Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 265920

M Łobocki. WproMHktrtie Jo metodoSogfi boJt/ń petlogoglczoych, Kruków 2fli»

ISBN: 97S-8J-7J87-163-0. V by Oficyna Wydawnicza JnipuU" 20W

wyniki w miarę stałe i względnie ławo do przewidzenia. Stąd też z powodzeniem można oprzeć się na nim w pracy badawczej. Powyższych zalet jest całkowicie pozbawiony pomiar nierzetelny. Dlatego nic można na nim polegać, podobnie jak na człowieku pozbawionym cechy rzetelności.

Rzetelność pomiaru oznacza także dokładność, z jaką mierzy się to, co jest jego przedmiotem. Właściwość ta wynika bezpośrednio ze wspomnianej stałości wyników rzetelnego pomiaru. lin dany pomiar jest bardziej stały, tym zazwyczaj większa jest jego dokładność. Ponadto przy określaniu rzetelności pomiaru zwraca się uwagę, że jest on rzetelny tym bardziej, im mniej naraża badacza na możliwość popełnienia błędów. Także i ten aspekt podkreślany w przypadku rzetelności pomiaru wydaje sic być logicznym następstwem jego pierwszej i podstawowej cechy, jaką jest stałość wyników badań otrzymanych za jego pośrednictwem.

W każdym razie istnieją różne - i to zarówno logiczne, jak i operacyjne- definicje rzetelności pomiaru. Przykładem definicji operacyjnej pomiaru może być następujące określenie: „Pomiar jest w tym stopniu rzetelny, w jakim przeciętna różnica pomiędzy dwoma otrzymanymi niezależnie pomiarami w tej samej klasie jest mniejsza, niż przeciętna taka różnica w różnych klasach' (I). M. Medley, H. E. Miczek 1963, s. 250). Definicja ta pokazuje, w jak dużym stopniu określenie rzetelności pomiaru może rzutować na sposób jego ustalania. Najczęściej wśród sposobów' uśmiania rzerelności pomiaru wymienia się technikę powtarzania pomiaru, technikę połówkową i technikę wewnętrznej zgodności.

Technika powtarzania pomiaru {test-raesr techuique) powstała na gruncie przekonania, iż rzetelność pomiaru polega przede wszystkim na tym, że przy po nownym jego zastosowaniu w^; stosunku do rej samej populacji próbnej otrzymujemy takie same lub zbliżone wyniki badań. W związku z powyższym rzetelność pomiaru bada się za pomocą tej techniki na podstawte dwukrotnych ponownych badań w^robcc tych samych osób. Im bardziej zbliżone do siebie wyniki uzyskuje się podczas tych badań, tym większą przypisuje się rzetelność pomiarowi dokonanemu z ich pomocą. Otrzymane wyniki analizuje się i ocenia w świetle współczynnika korelacji. Im bliższa jedności jest jego wartość (1,0), tym większa jest rzetelność pomiaru. Na ogół przyjmuje się, że np. resr psychologiczny jesr rzerelny tylko wówczas, gdy współczynnik korelacji dwóch kolejnych badań za pomocą danego testu nie jest mniejszy niż +0,75, niektórzy psychologowie twierdzą, żenię powinien być mniejszy niż *0,90 (E. R. Ililgard, 1972, s. 585).

W tym miejscu pragniemy zwrócić szczególną uwagę na dwie ujemne strony omawianej techniki. Po pierwsze, jeśli poddajemy jakiemuś dwukrotnemu pomiarowi te same badane osoby w krótkim odstępie czasu, wtedy można przypuszczać, że zbieżne wyniki badań, jakie uzyskaliśmy, nie są rezultatem zastosowanego przez nas narzędzia pomiaru, lecz pamięci badanych osób, które zapamiętały, jak reagowały za pierwszym razem, gdy przeprowadzano z nimi te same badania. Po drugie, jeżeli zbyt długi czas dzielił od siebie wykonanie tych samych pomiarów w stosunku do tych samych badanych osób, można wcąrpić, czy uzyskana

rozbieżność wyników jesr rzeczywiście wyrazem braku dostatecznej rzetelności

przeprowadzonych badań, skoro przynajmniej niektóre z tych osób mogły w rym

czasie nabyć nowe umiejętności i zmienić generalnie swoje zachowanie.

