CCF20080116032

546 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

Teoria niespełnionych oczekiwań

(Burgoon). Niespełnienie oczekiwań rozmówcy względem interakcji może być skuteczną strategią podporządkowania sobie słuchacza. Kiedy znaczenie niespełnienia jest niejasne, mówca wykazujący wysoką wartościowość nagrody może podnieść swoją atrakcyjność, wiarygodność i silę przekonywania poprzez działania nieoczekiwane. Kiedy wartościowość podeptania albo wartościowość nagrody u mówcy są ujemne, autor komunikatu powinien spełniać oczekiwania słuchacza. (Tradycja socjopsychologiczna).

Teoria oszustwa interpersonalnego (Buller i Burgoon). Ludzie kiepsko sobie radzą z wykrywaniem kłamstw w czasie interakcji. Chociaż strategia oszustwa często powoduje przeciążenie poznawcze, które ujawnia się w wypowiedziach oszusta, to słuchacze z reguły nie dostrzegają tych charakterystycznych znaków z powodu silnej stronniczej łatwowierności. Kiedy słuchacze zdradzają oznaki niedowierzania, oszust może zmodyfikować swoją prezentację, tak aby rozwiać podejrzenia. (Tradycja socjopsychologiczna).

Konstruktywizm (Delia). Ludzie, którzy przejawiają większą złożoność poznawczą w sposobie postrzegania innych osób, są bardziej zdolni do konstruowania skomplikowanych komunikatów, mogących im przynieść pożądany efekt. Potrafią oni wykorzystywać retoryczną logikę komponowania komunikatu do formułowania wiadomości zorientowanych na daną osobę, co również umożliwia im realizowanie osiągania wielorakich celów. (Tradycje socjopsychologiczna i retoryczna).

Teoria penetracji społecznej (Altman i Taylor). Proces osiągania bliskości interpersonalnej zachodzi w sposób stopniowy i uporządkowany, od powierzchownych do najbardziej intymnych poziomów wymiany informacji, i stanowi funkcję przewidywanych - obecnych i przyszłych - wyników. Trwała bliskość wymaga ciągłego wzajemnego okazywania bezbronności poprzez szerokie i głębokie odsłanianie się. (Tradycja socjopsychologiczna).

Teoria redukowania niepewności (Berger). Kiedy spotyka się dwoje ludzi, głównym celem każdego z nich jest zredukowanie niepewności co do osoby rozmówcy i co do wzajemnej relacji. Im wyższy poziom wkładu werbalnego, niewerbalnej serdeczności, zwierzeń, podobieństwa i wspólnych sieci komunikacji, tym niższa niepewność - i odwrotnie. Dążenie do zdobycia informacji i wzajemność są pozytywnie skorelowane z niepewnością. (Tradycja socjopsychologiczna).

Podejście interakcyjne (Watzla-wick). Relacje w obrębie systemu rodzinnego są wzajemnie powiązane i wysoce oporne na zmianę. Komunikacja pomiędzy członkami rodziny ma aspekt treści i aspekt relacji, który jest silnie związany z kwestią kontroli. System może ulec zmianie tylko wtedy, gdy jego członkowie przy pomocy z zewnątrz przeformulują swoją metakomunikację - komunikację

0    komunikacji. (Tradycja cybernetyczna).

Dialektyka relacyjna (Baxter i Montgomery). Związki podlegają nieustannym zmianom. Oboje partnerzy doświadczają przeciwstawnego przyciągania w stronę (1) zespolenia - odrębności, (2) otwartości - skrytości i (3) pewności - niepewności, zarówno w obrębie własnego związku, jak

1    w relacji z otoczeniem społecznym. Partnerzy radzą sobie z dialektycznym napięciem, stosując strategie zaprzeczenia, dezorientacji, oscylowania, segmentacji, równoważenia, integracji, przekalibrowa-nia i potwierdzenia. (Tradycja fenomenologiczna).

