BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (76)

142 Aktywa rfm

1.1.    Obrót materiałami

1.1.1.    Pojęcie materiałów i ich obrotu

I Materiały są różnego rodzaju produktami wytworzonymi przez róż-I nc przedsiębiorstwa, a nabytymi z przeznaczeniem u nabywcy do zu-moteriaión- / tycia produkcyjnego, mającego na celu wytworzenie wyrobów lub I wykonanie usług i robót budowlano-montażowych bądź przeznaczo-/ nych do celów ogólnogospodarczych przedsiębiorstwa._

Obrót materiałami charakteryzuje się występowaniem następujących

Fazy obrotu    _c

materiałami J^eG°^faz;

faza nabycia => faza składowania => faza rozchodu Nie jest to jednak regułą, gdyż przedsiębiorstwa - w związku ze znaczącymi kosztami składowania (magazynowania) materiałów — starają się tak organizować proces zaopatrzenia, aby zminimalizować te koszty. Dlatego też starają się ograniczyć proces składowania materiałów do minimum i zmniejszyć zakres wykorzystywania powierzchni magazynowych, przy bardziej ścisłym powiązaniu procesu produkcji z terminowością cyklu dostaw.

Struktura ^ przedstawionej definicji materiałów wynika, że ich struktura cha-materiałów rakfeiyzuje się dużym zróżnicowaniem ich rodzajów. Ze względu na charakter i zastosowanie materiały dzielą się na:

•    surowce i materiały podstawowe,

•    materiały pomocnicze,

a części zapasowe do maszyn i urządzeń oraz środków transportu,

•    paliwa i smary,

•    opakowania przeznaczone do jednorazowego użytku,

•    odpady użytkowe.

Ponadto do materiałów zalicza się: różnego rodzaju nośniki energii (gaz, energia elektryczna, para, woda), zużywanej w związku z prowadzoną działalnością, opakowania wielokrotnego użytku, a także - zwierzęta przeznaczone do uboju.

Celowo przytacza się tak szczegółowo strukturę materiałów, gdyż jest ona jednym z czynników oiganizacji ich ewidencji. Jest to tym bardziej uzasadnione, że na kwotę materiałów wykazanych w bilansie składają się:

• równowartość materiałów znajdujących się w magazynach przedsiębiorstwa (bez względu na to, czy te magazyny znajdują się na terenie przedsiębiorstwa lub poza nimi),

a zakupione, tzn. wysłane przez dostawcę materiały, które jeszcze nie zostały przez przedsiębiorstwo odebrane.³

¹A zatem stanowią saldo debetowe konta „Rozliczenie zakupu” jako nierozliczony jeszcze zakup, czyli są zakwalifikowane jako tzw. materiały w drodze.

. powiązanie pozycji bilansowej „Materiały z księgami rachunkowymi" 0*

organizacji ewidencji materiałów trzeba uwzględnić co najmniej lny 'ilu, a mianowicie:

, zakres ewidencji syntetycznej,

₍zakres i sposób prowadzenia ewidencji analitycznej oraz jej wewnętrzne podążanie i uzgodnienie, _t sposób wyceny materiałów.

/akres ewidencji syntetycznej w odniesieniu do materiałów zależy od przy-^ przez przedsiębiorstwo koncepcji podzielności poziomej kont, a zapisanej v zpK w powiązaniu z ewidencją analityczną.

W przypadku gdy przedsiębiorstwo realizuje produkcję masową i powtarzalną* i rezygnuje z ewidencji analitycznej, w tym i z ewidencji magazynowej, to

dwczas zakres ewidencji syntetycznej materiałów można ograniczyć ^____}

lylko do jednego konta, tzn. konta 310 Materiały, a także do jednego tynm konta o charakterze pozabilansowym Materiały obce (konta np. o sym* ewkfeKjt bólu 390). Wobec braku ewidencji magazynowej konto 310 - Materia- ^n,lfrilM* ty jest kontem bilansowym, na którym ujmuje się tylko na koniec okresu sprawozdawczego (miesięcznego) wartość nie zużytych w procesie produkcji materiałów. Wartość tę ustala się na podstawie przeprowadzonego na koniec okresu spisu z natury i dokonanej wyceny w cenach nabycia materiałów nie zużytych w procesie produkcji.

Ilustruje to następujący przykład.

Przykład

Wożenie

Stan i wartość materiałów na 1 stycznia 200X wyraził się kwotą 5000 zł. Na podstawie rozliczonych faktur VAT dotyczących zakupionych w styczniu materiałów dla celów produkcyjnych i administracyjno-biurowych dokonano księgowania zaakceptowanych faktur na łączną kwotę 122 000 zł (w tym VAT 22 000 zł). Przedsiębiorstwo nie prowadzi ewidencji magazynowej materiałów, a całą partię zakupionych materiałów ewidencjonuje jako materiały wydane - w ramach ich odbioru - do zużycia produkcyjnego lub ogólnogospodarczego na koncie 403 - „Zużycie materiałów". Na koniec każdego miesiąca sprawozdawczego przedsiębiorstwo przeprowadza spis z natury materiałów nie zużytych w procesie produkcji. Nie dotyczy to materiałów przeznaczonych na cele ogólnogospodarcze. Spisane materiały na koniec stycznia 200X r., wycenione w cenie nabycia, wyraziły się kwotą 10 000 zł.

⁴ Przykładowo: produkcje nawozów, cementu, kostek chodnikowych, $5