściany ich są wznoszone ze ściśle dopasowanego zrębu; szpary między belkami są mszone (obtykane mchem) jak w chacie mieszkalnej; wnętrze nakryte jest pułapem; zato podłogi brak. Budynek taki nosi na Białorusi i polskiej Małorusi nazwę „izdebki" (istóbka albo istópka i t. p.; uformowane od isttba; porówn. tu § 552). Ponieważ zaś, jak już się rzekło, służy