BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (46)

Aktywa lrwai_e

Ulepszenia można dokonać zarówno w obiektach własnych, jak i obcych. Jed-nak przed przystąpieniem do ulepszenia obcego obiektu należy z jego właścicie. lem zawrzeć stosowną umowę określającą warunki ulepszenia, a także przyszły okres używania ulepszonego obiektu.

Poniesione nakłady⁷⁴ na ulepszenie w obcym obiekcie są podstawą do ustalenia wartości początkowej powstałego w ten sposób obiektu in-wentarzowego._

Zgodnie z ustawą o rachunkowości koszty poniesione na ulepszenie określonego obiektu inwentarzowego podwyższają jego wartość początkową.

Do kosztów środków trwałych w budowie nie zalicza się:

• odsetek i prowizji od kredytów bankowych i pożyczek po zakończeniu bu-dowy i przekazaniu środków trwałych do używania⁷⁵,

• kar i grzywien zapłaconych w związku ze środkami trwałymi w budowie,

• strat nadzwyczajnych⁷⁶,

• odpisanych należności przedawnionych i umorzonych.

3.2. Powiązanie pozycji bilansowej „Środki trwale w budowie" z księgami rachunkowymi

Do podstawowych elementów organizacji ewidencji środków trwałych w budowie można zaliczyć:

• określenie zakresu kont syntetycznych i ich funkcji,

• rozważenie potrzeby ewidencji analitycznej i jej formy,

• sformułowanie funkcji tych kont i sposobu ich powiązań,

• wycenę środków trwałych w budowie i ich prezentację w bilansie.

Elementarnym wymogiem organizacji ewidencji jest ustalanie sposobu księgowania operacji gospodarczych związanych z:

• ujęciem kosztów (wydatków),

• wyceną efektów i formą ich rozliczenia.

Wiąże się to z ustaleniem zakresu kont syntetycznych i sposobem ich funkcjonowania, a jednocześnie z przyjęciem zasady, ie nowo zakupiony środek trwa-'

| Patrz art. 31 ust. 1 UoR.

” Odnosi się je w ciężar kosztów finansowych.

• Np. w przypadku pożaru lub innych uszkodzeń.

ly ffij® wymagający montaiu i przekazany bezpośrednio po zakupie do używania odnosi się wprost na konto 010 - Środki trwale¹¹.

Konstruując zakładowy plan kont (ZPK), można przyjąć, ii w ramach ewidencji syntetycznej środków trwałych w budowie będzie miało zastosowanie konto;

080 - Środki trwale w budowie.

Funkcją tego konta będzie ujęcie po stronie debetowe};

• zafakturowanych zakupów maszyn i urządzeń wymagających montaiu,

• zafakturowanych kosztów montażu, budowy i ulepszenia, a takie innych kosztów związanych z realizowanymi pracami (ubezpieczeń majątkowych, nadzoru autorskiego i inwestorskiego itp.),

• ujemnych różnic kursowych od zobowiązań zagranicznych (w tym i od kredytu dewizowego),

• odsetek od kredytów krajowych.

Natomiast po stronie kredytowej konta 080 - Środki trwale w budowie będą miały miejsce następujące zapisy:

• dodatnie różnice kursowe od zobowiązań wobec dostawców zagranicznych i od kredytów dewizowych,

• odzyski materiałów powstałe w trakcie budowy,

• protokolarne przekazanie środków trwałych w wyniku zakończenia budowy lub montażu oraz ulepszeń w środkach trwałych już istniejących bądź ulepszeń w obcych środkach trwałych dzierżawionych.

Jak już uprzednio podkreślono podstawą rozliczenia uzyskanych efektów i w konsekwencji uznania konta 080 - Środki trwale w budowie jest ewidencja kosztów realizacji przyszłych efektów rzeczowych, gdyż te koszty są wyznacznikiem od wartości początkowej, po której będą przyjęte do używania i odzwierciedlone w księgach rachunkowych. Dlatego też niezbędne jest nie tylko precyzyjne określenie charakteru realizowanych prac (budowa, ulepszenie, ale także - a nawet przede wszystkim - ustalenie zakresu i kwot kosztów przypadających na dany rodzaj prac).

W związku z tym wydaje się celowe dokonanie podzielności poziomej konta 080 - Środki trwale w budowie na następujące konta szczegółowe:

Struktura kont szczegółowych

080-1 - Koszty budowy nowych obiektów 080-2 - Koszty montażu maszyn i urządzeń 080-3 - Koszty ulepszeń we własnych obiektach 080-4 - Koszty ulepszeń w obcych obiektach

⁷⁷ Zarówno zakres kont, charakter ich funkcjonowania oraz sposób powiązania z ewidencją analityczną powinny być odzwierciedlone w zatwierdzonym przez kierownika przedsiębiorstwa zakładowym planie kont (ZPK).