Atlas muzyki 5

XIX w. / przełom stuleci I / Mahler, Roger SI 1

netów, następnie w pop trąbek, „ukazane w bardzo dużym oddaleniu". Także poranna kukułka odzywa się kwartą, juk późniejszy motyw zięby* Miękki tema! rogów tez jest przepełniony nastrojem natury i lasu. Wreszcie pojawia się temid główny części I, zaczerpnięty z pieśni czeladni-ka z jej poetycką treścią (rys. A „Poranek wstał dziś nad polami, na trawach leżały jeszcze krople rosy...'*). Ulubiona kwarta Mahlera jest wc wszystkich częściach: w cz. 11. w koliach cł UL w chorałowym temacie cz. IV (zob. takt 7).

II    Symfonia c-nwU „Zmartwychwstanie" (1894. prawyk. 1895). 5 cł, w tym Scherzo wykorzystujące melodię pieśni Des Antonius von Padua Fi-schpredigt (z cyklu Des Knaben Wunderhom). cz. IV solo altu Uriicht (do tekstu z Des Knaben Wunderhom), cł V sopran, alt. chór Aufer-steli n (KLOPSTOCK) - kantata symfoniczna.

III    Symf d-moll (1895, prawyk. 1896) - J ode.; Przebudzenie Pana. U odc.:«Ł Tl O czym opowiadają mi kwiaty na łące, cł III O czym opowiado-Jąml zwierzęta (Scherzo). CŁ IV O czym opowiada mi człowiek (solo altowe O Mensch. gib acht - NIETZSCHE), cz. V O czym opowiadają mi

I anioły (chór ż. i chłopięcy Es sungen drei Engel, tekst z Des Knaben Wunderhom), cz. VI O czym opowiada mi miłość (Scłtr langsani).

IV    Syn fonia Q-dur( 1899-1901, prawyk. 1901). 4 cł, w finale solo sopranowe Wtrgerue/Jent&rhim-mlischen Freuden (Rozkoszujemy się niebiańskimi

| radościami; tekst z Des Knaben Wunderhom). Okres środkowy 1901-1907. Kindenotenlieder{Tre-ny dziecięce, 1901-1904. RUCKERTL 5 pieśni

V    Symf. cis-moll (1901—1902. prawyk. 1904), 5 cł; VI Symf. a-mołl.. Tragiczno" (1903-1904. prawyk. 1906): KI7 Symf e-molł (1905. prawyk. 1908). 5cł; VIII Symf Es-dur (1906-1907. prawyk. 1910) „Symf. tysiąca" (ork.. soliści 3 chóry) — cł I: hymn Veni. creaior spiritus, cz. II; zakończenie z Fausta GOETHEGO.

Późny okres 1908-1911. Dos Ltcd ww der Erde (Pieśń o ziemi), symfonia na tenor, alt (baryton) i ork. (1907-1908. prawyk. 1911). wg poezji chińskiej (przekł. niem.: H. BETHGE), 6 pieśni. rys. B:

Pełna wzburzenia cł I. Toast o niedoli ziemi. ukazuje motto w klasycznej formie; cł IV, O pięknie, brzmi w pięknej polifonii.

IXSymf D-dur (1909-1910. prawyk. 1912). 4ol; X Symf. Fis-dur pozostało nieukończona (1910. prawyk. 1924) -1 cł Adagio, szkice do 4 pozostałych: Scherzo. Purgatorio. Scherzo. Finale.

