BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (52)

Aktywa fr»_w.

• prawo do wymiany instrumentów finansowych na korzystnych warunkach, np. na posiadające wartość nabyte warianty opcyjne,

* instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki.

Instrumenty kapitałowe powstają w efekcie kontraktów, z których wynika:

I) prawo do majątku jednostki pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczę, niu wszystkich wierzycieli.

2) zobowiązanie się jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych in-strumentów kapitałowych⁹¹, tj. udziałów, opcji za akcje własne, praw do akcji lub wariantów, kwitów depozytowych.

Do typowych instrumentów kapitałowych zalicza się m.in. udziały i akcje, prawa poboru, warranty subskrypcyjne - jeśli rozliczenie warrantów ma miejsce przez „fizyczne” przekazanie akcji przez ich emitenta, a także opcje na akcje, pod warunkiem ich rozliczenia w drodze dostarczenia akcji przez ich emitenta.

Przez prawo do akcji rozumie się papier wartościowy, z którego wynika uprawnienie do otrzymania akcji nowej emisji spółki publicznej, powstają. Prawo ce z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasające z chwilą zareje-do akcji strowania akcji w depozycie papierów wartościowych lub z dniem uprawo-

mocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców¹.

Prawo do akcji jest zbywalne i może być przedmiotem obrotu jeszcze przed wydaniem akcji subskrybentowi. Ma ono zatem wartość rynkową możliwą do określenia.

Warrant na akcje (subskrypcyjny lub emisyjny) jest szczególnym prawem poboru w formie dokumentu emitowanego przez spółkę akcyjną, w którym zobowiązuje się ona do sprzedaży nabywcy warrantu określonej liczby akcji Warranty własnych przyszłej emisji w określonym terminie i po z góry ustalonej cenie (po tzw. cenie kasowej). Nabywca warrantu na akcje może skorzystać z przysługującego mu prawa i dokonać zakupu akcji lub może z niego zrezygnować. Warrant traci ważność po upływie określonego w nim terminu.

Podobny charakter mają kwity depozytowe reprezentujące prawa do akcji spółki mającej swą siedzibę w innym kraju niż lokalizacja spółki emitującej kwity. Rozumie się przez nie papier wartościowy² wystawiony przez instytucję finansową z siedzibą na terytorium Polski, państwa członkowskiego lub państwa należącego do Organizacji Współpracy Gospodarczej (OECD)³: l)poza tetytorium Rzeczpospolitej Polskiej w związku z akcjami dopuszczonymi do publicznego obrotu albo akcjami wyemitowanymi poza tym terytorium,

2) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z akcjami wyemitowanymi poza tym terytorium na podstawie pisemnej umowy z emitentem akcji, zapewniającej możliwości:

• zamiany tego papieru wartościowego w określonej w umowie

proporcji, Kwity

• przejścia na właściciela tego papieru wartościowego praw mająt- depozytowe kowych stanowiących pożyczki z akcji lub ich równowartości,

• wydania przez właściciela tego papieru wartościowego wiążącej dyspozycji wystawcy odnośnie do sposobu głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Emisja kwitów depozytowych następuje na podstawie wyłączonych z obrotu i złożonych do depozytu w banku powierniczym akcji spółki, przy czym emitentem jest zwykle bank depozytowy dokonujący skupu tych akcji. Posiadacz kwi

tu depozytowego:

1) uzyskuje takie sama prawa jak akcjonariusz⁹⁵,

2) może zgłosić żądanie umorzenia kwitu w zamian za akcje spółki.

W związku z powyższym kwity depozytowe są przedmiotem obrotu, a ich cena jest bezpośrednio zależna od ceny akcji, na podstawie których zostały przez

Pojęcie

zobowiązań

filHOSOWVCb

spółkę wyemitowane. Na rynkach kapitałowych funkcjonują następujące systemy lewitów depozytowych:

• Amerykańskich Kwitów Depozytowych (American Deposilary Receipis -ADR), który odnosi się do papierów wartościowych emitowanych przez bank amerykański dla tamtejszych inwestorów na podstawie akcji firm mających siedzibą poza USA,

• Globalnych Kwitów Depozytowych (Global Depositary Receipis - GDR), emitujący kwity depozytowe będące przedmiotem obrotu równolegle na kilku rynkach kapitałowych na świecie^{4 5}.

Przez zobowiązania finansowe⁶ rozumie się zobowiązania do:

• wydania aktywów finansowych, np. z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych,

• wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką na niekorzystnych warunkach, np. w efekcie umowy (kontraktu) forward na waluty obce, w których określona wartość walut do otrzymania, przeliczona według kursu terminowego, jest niższa od wartości walut, które zostaną wydane, przeliczone również według tego kursu terminowego.

⁹¹ Por. art. 3 ust. I pkl 26 UoR.

Por. art. 4 pkt 22 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. § Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi - teksl jednolity w DłU. z 2002 r nr 49 poz. 447 z późn. zm.

** Por. art 4 pkt 23, cyt. wyżej ustawy.

* Orgazation for Economic Coopcration and Development.

W tym prawo do dywidendy, realizowane za pośrednictwem banku powierniczego (banku depozytariusza).

* W tym systemie przedmiotem obrotu są kwity depozytowe wyemitowane u podstawie akcji polskich spółek (np. PKN ORLEN. PKO S.A.).

Por. art. 3 ust. I pkt 27 UoR.