Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 260835

M Łobocki. WproMukerde <!o metodologii boJt/ń petlogpgteuiych, Kraków 2009

ISBN: 978-83-7587-163-0.O by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

7. Dokładne rejestrowanie okoliczności i warunków przebiegu przeprowadzonych badań. Przede wszystkim należy odnotować te okoliczności i warunki, które wyraźnie wpływają na zniekształcenie wyników badali. Interpretacja materiału badawczego byłaby utrudniona bez spełnienia tego rodzaju wymagań. Jak wiemy - skuteczność metod i technik badawczych nie zależy tylko od nich samych. Wartość zgromadzonego materiału w dużej mierze zależy również od sposobu ich wykorzystania, a zwłaszcza od towarzyszących im warunków i okoliczności. Toteż koniecznie należy dokonać zapisu owych warunków i okoliczności, aby móc należycie ocenić zgromadzony materiał. Szczególnie ważne wydaje się odnotowanie wszelkiego rodzaju zakłóceń, jakie ewentualnie miały miejsce podczas badań, i ogólnego samopoczucia osób badanych.

Ponadto ważnym warunkiem podnoszącym wartość przeprowadzanych badań jest nie wy ręczą nie się przy nich innymi osobami. Nie jest to wprawdzie konieczny warunek. Niemniej jednak w sytuacji, gdy badacz sam przeprowadza badania, może naocznie przekonać się o ich przebiegu, co ma niewątpliwe znaczenie - jak już wspomniano - dla przyszłej analizy zebranego materiału. Podczas przeprowadzania badań w klasie szkolnej dobrze jest mieć kogoś z. grona nauczycielskiego w charakterze naocznego świadka badań. Jego obecność dodaje większej powagi badaniom i chroni badacza przed dodatkowym dopingowaniem uczniów' celem uzyskania bardziej szczerych i obszernych relacji. Doping taki - jak wiemy - nic jest wskazany choćby z uwagi na zachwianie jednolitości warunków i okoliczności badań.

Ważnym momentem decydującym o wartości badań jest ta leże samopoczucie badającej osoby i łatwość w nawiązywaniu przez nią kontaktów z badanymi osobami. W zachowaniu się badającej osoby niewskazana jest przy tym jakakolwiek sztuczność czy nadmierna powaga. Badania wyzwalające u badanych osób szczerość i zasługujące na ich poważne potraktowanie, zazwyczaj odbywają się w warunkach wzajemnego zrozumienia i zaufania pomiędzy badanymi i badającym. Wszelkie bowiem celebrowanie badań może stworzyć co najwyżej podniosły nastrój w^r klasie, lecz nic zapewni szczerych wypowiedzi uczniów'. Przeciwnie, zbytnia powaga towarzysząca badaniom, może mieć niezamierzony wpływ na wypowiadanie się uczniów- zgodnie z oczekiwaniami badających osób, zamiast z własnymi przekonaniami.

7. Opracowanie wyników badań

Nie mniej ważny od poprzednich etapów procesu badawczego jest jego końcowy etap, czyli opracowanie wyników badań. Jest nim, używając wyrażenia J. Brzezińskiego (1996, s. 37) - ..ocena, interpretacja i gcncralizacja rezultatu badawczego”.

1 94 Rozdział VIII. Eiapy badań HtiMCooiczNYCH

Ogólna charakterystyka opracowania wyników badań

Opracowanie wyników badań tak samo wymaga fachowych umiejętności, co takie poprzedzające je etapy, jak: formułowanie problemów' i hipotez, konstruowanie narzędzi badawczych, dobór badanych osób i przeprowadzanie badań (por. J. Sztumski, 1995, s. 15ó 181). Niekiedy opracowanie tych wyników' może nawet wydawać się trudniejsze od ich gromadzenia. Zależy to na ogól nie tylko od wartości poznawczej otrzymanego materiału badawczego, lecz także od osobistych uzdolnień badacza w^r tym zakresie.

Wprawdzie niektórzy gorzej radzą sobie np. z konsultowaniem narzędzi badawczych i ich praktycznym zastosowaniem niż z opracowaniem wyników badań, niemniej nie wydaje sic słuszne, by w' badaniach pedagogicznych powierzać ich konstruowanie i przeprowadzanie wyłącznic osobom bardziej do tego uzdolnionym. Nie wydaje się, aby badacz - nie uczestniczący w konsumowaniu jakiejś metody badań lub bez jej dogłębnej znajomości i pozbawiony możliwości jej przeprowadzania - mógł podjąć się metodologicznie poprawnego uporządkowania i analizy materiału badawczego otrzymanego w' wyniku praktycznego zastosowania danej metody. Szczególnie brak bezpośredniego kontaktu z badanymi osobami czy mgliste wyobrażenie o nich znacznie utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia wystarczająco pogłębione opracowanie wyników badań. Rzecz ma się tu podobnie - chociaż brzmi ro niewiarygodnie - jak w przypadku badania pacjenta wyłącznie na podstawie kart perforowanych / przeniesionymi na nie wynikami różnych przejawów jego stanu zdrowia.

Godne podkreślenia jest tu także to, żc opracowanie wyników' badań jest równie ważne, co ich gromadzenie. W każdym razie nie jesr ono tylko - jak twierdzą niektórzy — pewnym czysto formalnym zabiegiem, pozbawionym wszelkiej inwencji twórczej badacza. O tym, żc tak nic jest, można łatwo przekonać się, powierzając opracowanie tego samego materiału badawczego dwom osobom o różnym przygotowaniu i podejściu metodologicznym. Jest rzeczą pewną, iż z powodu mało wnikliwego opracowania wyników badań nawet najbardziej gruntowne i metodologicznie poprawne badania naukowe mogą wiele stracić pod względem ich wartości poznawczej, a niekiedy spotkać .się z wyraźnym zafałszowaniem opisywanego i analizowanego materiału badawczego.

W każdym razie możliwie pełne opracowanie wyników' badań wymaga icłi starannego uporządkowania (opisu) oraz analizy jakościowej i ilościowej łącznie z wynikającymi z nich końcowymi wnioskami.

Opis wyników badań

Uporządkowanie zgromadzonego materiału badawczego jest równoznaczne z jego opisem. Podlegają mu zazwyczaj tylko te dane empiryczne, które są istotne z punktu widzenia problemów', jakie badacz, zamierza rozwiązać; hipotez,

7. Opracowanie wyników badań 1