. v,\«dt.jrw»w krytyka kultury (NIF.-I    ' ćpoln rnduarittlng i jej wewnttrmc-

I    Ł®^iinmk«wmlŁ 1‘foratam rfylkayciny

ffTZómi juł tu pr^omic stuleci: nolW/-fimećiswuiws symbobsm. SJWM4 SSBjfo psycholoficznych (pokolenie KR EU-Trjp , fcote występują aż w nadmiarze we nieco nkademickieinu MMRarfpaeciwsiuwia się JugentistU (se_rce-_uli kuiryjuż samu nazwij zapowiada, iż rychło Łjgsfejfe.ftow>zs2c tendencje znajdują odzwier-j5adc w muzyce: coraz bardziej różnorodnej ^distyęzrrie i swobodniejszej. Bez ograniczeń lisooo banał <? głęboka duchową ekspresją, jak _v | StnfonU MAHLERA czy Don Juanie STRAUSSA. których ćian v/ra/< BERGSON) za-MWiadarac modernizm (a. 521). watt* MaWrr. nr. 7 VII1860 w Kaliśte (Mora-•yŁ on. 18 V 1911 w Wiedniu; studia w Wied-ora. min. u BRUCKNERA; kapelmistrz • Bad Hall 1880, Dubach 1881. Ołomuńcu 18*2. Wiedniu. Kassel 1883. Pradze 1885. Lip-*> W dyrektor opery w Budapeszcie 1888, Hamburgu 1891. Wiedniu 1897 (Hofoper), od !*>7 w Nowym Jorku (Metropolitan Opera). W1902 ślub z ALMĄ SCHINDLER.

pełen rezygnacji pogląd Mahlera “2T ^sP^ra^^,a’ « jego muzyka ma złożoną pomologicznie strukturę i bogatą barwowo in-^ftł?^<?^{as dłu}g»ego procesu twór-zrep> Manier wciąż przeobrażał swe dzieła.

5®?.°^* *883-1900. Pieśni w wersji fort. ^l0tT^: 4 Ueder *tnes fahrenden Geselłen (Pieśni czeladnika; 1883-1885, do teksów «anych. utrzymanych w poetyce Dc, Knaben •toderhorn - zbioru tekstów niem. pieśni ludo-Sg£Sg!?j8? P^r^.^A- ^vON ARNIMA i C. r^RT5^^A;³.^{U 1805} '808): UPieMz.Dcs fmm Wunderhom" (1892-1895). tSymf, D-dur (1884-1888). prawyk. jako Po-JJJW ^H 2 częściach (1889). 1892, pocz. ■jwręogramowy. wg Tytana JEAN PAULA. ¹ a-Z dni młodości 1. Wiosna. Wstęp ilustru-f P*2ebudzenie przyrody o świcie. 2. Kapitel kwiatowy (Andante). 3. Na pełnych żaglach (Scherzo). U cz. Commedia umana. 4. Na mieliźnie. Marsz żałobny w manierze Calloia (parodia Des Jagers Leichenbeg&ngnis, z melodią dziecięcego kanonu Panie Janie). 5. DaWinfer-no alparadiso ( Allegrojurloso).

Program kieruje wyobraźnią słuchacza, ale muzyka jest autonomiczna (..ma się tu wypowiadać muzyk, nic literat, filozof, malarz”). W Berlinie w 1896 Mahler rezygnuje z programu, w wersji drukowanej z 1899 rezygnuje także zez. II i dwudzielnej dyspozycji dzieła -powstaje więc na pozór tradycyjna 4-częściowa symfonia (rys. A). Ptocz.: poranek </ob, wyżej). Flażoleiy sm>v/-kow bratnią niby wielkie oczekiwanie. W osę oełna dźwięku wdzicni się opadająca kwarta PS^S^aury ” (instr. dęte drewn.).Ks&y

•d⁸*    hf-rmia tak narodźmy tematu. ft»znicj

l ⁿ⁰*^CW?i?L^bi^ld^J które grają z koszar w Leit-I ^^^w2ddbuiimciroiękkowparoikłar-

Max Reger (1873-1916) z Brand (Kemiuihi. uczeń RIEMANNA; od 1907 profesor organów i kompozycji w Lipsku; w latach 1911-1914 kapelmistrz dworski w Memingcn.

Reger łączy kontrapunkt z gęstą fakturą akordową. silną chromatyką i enharmonilcą oraz tradycyjną gestyką i rytmiką (rys. C).

Np w Psalmie IOO on. 106 (1908-1909) osiąga granice tonalności. ale później wraca do klasy-

Macana op

132(1914) i Getstbche Geibtge op. 13S(l9l4i