O tym, czy pomiar dokonany po raz pierwszy rzeczywiście wywiera wpływ na wyniki jego powtórnego zastosowania wobec tych samych osób. larwo przekonać się doświadczalnie. W tym celu zaleca się podzielić losowo daną populację próbną na dwie równe części. Jedną z nich uważa się za grupę eksperymentalną, a drugą kontrolną. W grupie eksperymentalnej przeprowadza się pomiar wstępny i końcowy w krótszym lub dłuższym odstępie czasu - w zależności od celu, jaki postawiono sobie w badaniu. Grupę kontrolną poddaje się tylko badaniu końcowemu. Postawiona na początku hipoteza, że pierwszy pomiar wywiera wpływ na wyniki ponownego pomiaru z tymi samymi osobami, zostaje potwierdzona, jeśli wyniki drugiego pomiaru w grupie eksperymentalnej różnią się bardziej od wyników pierwszego pomiaru niż wyniki pomiaru w grupie kontrolnej od końcowych wyników w' grupie eksperymentalnej (por. W. J. Goode, P. K. Hatt, 1%5, s.262 ia).

Technika połówkowa {split-haf tecbmque) sprowadza rzetelność pomiaru w drodze jego jednorazowego zastosowania. W przypadku takim należy przygotować co najmniej dwa razy w^rięccj pytań lub zadań, niż wymaga tego ostateczna wersja konstruowanego narzędzia pomiaru. Zestaw tych pytań lub zadań dzieli się losowo na dwie połowy. Otrzymujemy wtedy jakby dwa warianty tego samego pomiaru. Każdy wariant oznaczamy innymi liczbami, tj. parzystymi lub nieparzystymi. Postępujemy tak w ramach tego samego uporządkowanego szeregu liczbowego, którym posługujemy się podczas badań. Jeśli najpierw zastosujemy pierwszy, a następnie drugi wariant zestawu pytań lub zadań, nie możemy wykluczyć ewentualnego niebezpieczeństwa wpływu wyników pierwszej połowy badań na wyniki drugiej połowy (por. R. Mciii, l%7, s. 226 i n.). Rzetelność zastosowanego pomiaru ocenia się na podstawie obliczonego współczynnika obu wariantów pytań lub zadań według tych samych kryteriów, jak w przypadku poprzedniej techniki (powtarzania pomiaru).

Wysoką korelację obu wspomnianych wariantów pytań lub zadań, a rym samym odpowiednią rzetelność pomiaru, można uzyskać w wyniku spełnienia szczególnie dwóch warunków'. Pierwszy z nich polega na uwzględnieniu w każdym wariancie dostatecznej ilości pytań lub zadań. Okazuje się bowiem, że im mniejsza jest ich liczba, tym mniej zadowalający jest stopień rzetelności pomiaru. Najmniej rzetelny wydaje się pomiar dokonywany na podstawie jednego pytania lub zadania. Odpowiedź na nie może być całkowicie przypadkowa, a nierzadko bywa wynikiem opacznie zrozumianego pytania (lub zadania). Większa liczba pytań (zadań) zwiększa rzetelność pomiaru dzięki temu, iż badana osoba odpowie przynajmniej na niektóre z nich świadomie i celowo.

Drugi warunek zwiększenia rzetelności pomiaru sprawdzanej za pomocą techniki połówkowej, polega na włączaniu do obu wariantów jednorodnych

/b Rozdział III. Badania noSciowt homiak w pedagogice