CCF20080116034

504 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

Żeby dopiąć swego, kobiety muszą dziatać na dwa fronty. Mój wygląd i sposób mówienia jest kobiecy - biżuteria, makijaż, ciepły i miękki glos. Ale treść przemówienia planuję tak, żeby trafiała również do mężczyzn. To nie może być improwizacja. Przygotowuję starannie tekst, dobrze znam scenariusz, odwołuję się do symboliki funkcjonującej w świecie mężczyzn. Dziewczęta uczą się interesować wszystkim, o czym chcą mówić mężczyźni, ale mężczyźni nie przywykli słuchać tego, co interesuje kobiety. Rzadko więc nawiązuję do gotowania czy filmów typu Thelma i Louise.

Susan jest dziekanem studium zawodowego na pewnym uniwersytecie. Wcześniej pracowała na innej uczelni, a po jej zamknięciu zorganizowała przeniesienie całego swojego programu i wydziału na inny uniwersytet. Ostatnio została wybrana Profesjonalistą Roku w swojej dziedzinie. Kiedy po raz pierwszy pojawiła się na spotkaniu krajowego związku dziekanów, na pięćdziesięciu członków było w nim tylko osiem kobiet.

Prawie się nie odzywałam. Czułam się tam okropnie. Ten, kto nie komunikował się według zasad ustalonych przez mężczyzn, byl niewidoczny. Gwiazdami tego show byli mężczyźni, a ich występy były bardzo ostre. Ale nikt ich nie słuchał; każdy przygotowywał własną odpowiedź. Spotkanie kipiało rywalizacją. W recepcji rozlegało się ciągle: „Cześć, brachu, kopę lat". Nikt nie odważyłby się powiedzieć: „Słuchaj, mam taką a taką sytuacja, z którą się muszę uporać. Spotkałeś się już kiedyś z takim problemem?". Tylko wtedy, gdy umówiłam się z paroma kobietami na kawę albo na zakupy, mogłam otwarcie porozmawiać o swoich doświadczeniach.

Choć pozycja społeczna i wykształcenie zdobyte przez moje przyjaciółki dowodzą, że Marsha, Kathy i Susan są wybitnymi jednostkami, to doświadczenia każdej z nich jako kobiety w męskiej hierarchicznej strukturze przemawiają za teorią zagłuszanej grupy. Kramarae mówi, że „[...) mężczyźni stworzyli wartości i język, który stanowi odzwierciedlenie tego systemu. Kobiety muszą się przedzierać przez system zorganizowany przez mężczyzn”¹. Dla kobiet mniej utalentowanych i nic tak pewnych siebie jak Marsha, Kathy czy Susan taka perspektywa może być zniechęcająca.

OTWARTOŚĆ NA FORUM PRYWATNYM: KONTAKTY Z INNYMI KOBIETAMI

Susan wspomniała o uldze, jaką przynosiła jej swobodna rozmowa z innymi kobic-tami-dziekanami. Historia ta ilustruje podstawową zasadę teorii zagłuszanej grupy. Według Kramarae „[...] kobiety często znajdują sposoby wyrażania siebie poza dominującym, publicznym trybem ekspresji wykorzystywanym przez mężczyzn, zarówno w zachowaniach werbalnych, jak i niewerbalnych”².

Kramarae wylicza rozmaite boczne kanały użytkowane przez kobiety podczas omawiania własnych doświadczeń - takie jak pamiętniki, dzienniki, listy, ustna tradycja, folklor, plotki, śpiewanie psalmów, malarstwo, graffiti, poezja, piosenki, niewerbalne scenki, książki o kobiecej fizjologii krążące od stuleci między przyjaciółkami czy „krocie »niekanonizowanej« literatury kobiecej, której bogactwo i różnorodność dopiero zaczynamy ogarniać”³. Środki te zostały nazwane przez Kramarae kobiecą „sub-wersją”, która pulsuje pod powierzchnią męskiego, ortodoksyjnego nurtu.

