klsti546

576

moszynbki: kultura ludowa

rzem, czy puchem, niekiedy grochowinami, sianem etc. Czasem zastępuje je worek, wypchany słomą, liśćmi albo mchem. W niektórych okolicach Polesia, a zapewne i indziej u Słowian, jest używany do poduszek puch z kolb pałki (Typka sp.), stosowany też do nabijania mat przez, sąsiadujących z Rusią, Czuwaszów, a do napełniania poduszek i t. p. już i przez starożytnych Greków.

488. 1. Wezgłowie. Kuusjai rei ja, FUF, t. 11, r. 1911, str. 178, fig. 252. — 2. Krzesło. Sundir, pow. Kozmodemjansk, gub. Kazań (wieś czeremiska). .JSFou, t. 4, r. 1888, str. 15, fig. 19.

Czy znane są słowiańskim włościanom drewniane wezgłowia, w rodzaju wyobrażonego na fig. 488, i, — powiedzieć nie umiem. Ponieważ jednak znajdujemy je z jednej strony u Karelów, zaś z drugiej u Wotjaków etc., więc najprawdopodobniej i północno-wschodnim europejskim Wielkorusom nie są obce. Podstawki w tym rodzaju zasługiwałyby na uwagę, bowiem najprawdopodobniej rozwinęły się z łóżek. Istotnie, znamy z turecko-tatarskich terytorjów zachodniej Azji zwyczaj rozcinania wpoprzek łóżek i używania ich części za wezgłowia. Mamy tu zajmujący przykład, jak nawykły do sypiania na ziemi lud pasterski odpowiednio przystosowuje nowo poznane sprzęty.

Na Wielkorusi i indziej używane są drewniane wezgłowia w rodzaju trójściennych leżących graniastosłupów (wielkorus. vzgołóvje i t. p.); czasem mają one na Wielkorusi kształt skrzynki i służą za schowek na pieniądze. Podłużne skrzyneczki, podkładane pod poduszkę, znane są i ludowi polskiemu. Zresztą tu i owdzie na południu Słowiańszczyzny miejsce drewnianego wezgłowia a zarazem poduszki zastępował próg chaty lub nawet kamień!

Zarówno poduszki jak i drewniane wezgłowia szeroko są rozpowszechnione i w krajach poza-słowiańskich w Europie oraz w innych częściach świata. W dużych ilościach widzieć je można zwłaszcza po jurtach koczowników środkowej Azji. Poduszki przytem są w Azji używane nietylko jako podkładki pod głowę, lecz i do siedzenia, a zwyczaj ten lub jego ślady istnieje także w Europie, między innemi na pewnych obszarach Słowiańszczyzny południowej (w części Bułgarji etc.).

siadają bliższe lub dalsze analogje w poza-słowiańskich krajach Eu- jr

592. Bezporównania jednak pospoliciej używają włościanie słowiańscy do siedzenia pieńków, samorodnych zydli, stołków, krzeseł i ław (niekiedy coprawda nakrywanych poduszkami). Sprzęty te po-