Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 265914

M Łobocki. WproMukerde Jo metodologii boJoń petlogoglanych, Kraków 2fli»

ISBN: 978-83-7587-163-0.O by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

Umożliwia w ten sposób interpretację absolutnych stosunków wielkości. Spełnia taką funkcję, gdyż posiada bezwzględny poziom zerowy. W badaniach pedagogicznych jest nieprzydatna, ponieważ pomiar w pedagogice - jak wiemy - operuje jedynie umownym (dowolnym) punktem zerowym. Z tego też powodu nie zachodzi potrzeba szerszego omówienia jej w obecnym opracowaniu. Pozostaje jedynie „przestrzec [...] przed zbyt pochopnym stosowaniem statystyk i testów statystycznych tam, gdzie jest to niecelowe i bezpodstawne, gdyż wysunięte na tej podstawie wnioski byłyby bezsensowne” (C. Nowaczyk. 1^CŻ85, s. 25)'.

Z przedstawionych wyżej typów skal pomiarowych najczęściej używane w badaniach pedagogicznych są skale: nominalna i porządkowa. W każdym bowiem poważniejszym przedsięwzięciu badawczym mamy do czynienia z liczeniem, klasyfikacją i porządkowaniem. Wyraźna przewaga wspomnianych skal w badaniach pedagogicznych wynika w głównej mierze z obecnego, niedostatecznie jeszcze zaawansowanego metodologicznie, poziomu tych badań. Wprawdzie już coraz częściej w badaniach tego rodzaju stosowany jest pomiar zgodny z wymaganiami skali interwałowej, niemniej jednak wciąż jeszcze - jak się zdaje - pojawia się ich zbyt mało. Taki stan rzeczy pogarsza ponadto fakt, że wiele z badań pedagogicznych prowadzonych formalnie na poziomic skitli interwałowej, nic spełnia w^r całości wstępnie założonych warunków.

Oczywiście pomiar na niższym poziomie powszechnie używany w pedagogice ma również niemałe znaczenie dla coraz lepszych osiągnięć naukowych. W tym zakresie pedagogika uczyniła w ostatnich latach pewien postęp. Prawdopodobnie będzie on widoczny z czasem także w stosowaniu pomiaru na poziomic skali interwałowej. Znacznym uproszczeniem badań pedagogicznych byłby wyłącznie pomiar z uwzględnieniem najwyższych jego skal jako jedyna lub najważniejsza miara naukowego rozwoju pedagogiki.

4. Rzetelność i trafność pomiaru

Rzetelność i trafność warunkiem poprawności pomiaru

Wartość pomiaru w pedagogice, rak samo zresztą jak w innych naukach, zależy nic tylko od skali pomiarowej, jaką on reprezentuje. Z metodologicznego punktu wadzenia może okazać się, że pomiar spełniający wymogi stawiane skali interwałowej jest gorszy od pomiaru na poziomie skali porządkowej lub nominalnej. Sytuacja raka ma miejsce, gdy pomiar na wyższym poziomie okazuje

1 O możliwościach stosowania statystyki i testów statystycznych dla potrzeb badań pedagogicznych można dowiedzieć się z podręczników takich autorów, jak m.in.: H. M. BlaJock (1975). <i. Gauss i H. Ebncr (1972). A. M. Colman (1995). Ci. A. Fcrguson i Y.Takane (1997). J. P. Cuilford f 1960) i C. Nowaczyk (19X5).

M Łobocki. Wprmnotktme Jo woo'o!og.it borfaA peJogogłeioycfi, Kraków 2fli»

ISBN: 97S-8J-7J87-163-0. S> by oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

się mniej dokładny i mniej skoncentrowany na przedmiocie badań niż pomiar

oparty na skali pomiarowej o niższym poziomie. Wyrażając się fachowo, można

powiedzieć, że powyższa sytuacja spowodowana jest niedostateczną rzetelnością

i trafnością pomiaru.

Rzetelność i trafność stanowią dwa podstawowe warunki poprawności wszelkiego pomiaru niezależnie od typu skal, na których opiera się dany pomiar. Toteż pragnąc podnieść jego rangę jako narzędzia poznawania badanych zjawisk, należy niemal zawsze sprawdzić, w jakim stopniu dany pomiar spełnia postulat rzetelności i trafności. Niesrery w szeroko stosowanej praktyce badawczej dotyczącej problematyki pedagogicznej raczej rzadko sprawdza się go pod tym względem. Pewien wyjątek stanowi pomiar osiągnięć szkolnych dokonywany za pomocą specjalnych testów. Rzecz jasna - wskutek niedostatecznej wagi. jaką przywiązuje się do rzetelności i trafności pomiaru, nie zawsze spełnia on wiązane z nim nadzieje. Pociąga to za sobą daleko idące ujemne konsekwencje dla ogólnego poziomu naukowego pedagogiki.

Poczynając od lar sześćdziesiątych dwudziestego stulecia daje się zauważyć coraz większą dbałość o rzetelność i trafność pomiaru w badaniach pedagogicznych. Dowodem tego są nic tylko spotykane coraz to nowe opracowania na temat metodologicznych problemów badań pedagogicznych, lecz także względnie pokaźna liczba prac badawczych opartych na wystarczająco rzetelnym i trafnym pomiarze. Nadal jednak istnieje pilna potrzeba starannego rewidowania wielu używanych obecnie metod pomiaru pod względem ich rzetelności i trainości. To od nich właśnie zależy w dużym stopniu nic tylko wiarygodności zastosowanych metod i technik badawczych, lecz także ranga pedagogiki jako nauki, szczególnie jej przydatność w unowocześnianiu szeroko pojętej praktyki pedagogicznej. Toteż niebagatelną chyba rzeczą jest bliższa znajomość zarówno rzetelności, jak i trafności pomiaru w badaniach pedagogicznych, w tym również sposobów zabiegania o nic i sprawdzanie, czy zastosowany pomiar jest należycie trafny i rzetelny.

Rzetelność pomiaru w badaniach pedagogicznych

Rzetelność pomiaru charakteryzuje się stałością wyników otrzymanych z jego pomocą, gdy zastosuje się go ponownie wobec tego samego obiektu badań. Stałość raka jest możliwa oczywiście tylko i wyłącznie pod warunkiem, że przedmiot badany nic uległ w tym czasie zmianie, b. N. Kerlinger {1964, s. 429 i n.), mówiąc o stałości wyników, jaką gwarantuje rzetelność pomiaru, porównuje ją z zachowaniem człowieka, które odznacza się konsekwencją (srałością) i łarw^rością jego przewidywania. Ma na myśli człowieka, o którym bez większych omyłek można powiedzieć, że zachowki się w przyszłości tak nienagannie, jak dotychczas. Jest to człowiek o niezłomnych zasadach postępowania. Można na nim polegać. Podobnie ma się rzecz z rzetelnym pomiarem. Zastosowany wobec rej samej populacji próbnej dwa razy lub kilkakrotnie w niewielkich odstępach czasu zapewnia

/4 Rozdział III. Badania nościowt homiak w pedagogice