65 (188)

MEJ AFRYKI WAM. Kraków 2005

BÓSTWA AFRYKAŃSKIE

czy wiście, ci z badaczy, którzy próbują zanegować obecność Najwyższej Istoty w religiach Afryki, spotykają się z podejrzeniem, że deprecjonują głębię tradycyjnych re-ligii afrykańskich i sprowadzają ich wyznawców do poziomu prymitywnych dzikusów. Rozważając jednak problem w kategoriach użyteczności, trzeba wyraźnie stwierdzić, że nawet „teologicznie obciążona" koncepcja Najwyższej Istoty jako immanentnej i zarazem transcendentnej znacznie lepiej charakteryzuje pojmowanie boskości w Afryce niż którakolwiek z rcdukcjonistycz-nych teorii politeistycznych, magicznych czy animistycznych.

Bóstwa afty kańskie

Istota Najwyższa występuje w wierzeniach afrykańskich z reguły w towarzystwie całego panteonu innych bóstw, a u bardzo nielicznych (jak Pigmeje) jest ona Bogiem jedynym. W tym sensie religie Czarnej Afryki są „po li te i styczne". Bogu Najwyższemu podlegają mniejsze bóstwa i inne byty nadnaturalne, które czerpią swą moc z jego niewyczerpanego źródła. Na terenie Afryki Zachodniej mają zbiorową nazwę: orisza u Jorubów, o łosi u Ibo, wodun u Fonów z Beninu, trowo u Ewe, abo-som u Aszantów czy eros i „duchy" u Igbo. W Afryce Wschodniej jeden z niewielu przykładów rozbudowanego panteonu stanowią balubare u Baganda.

Wszyscy autorzy podkreślają służebne, pośredniczące funkcje tych bóstw. Są one ściśle związane z wolą Najwyższej Istoty i często są po prostu jego posłańcami,