231 (37)

AFRYKI WAM. Kraków 2005

ŚWIĘTA ODESŁANIA lująporwać nosze, kobiety z płaczem ich bronią. Ponieważ nyama i kikinu zmarłego nadal pozostają w wiosce, karmi się ich na ołtarzykach domowych wodą lub mlekiem i miodem.

Krążące duchy przeszkadzają jednak w normalnych zajęciach żywym. Co gorsza, mogły wyszukiwać sobie towarzyszy i doprowadzić do ich śmierci, nie lubiły bowiem pozostawać same. Dlatego niezbędne jest ich odesłanie w ceremonii Dama i wcielenie w któregoś z potomków. Dama odbywa się co 5 lat, zwykle zbiorczo dla wszystkich zmarłych w ciągu tego okresu. Nad organizacją czuwają i występują zamaskowani członkowie Awa. Dla szczególnie zasłużonych urządzano „Wielkie Dama'\ gromadzące całe plemię, kiedy pojawiać się mogło do 400 masek, specjalnie wyrzeźbionych na potrzeby uroczystości, biednym wystarczyło,JMałe Dama" na kilka rodzin. Pierwszego dnia następuje defilada masek, drugi dzień poświęcony jest tym ze zmarłych, którzy za życia brali udział w Sigi. Trzeciego dnia, przed wschodem słońca, maski odwiedzają kolejno domy zmarłych, „oczarowują” ich dusze pięknem swych strojów i umiejętnościami tanecznymi i wyprowadzają na centralny plac, gdzie tańczą cały dzień. O zmierzchu odchodzą w busz, a dusze cały czas podążają za nimi. Kiedy zaś tancerze odłożą swoje maski do jaskini, wyposażone w odpowiednią nyamę dusze gotowe są do pokonania uciążliwej drogi w zaświaty i odejścia do krainy przodków Po Toto. Po odprawieniu Dama duch zmarłego stawał się przodkiem i otaczał swój ród opieką oraz „wybierał’* sobie nam - potomka dziedziczącego jego nyamę. Wówczas można było zbudować mu jego wła-