Magazyn6
3401

130

KLACZKO JUL JAN — KLASYCZNA SZKOŁA EKONOMIKI

dziel wydanych osobno, zbiorowe edycje pism pomniejszych K., polskich tudzież francuskich, w przekładzie na język polski wydali: F. Hoesick (Warszawa 1902), St. Tarnowski, J. Jabłonowski i Ant. Potocki (Kraków 1904). Nadto F. Hoesick: Zapomniane pisma polskie z 1850—1866. Kraków 1912. — B. Erzepki: Pisma z lat 1849—1851. Poznań 1919.

Literatura : Uoenick F..* Juljan Kloako. Kraków 1904. — Tar-notatki St.: Juljan Klaczko. Kraków 1909.

Henryk Mościcki.

Klarowanie statków.

Przez klarowanie (ang. clearancc, niem. Klarierung) statku rozumie się załatwienie przed władzami portowemi i celnemi formalności w porcie w związku z przybyciem i odjazdem statku morskiego. Załatwia to z reguły makler (ajent) okrętowy na mocy zlecenia armatora lub kapitana statku.

Opłaty za klarowanie w Gdyni obliczane są od każdego m^s pojemności statku i pobierane według taryfy, ustalonej przez Polski Związek Maklerów Okrętowych.

W. Sowiński.

Klasyczna szkoła ekonomiki.

I. Klasycyzm w Listorji ekonomiki, i. System klasyków. 3. Metoda. 4. Podstawy systemu. 5. Krytyka założeń klasyków. 6. Trwałe wkłady klasyków do teorji ekonomiki. 7. Najważniejsze tezy szczegółowe klasyków. 8. Podstawy programu polityki ekonomicznej. 9. Teorja klasyczna wobec późniejszej ekonomiki.

1. Klasycyzm w historji ekonomiki. Nazwę klasyków, lub szkoły klasycznej nadaje się grupie ekonomistów, wywodzących swoje poglądy od Adama Smitha. Najwybitniejszymi z nich byli: w Anglji —Robert Mal-thus, Dawid Ricardo, N. Senior, J. St. Mili,

J.    E. Cairnes; we Francji — J. B. Say,

K.    Dunoyer, F. Bastiat, M. Chevalier; w Niemczech — H. v. Thiinen, F. Hermann, K. Rau; w Polsce — Fryderyk Skarbek. Początek dało tej szkole dzieło A. Smitha „Badania nad naturą i p r z y c z y n a m i b o g a c t w a naro-d ó w“ („An Inąuiry into the Naturę and Causes of the Wealth of Nations"), wydane po raz pierwszy w r. 1776. Za ostatnie wielkie dzieło szkoły uważa się „Zasady ekonomji politycznej" (Principles of Political Economy) J. St. M i 11 a, które się ukazało w r. 1848. Na okres zawarty między temi datami przypada najsilniejszy, dominujący wpływ teorji szkoły klasycznej. Przetrwała ona, zwłaszcza w Anglji i we Francji, poza rok 1871, t. j. rok, w którym wychodzą pierwsze przełomowe dzieła drugiej wielkiej szkoły teoretycznej, nazywanej niekiedy n e o-k lasyczną, której dwa skrzydła stanowią: szkoła psychologiczna i matematyczna. Ale między rokiem 1848, a 1870 teorja klasyków ustępuje pola z jednej strony opisowej pracy szkoły historycznej, z drugiej zaś różnym prądom myśli socjalistycznej, oraz neo-merkantylizmowi szkoły narodo-w e j.

Niejeden fragment z teorji klasyków można znaleźć u ich poprzedników, zwłaszcza u fizjokratów. Szczególnie bliski ich poglądom jest krótki wykład ekonomji Turgota: „O tworzeniu i podziale bogactw" („Re-flexions sur la formation et la distribution des richesses") wydany w latach 1769 do 1770.

2. System klasyków. Pisarzy ze szkoły Smitha nazywa się klasykami w tern znaczeniu, że zbudowali oni zrąb teoretycznej ekonomji, który stał się wzorem dla późniejszych ekonomistów. Nadawana niekiedy tej szkole nazwa liberalnej odnosi się do ich programu działania praktycznego, t. j. do polityki ekonomicznej, a nie do teorji. Ta nazwa, nawet we wspomnianem znaczeniu, niezupełnie jest właściwa, bo z jednej strony możnaby ją również dać szkole fizjokratów, a z drugiej strony nie pasuje ona do niektórych klasyków (np. do J. St. Milla). Klasycy pierwsi wśród ekonomistów objęli całość najważniejszych zagadnień życia gospodarczego i podjęli próbę sprowadzenia tych zagadnień do niewielu prostych faktów, które w różnych okolicznościach wywołują bardziej złożone zjawiska. W ten sposób zbudowali system nauki teoretycznej, zbliżony w swoich logicznych podstawach do nauk ścisłych, takich, jak np. fizyka. Polega on na szeregu powiązanych ze sobą twierdzeń ogólnych, odpowiadających wzorowi: „jeśli lub (ilekroć) zachodzi a, to musi w następstwie zajść b“, albo „jeśli a zachodzi w okolicznościach m, to musi zajść b, jeśli zaś okoliczności będą n, to musi zajść c“ i t. p. W twierdzeniach tych ujmowali związki zdarzeń, które uważali za konieczne, t. j. ustalali prawa ogólne ży-