Teoria oceny społecznej (Sherif). Im wyraźniejsza rozbieżność pomiędzy stanowiskiem mówcy a poglądami słuchacza, tym większa następuje zmiana postawy - dopóty, dopóki wiadomość pada na strefę akceptacji odbiorcy. Wysokie zaangażowanie ego z reguty wskazuje na szeroką strefę odrzucenia. Komunikaty, które padają na tę strefę, mogą wywołać efekt bumerangu. (Tradycja socjopsychologiczna).

Model szans rozpracowania przekazu (Petty i Cacioppo). Rozpracowanie komunikatu przebiega torem centralnym i powoduje znaczącą pozytywną zmianę postawy, jeśli bezstronni słuchacze mają motywację i są w stanie przeanalizować argumenty, które uznają za mocne. Czynniki niezwiązane z komunikatem odgrywają decydującą rolę na torze peryferyjnym -częściej uczęszczanym, lecz prowadzącym jedynie do pomniejszych zmian postawy. (Tradycja socjopsychologiczna).

KOMUNIKACJA GRUPOWA I PUBLICZNA

Perspektywa funkcjonalna (Hirokawa i Gouran). Grupy podejmują decyzje

0    wysokiej jakości, kiedy uczestnicy ignorują podszepty intuicji i racjonalnie realizują cztery wymagane funkcje: (1) analizę problemu, (2) ustanowienie celu, (3) identyfikację alternatywnych rozwiązań

1    (4) oszacowanie pozytywnych i negatywnych skutków. Większość komunikatów w grupie zakłóca proces realizowania tych funkcjonalnych zadań, ale komunikaty przeciwdziałające mogą skierować uczestników z powrotem na ścieżkę racjonalnego myślenia. (Tradycje socjopsychologiczna i cybernetyczna).

Adaptacyjna teoria strukturacji (Poole). Strukturacja to proces stwarzania i odtwarzania systemu społecznego przez jego członków, wykorzystujących zasady i zasoby w trakcie interakcji. Kiedy więc grupy podejmują decyzje, komunikacja odgrywa dużą rolę. Pojęcie dualizmu struktury oznacza, że zasady i zasoby wykorzystywane przez członków społeczeństwa wpływają na ich decyzje, a jednocześnie same się zmieniają pod wpływem tych decyzji. (Tradycje socjokultur-owa i cybernetyczna).

Teoria symbolicznej konwergencji (Bormann). Snucie wspólnych fantazji zmienia zbiór jednostek w spójną grupę. Do symbolicznej konwergencji dochodzi wtedy, gdy członkowie grupy spontanicznie kreują łańcuchy fantazji, stanowiące energetyczną, ujednoliconą odpowiedź na wspólne wątki. Analiza fantazmatów przewijających się w grupach odsłania wizję retoryczną, która zawiera motywy odgrywane w fantazji zbiorowej. (Tradycje retoryczna i socjopsychologiczna).

Teoria systemów informacyjnych -podejście do organizacji (Weick). Organizowanie się to proces wyłuskiwania sensu z niejednoznacznych informacji, które odbywa się poprzez urzeczywistnianie, selekcję i zachowywanie informacji. Organizacja może przetrwać wc wrogim otoczeniu, jeśli skutecznie redukuje niejednoznaczność poprzez retrospektywne nadawanie sensu. W niejasnej sytuacji menedżerowie powinni polegać bardziej na podwójnych interakcjach niż na regułach. Najpierw rób, potem pomyśl. (Tradycja cybernetyczna).

Podejście kulturowe do organizacji (Geertz i Pacanowsky). Człowiek jest istotą zawieszoną w sieci znaczeń, które sam utkał. Organizacja nie ma kultury, lecz jest kulturą - niepowtarzalnym systemem wspólnych znaczeń. Badacz stosujący nieinterweniujące podejście etnograficzne interpretuje historie, rytuały i inną symbolikę, by odczytać sens kultury firmy. (Tradycja socjokulturowa).

Krytyczna teoria komunikacji - podejście do organizacji (Deetz). Naiwne przekonanie, że komunikacja sprowadza się do przekazywania informacji, sprzyja menedżeryzmowi, zamknięciu dyskur-