Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 261213

M Łobocki. WproMukerde <!o metodologii boJt/ń petlogpgteuiych, Kraków 2009 ISBN: 978-83-7587-163-0.£ by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

-    To jest ktoś. kogo wszyscy bardzo lubią w klasie.

-To jesr ktoś, kto chętnie pomaga innym w klasie.

-    To jest ktoś, kto potrafi w klasie wszystko zorganizować.

-    To jest ktoś, kto zawsze jest uśmiechnięty i nigdy nic narzeka.

Rejestr podobnych charakterystyk może niekiedy obejmować negatywne przejawy zachowania się członków grupy. Ponadto osobom badanym techniką „Zgadnij kto? ’ pozostawia sic całkowitą swobodę co do liczby podawanych nazwisk, a w wypadku charakterystyk negatywnych przysługuje im prawo powstrzymania sic od jakiejkolwiek odpowiedzi.

Plebiscyt życzliwości i niechęci

Niepomierne znaczenie wśród technik socjoinetrycznyeh ina plebiscyt życzliwości i niechęci. Polega on na ocenianiu każdego z członków grupy w skali pięciostopniowej o następującym brzmieniu: bardzo lubię (i »), lubię (+), jest mi obojętny (0), raczej nie lubię (-), nie lubię (—). Osobom badanym poleca się posługiwanie oznaczeniami (znakami) pomieszczonymi wyżej w nawiasach. Odpowiedni znak zamieszcza się przy każdym nazwisku z wyjątkiem własnego nazwiska na sporządzonej uprzednio liście. Na liście tej, obejmującej np. dzieci lub młodzież jakiejś grupy, wymienia się zazwyczaj najpierw dziewczęta, a następnie chłopców w kolejności alfabetycznej. W takim porządku poleca się również ich ocenianie.

Tak więc plebiscyt życzliwości i niechęci umożliwia wgląd w całokształt panujących w grupie stosunków międzyludzkich, czego nie można uzyskać za pomocą innych technik socjometrycznych. Pewnym wyjątkiem w tym stanowi technika szeregowania rangowego, polegająca na wyliczaniu każdego z ocenianych członków grupy kolejno według stopnia przejawiania przez, nich określonej właściwości, np. począwszy od najbardziej do najmniej łubianych (por. M. Pil-kiewicz, I973a, s. 199-201).

Zastosowanie metody socjometrycznej - niezależnie od rodzaju techniki, jaką posługuje się badacz - nic sprawia na ogół większych trudności. Ważne jest jednak to, by przeprowadzono ją techniką adekwatną do celów^r (problemów) badawczych oraz w^r warunkach zapewniających samorzutność i szczerość odpowiedzi osób badanych. Istotna jest też poprawność instrukcji poprzedzającej zgłaszanie swych wyborów. Zaznacza się w niej m.in., aby wybory zarówno pozytywne. jak i negatywne dotyczyły wyłącznic członków danej grupy i nie pomijano wśród nich osób aktualnie nieobecnych oraz by wymieniano ściśle określoną lub dowolną liczbę nazwisk. Otrzymany w ten sposób materiał badawczy - zwłaszcza za pomocą techniki socjometrycznej w wersji klasycznej - wymaga wnikliwej analizy graficznej i ilościowej (por. M. Pilkicwicz, 1963, 1973c, 1973d).

242 Rozdział X. Pk/łglad wtTOO i iłchnik badań kłoacocicznych

M Łobocki. lypromatkenle >'<• meiothkglł badońpedogogicinycfi, Kraków 2009 ISBN: 97S-8J-7587-163-0. O by Oficyna Wydawnicza -Impuls" 2009

5. Metoda sondażu diagnostycznego

W porównaniu z zaprezentowanymi wcześniej metodami badań pedagogicznych mało trafna i rzetelna jest metoda sondażu diagnostycznego. Jednak może się okazać wielce przydatna poznawczo, o ile jest stosowana z umiarem i łącznie z wykorzystaniem innych bardziej wiarygodnych metod postępowania badawczego. Ma do spełnienia szczególną rolę w badaniach jakościowych, ale na pewno nic wyłączną.

Metoda sondażu diagnostycznego najczęściej znajduje swe zastosowanie w badaniach za pomocą ankiet, rozmowy i wywiadu. Badania te stanowią podstawowe jej techniki badawcze.

Badania ankietowe

Badania ankietowe są sposobem zbierania informacji za pomocą zestawu pytań, dotyczących bezpośrednio lub pośrednio ściśle określonych problemów badawczych. Zestaw tego rodzaju pytań nazywa się ankietą lub kwestionariuszem ankiety, przybierającym z reguły postać drukowanego formularza z podanymi na nim pytaniami i wolnymi miejscami na wpisywanie odpowiedzi lub też z gotowymi odpowiedziami, spośród nich osoby badane wybierają te, które uważają za prawdziwe. Toteż zamieszczone w ankiecie pytania mają charakter pytań otwartych bądź zamkniętych. Pytania otwarte pozostawiają badanym całkowitą swobodę odpowiedzi (por. J. Zborowski, 1%1, s. 8 i n.). Pytania zamknięre zaś przewidują zestawy gotowych odpowiedzi, wymagających jedynie wyboru tej właściwej z punktu widzenia osoby badanej, czyli respondenta.

Wśród pytań zamkniętych rozróżnia się pytania alternatywne, dysjunktywne i koniunkrywne. Pytania alrernatywne zakładają możliwość odpowiedzi „rak'¹ lub „nie'’, a niekiedy także łącznie z możliwością zaznaczenia „nie wiem” czy „nie mam zdania” (por. J. Konopnicki, 1971, s. 95). Pytania dysjunktywne wymagają wyboru jednej spośród więcej niż dw^róch możliwych odpowiedzi; dotyczą np. najbardziej ulubionego przedmiotu nauczania spośród kilku wyszczególnionych w^r ankiecie tego typu przedmiotów'. Pytania koniunktywne natomiast umożliwiają badanym dokonanie wyboru więcej niż jednej tylko z podanych na nie możliwych odpowiedzi (por. A. Potocka! Ioscr, 1971, s. HM).

Oprócz pytań otwartych i zamkniętych wykorzystuje się w ankietach pytania półotwarte, przewidujące poza wyborem spośród sugerowanych odpowiedzi także uwzględnienie „innych ’, tj. własnych (dowolnych) odpowiedzi. Zalecane są również pytania filtrujące, rzn. wyłączające z badań osoby, które nic mają nic do powiedzenia w interesującej badacza sprawie, i pytania kontrolne („kłamstwa”), pozwalające wykluczyć osoby badane odpowiadające w sposób zwodniczy (kłamliwy).

5. Metoda sondażc diagnostycznego 24.5