Owe przestrzenie tworzone przez kobiety pozwalają im odetchnąć od świata „głównego nurtu”, stanowiąc świat alternatywny. Kramarae posługuje się terminem grupy karmiące, by uchwycić ducha współpracy obecnego w święcie kobiet. Badaczka odmalowuje scenę, w której grupa kobiet rozmawia, popijając ziołową herbatę, przy „[...] stole zastawionym czekoladowymi ciasteczkami i bułeczkami z pelnoziarnistej mąki”⁴. Pośród cech charakteryzujących ten świat wymienia Kramarae takie aspekty, jak wspólnota, poczucie bezpieczeństwa, holizm, zaufanie, wzajemność, zdolności przystosowawcze i równy dostęp do informacji⁵.

Według Kramarae dostęp do informacji jest dla kobiet szczególnie istotny:

Jeśli przyszłość należy do informacji elektronicznej, to musimy zapewnić do niej dostęp każdemu, nie tylko wybrańcom. Wyobrażamy sobie podłączone do lokalnej sieci terminale komputerowe, zainstalowane w pralniach samoobsługowych, schroniskach dla bezdomnych, przedszkolach i tak dalej - z zapewnieniem odpowiedniej pomocy w obsłudze, tak aby jak najwięcej ludzi miało dostęp do internetu⁶.

Jakkolwiek w internecie przyjęły się już normy zorientowane na mężczyzn, Kramarae uznaje, że - z uwagi na interaktywność techniki - cyberprzestrzeń ma duże szanse stać się ludzkim miejscem dla kobiet. Autorka roztacza wizję świata, w którym żadna grupa nie dyktuje polityki innej grupie i w którym każdy ma taki sam wkład - nawet w projektowanie systemów informatycznych.

Wielu mężczyzn jest nieświadomych wspólnych znaczeń, które kobiety przekazują sobie nawzajem alternatywnymi kanałami. W gruncie rzeczy Kramarae jest przekonana, że „[...] mężczyznom trudniej niż kobietom przychodzi zrozumieć, co mają na myśli przedstawiciele drugiego rodzaju”⁷. Owego męskiego braku orientacji nie przypisuje biologicznym różnicom pomiędzy płciami czy też kobiecą skłonnością do skrywania własnych doświadczeń. Jej zdaniem, jeśli mężczyźni nie mają pojęcia o kobiecych pragnieniach, myślach czy uczuciach, to dlatego, że nic postarali się ich poznać. Kiedy brytyjska autorka Dale Spender była redaktorem naczelnym „Woman’s Studies International Quarterly”, zaproponowała jeszcze inną interpretację męskiej ignorancji. Zgodnie z jej tezą wiciu mężczyzn zdaje sobie sprawę, że decyzja o słuchaniu kobiet będzie silą rzeczy wymagała zrzeczenia się uprzywilejowanej pozycji. „Sęk w tym, że jeśli kobiety odzyskają glos, to mężczyźni stracą swoją dominację; niektórym z nich może się to wyda-

Kramarae, 1981, s. 12.

Kramarae, 1981, s. 4.

Kramarae, C., Trcichler, P. Amazons, Blucslockings, and Crones: A Feminisl Diclionary (Wvd. 2. s. 17). London: Pandora.

Kramer, 13. (1994). Brinlcc Kramer. W: R. Rowland (red.), Wanien Wlio Do and Wanien Wlw DonlJoin tlie Wanien s Movement (s. 170). Boston: Routlcdgc & Kcgan Paul.

Foss, K. A., Foss, S. K„ Griffin, C. L. (1999). Feminisl Klielorical Thcorics (s. 48). Thousand Oaks. Ca-lif.: Sago.

Taylor, H. .1., Kramarae, C. |w druku). Creating Cyberlrust from tlić Margins. W: O. V. Burton (red.). Rcnaissance in Social Science Compuling. University of Illinois Press. Urbana.

Kramarae, C., Trcichler, P. Amazons, Blucslockings, and Crones: A Feminisl Diclionary. s. 4.